Sapka niemowlęca – co to jest, jakie są przyczyny i jak leczyć?

Sapka niemowlęca to dolegliwość związana z niedrożnością nosa u niemowląt i noworodków. Może jej towarzyszyć świszczący oddech z charakterystycznym wysokim gwizdem, który pojawia się podczas oddychania, gdy drogi oddechowe są częściowo zablokowane lub zwężone.Sapka u noworodka może występować już od pierwszych dni życia maluszka. Sprawdź, czym się objawia i jakie są jej przyczyny!

Co to jest sapka niemowlęca?

Sapka niemowlęca to zaburzenia drożności nosa, w wyniku którego dziecko może mieć trudności z oddychaniem. Charakterystycznym objawem jest uporczywy, świszczący oddech dziecka, które próbuje oddychać przez zatkany nos. Sapkę łatwo pomylić z katarem, rozwijającą się infekcją, a nawet chrapaniem. W większości przypadków epizody świszczącego oddechu są łagodne i łatwe do leczenia. Należy jednak pamiętać, że sapka u noworodka i niemowlaka może być objawem chorób układu oddechowego, np. astmy czy mukowiscydozy. 

Przeczytaj również: dlaczego niemowlę chrapie w nocy, aby poznać przyczyny tego stanu i wykluczyć sapkę.

Sapka niemowlęca – ile trwa i kiedy mija?

Sapka u niemowląt występuje dość często, szczególnie w pierwszych miesiącach życia. Szacuje się, że u 1 na 3 dzieci występuje co najmniej jeden epizod sapki niemowlęcej przed ukończeniem 3 roku życia. Dolegliwości z nią związane zazwyczaj mijają samoistnie, gdy dziecko skończy kilka miesięcy. Trzeba jednak pamiętać, że utrudnia ona maluchowi codzienne funkcjonowanie, więc należy wdrożyć odpowiednie rozwiązania, aby zadbać o jego komfort.

Sapka niemowlęca – przyczyny 

Jedną z najczęstszych przyczyn sapki u noworodka jest obrzęk błony śluzowej nosa. Dziecko w pierwszych tygodniach życia oddycha przez nos, dlatego nawet niewielka ilość zalegającej wydzieliny lub obrzęk śluzówki to problem. Sapka jest uciążliwa dla noworodka, utrudnia jego sen oraz może być przeszkodą podczas karmienia.

Do innych, równie częstych przyczyn sapki należą:

• Infekcje układu oddechowego, np. zapalenie oskrzeli i płuc,
• Alergie pokarmowe, np. na białko mleka krowiego,
• Katar sienny (alergiczny nieżyt nosa),
• Nieprawidłowa pielęgnacja nosa,
• Zbyt wysoka temperatura w mieszkaniu,
• Niska wilgotność powietrza,
• Unikanie spacerów,
• Astma,
• Rzadkie schorzenia wrodzone, np. mukowiscydoza, 
• Przewlekłe schorzenia układu oddechowego, np. dysplazja oskrzelowo-płucna (BPD).

Rzadziej sapka u niemowląt może być spowodowana przez:

• Trudności w połykaniu, co powoduje wnikanie pokarmu lub płynu do płuc,
• Refluks żołądkowo-przełykowy,
• Ciało obce w drogach oddechowych,
• Niewydolność serca,
• Czasami przyczyny sapki u niemowląt nie są znane.

Sapka u noworodka – objawy

Wielu rodziców, zaniepokojonych stanem dziecka, zadaje sobie pytanie: jak wygląda sapka u niemowląt oraz jak ją rozpoznać? 

Do najczęstszych objawów sapki niemowlęcej należą:

• Męczliwość podczas karmienia, 
• Zatkany nos, 
• Brak wodnistej wydzieliny z nosa,
• Charakterystyczne dźwięki wydawane przez dziecko podczas wdechu i wydechu (określane jako świsty, furczenie i bulgotanie),
• Płaczliwość,
• Rozdrażnienie,
• Problemy ze snem.

Powyższym objawom często towarzyszy nawracający suchy lub produktywny kaszel. Inne objawy zależą od podłoża dolegliwości i mogą obejmować gorączkę, ból głowy, katar (infekcje wirusowe) i trudności w karmieniu (np. z powodu niewydolności serca lub dysfagii). Sapka i kaszel u noworodka wraz z dusznościami i łzawieniem oczu mogą zwiastować inne schorzenia, takie jak astma lub alergia.

Sapka u noworodka – jak leczyć? 

