Bostonka u dziecka – przyczyny, objawy i leczenie choroby bostońskiej u dzieci

Zauważyłeś u swojego dziecka pęcherzyki na dłoniach, w okolicy stóp, w jamie ustnej lub wokół niej? To może być choroba bostońska. Infekcja rozprzestrzenia się szybko i szczególnie często dotyczy dzieci w wieku przedszkolnym. Ile trwa bostonka u dzieci i jak ją leczyć? Sprawdź! 

Co to jest bostonka u dzieci? 

Bostonka to potoczna nazwa infekcji wirusowej, jaką jest choroba dłoni, stóp i jamy ustnej (ang. HFMD – hand, foot, and mouth disease). Na schorzenie to składa się zespół objawów, które dotykają przede wszystkim dzieci do 5-7 roku życia. Charakterystyczną cechą choroby jest pojawienie się wysypki na skórze rąk i stóp oraz błonie śluzowej jamy ustnej z towarzyszącą gorączką. 

Choroba bostońska u dzieci jest wysoce zaraźliwa i często występuje w postaci ognisk epidemicznych na terenie żłobków, przedszkoli oraz szkół. Zwykle ma łagodny przebieg i jest samoograniczająca się, co oznacza, że ustępuje samoistnie bez leczenia. Może jednak wywoływać znaczny dyskomfort u dzieci, a niekiedy jej przebieg jest burzliwy i prowadzi do powikłań. 

Bostonka to potoczna i niemedyczna nazwa choroby, która wzięła się od dużego ogniska epidemicznego choroby w XX wieku w Bostonie. Zgodnie z medyczną terminologią prawidłowa nazwa schorzenia używana na całym świecie to choroba rąk, stóp i jamy ustnej. 

Sprawdź powiązane kategorie

Bostonka u dzieci – przyczyny 

Chorobę rąk, stóp i jamy ustnej zalicza się do chorób wirusowych. Wywoływana jest nie przez jeden, a kilka patogenów z grupy enterowirusów: 

• Enterowirus 71, 
• Wirusy Coxsackie (szczególnie szczep A16).  

Ze względu na więcej niż jeden rodzaj wirusa wywołującego bostonkę zakażenie nie daje trwałej odporności – powstaje jedynie odporność na tego wirusa, z którym miało się kontakt. 

Jak rozprzestrzenia się bostonka u dzieci? 

• Wdychanie powietrza z kroplami oddechowymi chorej osoby. 
• Bezpośredni kontakt z wydzieliną z dróg oddechowych, śliną, kałem lub płynem z pęcherzyków zakażonej osoby. 

Bostonka u dzieci – objawy 

Pierwsze objawy bostonki u dzieci pojawiają się po około 4-6 dniach od kontaktu z wirusem i są mało charakterystyczne. Pojawia się: 

• Osłabienie, 
• Brak apetytu, 
• Ból gardła, 
• Złe samopoczucie, 
• Nudności, wymioty i biegunka. 

Do objawów dołącza się gorączka, która zwykle nie jest wysoka i ustępuje zwykle w ciągu 2 dni. 

Po 1-2 dniach od gorączki pojawiają się pierwsze zmiany pęcherzykowe. Występują najpierw w jamie ustnej na błonie śluzowej policzków, na języku i łukach podniebiennych. Mają postać rumieniowych plamek, które przekształcają się w pęcherzyki o średnicy około 1-3 mm. Ich pęknięcie powoduje powstanie owrzodzeń, co jest dla dziecka bardzo nieprzyjemne. Maluch może być znacznie rozdrażniony, a także odmawiać jedzenia i picia. 

Dość szybko wysypka pęcherzykowa obejmuje również grzbietową i dłoniową powierzchnię rąk oraz podeszwy stóp. Może wystąpić także na skórze pośladków i okolicy narządów płciowych. Tu pęcherzyki są większe, mają ok. 3-7 mm i są otoczone zaczerwienioną obwódką. Oprócz pęcherzyków mogą wystąpić małe grudki i plamki. Zmiany te zwykle nie są bolesne, ale mogą powodować uporczywy świąd. 

Leczenie bostonki u dzieci 

Jak leczyć bostonkę u dzieci? Zdecydowana większość maluchów nie wymaga hospitalizacji i może być leczona w warunkach domowych. Obecnie nie ma leczenia przyczynowego choroby dłoni, stóp i jamy ustnej. Postępowanie ogranicza się do zwalczania objawów i pielęgnacji skóry. 

Z powodu zmian występujących w jamie ustnej dziecko odmawia przyjmowania płynów. Musisz zadbać o jego nawodnienie. Możesz podawać mu nieco chłodniejsze płyny, które będą działały kojąco na objawy. Podawanie zimnych pokarmów, takich jak lody i sorbety, może zmniejszyć dyskomfort w jamie ustnej. Unikaj podawania dziecku gorących napojów i ostrych lub kwaśnych pokarmów, gdyż może nasilić to dolegliwości bólowe. Jeśli dziecko wciąż pije niechętnie, może wymagać nawadniania dożylnego w ramach pobytu na oddziale szpitalnym. 

