Niedobory magnezu – przyczyny, objawy i skutki. Czym jest hipomagnezemia?

Magnez jest pierwiastkiem chemicznym, który odgrywa ważną rolę w funkcjonowaniu organizmu. Przyczynia się m.in. do prawidłowej pracy mięśni, układu nerwowego i układu sercowo-naczyniowego. Stężenie magnezu we krwi poniżej prawidłowego zakresu nazywane jest hipomagnezemią. Co przyczynia się do niedoboru magnezu w organizmie? Jakie są skutki hipomagnezemii? Sprawdź! 

Niedobór magnezu – przyczyny 

Do przyczyn hipomagnezemii należą zarówno niedobory tego składnika w diecie, jak i stany chorobowe przebiegające ze zmniejszonym wchłanianiem lub nadmierną utraty z organizmu. 

Do najczęstszych przyczyn niedoboru magnezu należą m.in.: 

• dieta ubogomagnezowa, 
• długotrwałe żywienie pozajelitowe preparatami o niedostatecznej zawartości magnezu, 
• przewlekłe stosowanie leków z grupy inhibitorów pompy protonowej, 
• przewlekłe zaburzenia trawienia lub wchłaniania (zwłaszcza w jelicie cienkim), 
• wymioty, biegunka, 
• przewlekły alkoholizm, 
• obecność przetok w przewodzie pokarmowym, 
• nadmierna utrata magnezu przez nerki, 
• przewlekłe zapalenie trzustki, 
• przewlekły stres, 
• ostre zapalenie trzustki, 
• intensywne leczenie cukrzycowej kwasicy ketonowej, 
• tzw. zespół głodnych kości po operacyjnym leczeniu nadczynności przytarczyc. 

Niedobór magnezu – różne rodzaje objawów 

Objawy hipomagnezemii początkowo mogą być mało wyrażone, ale z czasem ich nasilenie wzrasta. 

Niedobór magnezu – objawy neurologiczne i mięśniowe 

Są to najczęstsze dolegliwości stwierdzane u osób z niedoborem magnezu. Może wystąpić osłabienie siły mięśniowej, uczucie mrowienia, drobne drżenia mięśni kończyn i ich skurcze oraz drżenie języka. 

Hipomagnezemia może doprowadzić do tężyczki utajonej. Pojawia się: 

• Objaw Chvostka – skurcz mięśni twarzy po uderzeniu młoteczkiem do badań poniżej kości jarzmowej (tzw. kości policzkowej) i ok. 2 cm do przodu od płatka ucha,
• Objaw Trosseau – uciśnięcie ramienia mankietem do mierzenia ciśnienia powoduje zgięcie 4. i 5. palca ręki oraz wyprostowanie kciuka, 2. i 3. palca. 

Sprawdź powiązane kategorie:

Jak sprawdzić niedobór magnezu w organizmie? 

Do rozpoznania hipomagnezemii konieczne jest wykonanie badania krwi. Prawidłowy poziom wynosi od 0,65 mmol/l do 1,2 mmol/l. Wynik poniżej zakresu referencyjnego świadczy o niedoborze magnezu. 

Poziom magnezu nie powinien być oceniany w oderwaniu od innych parametrów. Konieczne jest wyznaczenie: 

• Stężenia innych jonów (potas, wapń, fosfor), 
• Kreatyniny (marker wydolności nerek),  
• Glikemii (poziom glukozy we krwi), 
• Poziomu białek, 
• Równowagi kwasowo-zasadowej. 

Niedobór magnezu często współwystępuje z niedoborem wapnia, fosforu i potasu we krwi. 

Ze względu na wpływ magnezu na serce, pacjentom z podejrzeniem niedoboru tego pierwiastka zaleca się także wykonanie EKG. 

Jak uzupełnić niedobór magnezu? 

W przypadku hipomagnezemii bez- lub skąpoobjawowej zalecane jest uzupełnienie niedoborów preparatami doustnymi. Na rynku dostępnych jest wiele produktów z tym pierwiastkiem. Oprócz magnezu zawierają także inne składniki. Do uzupełniania niedoboru warto wybrać lek, a nie suplement diety. Leki objęte są nadzorem farmaceutycznym, co gwarantuje ich skuteczność i bezpieczeństwo. 

Co powinien zawierać dobry preparat magnezu? Uznaje się, że dużo wyższą biodostępnością, czyli faktycznym wykorzystaniem przez organizm, cechują się związki magnezu z organicznymi dodatkami, takimi jak cytrynian czy mleczan. Gorzej przyswajane są preparaty, w których magnez występuje w postaci związków nieorganicznych, czyli tlenku magnezu i węglanu magnezu. 

Dodatek pirydoksyny (jednej z witamin z grupy B) zwiększa wchłanianie magnezu, stymuluje jego transport do komórek organizmu i utrzymuje wewnątrzkomórkowe zapasy na właściwym poziomie. 

Jakie są skutki niedoboru magnezu? 

Bardzo ciężka lub szybko postępująca hipomagnezemia może doprowadzić do pełnoobjawowej tężyczki, w której dochodzi do drętwienia i symetrycznych kurczów tonicznych mięśni rąk, a następnie także przedramion, twarzy, klatki piersiowej i kończyn dolnych. 

Niedobór magnezu grozi wystąpieniem napadów drgawek, zaburzeniami świadomości i psychozą. Może również wystąpić niedokrwienie serca. 

Podsumowanie 

Leczenie niedoborów zawsze jest wyzwaniem i dla pacjenta, i dla medyka. Przestrzegaj zaleceń lekarskich co do dawek i rodzaju stosowanego leku z magnezem. Zadbaj o odpowiednią ilość magnezu w diecie – znajdziesz go m.in. w migdałach, otrębach pszennych, kakao i gorzkiej czekoladzie. Ze względu na powiązanie poziomu magnezu i stresu w niektórych przypadkach pomocna jest konsultacja ze specjalistą zdrowia psychicznego. 

Źródła:

1. A. Szczeklik (red.), Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2023
2. Iskra. M., Karasińska B., Tykarski A., Magnez – rola fizjologiczna, znaczenie kliniczne niedoboru w nadciśnieniu tętniczym i jego powikłaniach oraz możliwości uzupełniania w organizmie człowieka, Nadciśnienie tętnicze, Via Medica, 2013
3. Chudek J., Więcek A., Zaburzenia gospodarki magnezowej, Wielka Interna. Nefrologia, Medical Tribune Polska, https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/1138,zaburzenia-gospodarki-magnezowej?srsltid=AfmBOoonE8MzxONH-aDhfa-dog9xwPM1u2dsN1PVmiEVWQE_UMLQaPSs, [dostęp: 03.09.2024 r.]
4. Rejestr produktów leczniczych, https://rejestry.ezdrowie.gov.pl/rpl/search/public, [dostęp: 01.09.2024 r.]
5. Bashir K., Bhutta B.S., Friede R., Gragossian A., Hypomagnesemia, StatPearls Publishing, 2024, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK500003/, [dostęp: 01.09.2024 r.]