W leczeniu sapki niemowlęcej zaleca się przemywanie nosasolą fizjologiczną w ilości około 1-2 kropli, wprowadzając do każdego otworu nosowego. Pomocna będzie również woda morska dla dzieci, która oczyści błonę śluzową nosa z zalegającej wydzieliny. Po aplikacji powyższych preparatów należy pamiętać o ułożeniu dziecka na boku lub na brzuchu. Malucha nie należy układać na plecach, ponieważ może zachłysnąć się zaaplikowaną substancją. 

Gruszki do nosa i aspiratory do nosa świetnie sprawdzają się przy delikatnym usuwaniu śluzu, a także codziennej pielęgnacji noska. Warto również zastosować preparaty na bazie ekstraktów roślinnych, które mają korzystny wpływ na górne drogi oddechowe i układ odpornościowy dziecka. Jeżeli oprócz sapki pojawia się katar lub inne objawy infekcji, należy odwiedzić lekarza. Możliwe, że zaleci leki na katar u dzieci i niemowląt. Jeśli u malucha występuje sapka, należy zwrócić uwagę na to, czy pokój, w którym dziecko przebywa, jest regularnie wietrzony. Kluczowe znaczenie ma także utrzymanie odpowiedniej temperatury oraz wilgotności powietrza – zbyt suche może być powodem nasilenia objawów. 

W przypadku ostrych epizodów sapki należy skonsultować się z lekarzem. Specjalista może zlecić wykonanie dodatkowych badań, np. RTG klatki piersiowej w celu wykrycia objawów aspiracji ciała obcego, zapalenia płuc lub niewydolności serca. Badania takie jak tomografia komputerowa przełyku z kontrastem lub bronchoskopia mogą być pomocne u nielicznych dzieci z częstymi lub ciężkimi zaostrzeniami sapki. Niemowlętom i małym dzieciom z ostrymi objawami sapki podaje się wziewne leki rozszerzające oskrzela, a w uzasadnionych przypadkach – kortykosteroidy ogólnoustrojowe. Stosowanie tych leków zmniejsza nasilenie i częstość epizodów sapki niemowlęcej, jednak nie zmienia jej naturalnego przebiegu.

Sapka niemowlęca a szczepienie

Jeżeli Twoje dziecko ma objawy sapki, nie rezygnuj z zaplanowanego szczepienia. Lekarze są zgodni, że jeżeli sapka nie występuje w przebiegu infekcji wraz z gorączką (powyżej 38,5°C)
i katarem, nie ma żadnych przeciwwskazań do wykonywania szczepień. Ważne jest, aby dzieci były szczepione w wyznaczonym terminie, co zapewni im ochronę przed poważnymi schorzeniami.

Szczepionki nie zaostrzają objawów choroby. Mogą powodować łagodne skutki uboczne, takie jak niewysoka gorączka, rozdrażnienie czy bolesność lub obrzęk w miejscu ukłucia. Aby złagodzić dyskomfort z tym związany, należy położyć zimny okład na bolącym miejscu i zapytać lekarza o możliwość zastosowania leku przeciwbólowego lub obniżającego gorączkę. Jeśli dziecko poważnie choruje, należy porozmawiać z lekarzem lub pielęgniarką. To oni pomogą ustalić, czy maluch może być zaszczepiony podczas kolejnej wizyty oraz w jaki sposób najlepiej zadbać o jego zdrowie.

Sapka niemowlęca – czy jest się czym niepokoić?

Sapka u noworodków i niemowląt jest jedną z częstszych dolegliwości wieku dziecięcego. Rodziców mogą zaniepokoić charakterystyczne dźwięki, które wydaje niemowlę. Trzeba pamiętać o tym, że w pierwszych tygodniach życia maluch oddycha wyłącznie przez nos.  Zazwyczaj sapka mija samoistnie w ciągu kilku miesięcy, jednak nie należy czekać, aż objawy się nasilą. Maluchowi można pomóc, usuwając zalegającą wydzielinę i prawidłowo pielęgnować nosek. Ułatwi to dziecku oddychanie oraz poprawi jego komfort.

Pamiętaj – jeśli występują duszności, bezdechy i zasinienie ciała dziecka, należy pilnie skontaktować się z lekarzem.

Źródła:

1. Krauze A.: Alergia na białko mleka krowiego – postacie kliniczne.  Alergia Astma Immunologia 2015, 20 (1): 12-16.
2. Bartkowiak-Emeryk M., Bodajko-Grochowska A., Emeryk A.: Przewlekły katar u dzieci – plan postępowania. Pediatria po Dyplomie 2016, 20 (2): 44-54.
3. Duczmal E., Bręborowicz A., Duczmal T.: Wpływ wybranych czynników na wystąpienie chorób alergicznych w badaniu kohorty urodzeniowej. Alergia Astma Immunologia 2011, 16 (2): 96-104.