W przypadku gorączki możesz podawać dziecku leki przeciwgorączkowe zawierające ibuprofen lub paracetamol. Dawkę leku należy przeliczyć na masę dziecka, a informację, jak to zrobić, znajdziesz na ulotce dołączonej do preparatu. 

Na dolegliwości bólowe jamy ustnej i gardła możesz podawać dziecku doustne leki przeciwbólowe lub preparaty pod postacią pastylek do ssania lub łagodzących preparatów w sprayu. 

Miejscowo na skórę można stosować wodny roztwórgencjany lub oktenidyny, które mają działanie odkażające. Na zmiany skórne nie nakładaj pudrów, papek czy kremów, ponieważ mogą sprzyjać nadkażeniom bakteryjnym. 

Zadbaj o dobrą kondycję skóry dziecka. Kosmetyki do pielęgnacji skóry dzieci powinny mieć łagodny skład bez substancji o potencjalnym działaniu drażniącym. W niektórych zaleceniach można znaleźć kąpiel w krochmalu, czyli stare remedium na problemy skórne. Badania na temat jej skuteczności mogą być jednak przedawnione i obecnie proponuje się stosowanie przebadanych i bezpiecznych preparatów aptecznych. 

Ile trwa bostonka u dzieci? 

To, jak długo trwa bostonka u dzieci, zależne jest od nasilenia objawów oraz funkcjonowania układu odpornościowego. Dokuczliwe objawy ustępują zwykle w ciągu 7-10 dni, jednak osłabienie i złe samopoczucie może utrzymywać się dłużej, zwłaszcza jeśli podczas choroby dziecko przyjmowało mało pokarmów i płynów, przez co było odwodnione. 

Bostonka – powikłania u dzieci 

Chociaż bostonka nie należy do bardzo groźnych chorób, jej wystąpienie może wiązać się z wystąpieniem powikłań. Jakich? 

• Odwodnienie – jest szczególnie niebezpieczne dla dotkniętych infekcją niemowląt. Bolesne zmiany w jamie ustnej sprawiają, że dziecko mniej chętnie pije. 
• Zajęcie paznokci u dłoni i stóp – zdarza się, że pęcherzyki, rumień lub grudki lokalizują się wokół paznokci. Zmienia się wygląd paznokcia, dochodzi do zahamowania jego wzrostu lub nawet jego utraty. Utracone paznokcie odrastają samoistnie. 
• Wtórna infekcja bakteryjna skóry – swędząca wysypka przy chorobach zakaźnych sprawia, że dziecko rozdrapuje zmiany skórne, co otwiera wrota do wnikania chorobotwórczych bakterii. 
• Pogorszenie chorób skóry – jeśli Twoje dziecko choruje na schorzenia skórne, takie jak łuszczyca lub atopowe zapalenie skóry, pojawienie się bostonki może zaostrzyć ich przebieg. 
• Powikłania neurologiczne – są rzadkie i obejmują zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu, porażenia ogniskowe.  

Bostonka u dzieci – kiedy zaraża? 

Wirusy powodujące chorobę bostońską u dzieci rozprzestrzeniają się bardzo szybko. Może ona wystąpić o każdej porze roku, jednak szczyt zachorowań przypada na późne lato i wczesną jesień. Zaraźliwość jest bardzo duża – u dzieci przebywających w zbiorowiskach wynosi nawet 90%. 

Chora osoba zaczyna zarażać innych jeszcze przed pojawieniem się u niej objawów. Zakaźność utrzymuje się do czasu zaniku pęcherzykowej wysypki, ale wirusy mogą być wydalane z kałem jeszcze przez kilka tygodni. 

Podsumowanie 

Choroba dłoni, stóp i jamy ustnej występuje najczęściej jako lokalna żłobkowa, przedszkolna lub szkolna epidemia. Ważna jest współpraca między rodzicami i wzajemne informowanie się o tym, że któreś z dzieci może prezentować objawy bostonki. W ograniczeniu rozprzestrzeniania się choroby pomaga higieniczne mycie rąk, niewkładanie zabawek do buzi i niekorzystanie z tych samych sztućców. Od najmłodszych lat wpajaj te zasady swojemu maluchowi. 

Źródła:

1. Kawalec W., Grenda R., Kulus M., Pediatria II, wyd.II, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, 2018
2. Cianciara J. (red.), Juszczyk J. (red.), Choroby zakaźne i pasożytnicze, Wydawnictwo Czelej Sp. z o.o., Lublin, 2007
3. Nassef C., Morrell D.S., Ziemer C., Choroba dłoni, stóp i jamy ustnej – nowe spojrzenie na znaną osutkę wirusową, tłum. Marciniak-Stępak P., http://www.mp.pl/social/article/139641, [dostęp: 07.05.2024 r.]