Odra, ospa, różyczka szaleją w przedszkolu? Choroby zakaźne – profilaktyka

Wywołane przez czynniki zakaźne, zwane potocznie „zarazkami”, niejednemu z nas spędziły sen z powiek. Na choroby zakaźne, bo o nich mowa, najbardziej narażeni są najmłodsi. Słabo rozwinięta odporność i kontakty z innymi dziećmi, głównie w przedszkolu, sprzyjają roznoszeniu drobnoustrojów chorobotwórczych wśród maluchów. Dowiedz się, jakie są najpopularniejsze choroby zakaźne i jak można się przed nimi ustrzec.

Choroby zakaźne – co to takiego?

Krótko mówiąc, są to choroby, które powstają w wyniku kontaktu organizmu z czynnikiem zakaźnym i załamaniem się układu odpornościowego. Najczęściej jednak do rozwoju choroby dochodzi w chwili, kiedy osłabiony organizm zetknie się z czynnikiem chorobotwórczym.

Przyczyn chorób zakaźnych może być wiele. Wywołane są przez wirusy, bakterie, grzyby oraz priony (białkowe cząsteczki zakaźne, które powstają z naturalnie występujących w naszym organizmie i całkowicie niegroźnych białek). Roznoszone są w różny sposób, głównie przez bezpośredni kontakt (np. pocałunki) oraz pośredni – przede wszystkim drogą kropelkową.

Choroby zakaźne wieku dziecięcego

Należą do nich przede wszystkim: odra, ospa, różyczka i świnka. Niemal każdy z nas pamięta te dolegliwości z okresu dzieciństwa. Ale uwaga! Lepiej na nie zachorować, jak się jest maluchem, bo w wieku dorosłym niestety przechodzi się je o wiele gorzej.

Odra

Wysypkowa choroba wirusowa. Jej sprawcą jest wirus odry i dotyka najczęściej dzieci od 2 do 5 lat oraz maluchy w wieku wczesnoszkolnym (do 15 lat). Przenoszona jest drogą kropelkową, a jej źródłem jest tylko człowiek chory.

Zakaźność utrzymuje się od 2. dnia od pojawienia objawów do ok. 4. dnia po wystąpieniu wysypki. Objawy w okresie zwiastującym to wysoka temperatura, nieżyt błon śluzowych nosa, zapalenie spojówek, łzawienie, katar, a często też suchy kaszel.

Charakterystyczne dla odry są tzw. Plamki Koplika, czyli białe plamki na czerwonym tle, które wychodzą na śluzówce jamy ustnej na wysokości zębów trzonowych.

Następnie po kilku dniach (do pięciu) pojawia się gruboplamista, różowa, zlewająca się wysypka. Początkowo pojawia się na twarzy, uszach, po czym obejmuje sukcesywnie całe ciało.

Po kilku dniach kolor wysypki zmienia się na ceglasty po czym zaczyna się złuszczać drobnymi płatami. Jest to czas zdrowienia. Co do leczenia, jest ono wyłącznie objawowe – stosuje się leki przeciwgorączkowe i syropy na kaszel suchy i mokry. Jest dobra wiadomość! Przebyta odra daje odporność na całe życie.

Ospa wietrzna

Ta jest chorobą wirusową wywołaną przez wirus Varicella Zoster (wywołuje on także półpaśca!). Atakuje najczęściej noworodki i dzieci w okresie szkolnym. U osób starszych ospa wietrzna występuje rzadko, ale niestety jej przebieg jest wtedy bardzo ciężki.

Bardzo niebezpieczna jest też w czasie ciąży. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, kontakt bezpośredni lub przez łożysko (w trakcie ciąży). Okres zakaźności trwa od ok. 2. dnia przed wystąpieniem wysypki do momentu przyschnięcia wszystkich strupków.

Charakterystyczna wysypka pojawia się w kilku rzutach, przechodząc od fazy plam przez pęcherzyki, krostki aż do zaschniętych strupków. Najczęściej atakuje twarz i tułów, często pojawiają się też krostki na owłosionej skórze głowy. Towarzyszy jej silny świąd i podwyższona temperatura.

Niebezpieczne jest wtórne zakażenie skóry, dlatego bardzo ważna jest dbałość o to, żeby nie doszło do nadkażenia! Po odpadnięciu strupków bardzo często pozostają blizny, szczególnie u osób z tendencją do bliznowacenia.

Sprawdź, jak uniknąć blizn po ospie.

Leczenie jest objawowe. Stosuje się leki przeciwgorączkowe, przeciwświądowe i preparaty zewnętrzne zabezpieczające przed zakażeniem skóry i przyspieszające wysuszanie pęcherzyków (pudry wysuszające, gencjana wysuszająca i zabezpieczająca przed zakażeniem). Leki przeciwwirusowe mają zastosowanie wyłącznie w ciężkich przypadkach.

Niestety, po przejściu choroby, wirus w formie utajonej lokalizuje się w zwojach nerwowych i może w późniejszych latach aktywować się w formie półpaśca.

Różyczka

Wirus różyczki przenoszony jest drogą kropelkową lub np. przez kontakt z przedmiotami zanieczyszczonymi wydzieliną. Źródłem różyczki jest zawsze człowiek chory. Wirus atakuje głównie dzieci i młodzież w wieku od 5 do 15 lat. Choroba przebiega wtedy zazwyczaj łagodnie. Inaczej, jeśli na różyczkę zapada dorosły.

Jest niebezpieczna zwłaszcza podczas ciąży, bo może prowadzić do uszkodzenia płodu.

Człowiek chory roznosi wirus od ok. 7. dnia przed wystąpieniem wysypki do aż 5 – 8 dni po jej ustąpieniu. Okres wylęgania różyczki jest bardzo długi, bo może trwać nawet 21 dni. Po nim pojawia się złe samopoczucie, powiększenie węzłów chłonnych (głównie za uszami i na karku, które wywołują duży ból), zapalenie gardła i spojówek. Czasami występuje gorączka. Następnie pojawia się wysypka – drobna, różowa, najpierw na twarzy i szyi, a potem na tułowiu i kończynach. Ustępuje po ok. 3 dniach, nie pozostawiając po sobie śladów. Co ciekawe, nawet połowa zachorowań przebiega bez widocznych symptomów! Co do leczenia i tutaj jest ono wyłącznie objawowe.

Świnka

Wywołuje ją wirus świnki. Nazywa się ją też nagminnym zapaleniem ślinianek przyusznych. Chorują na nią najczęściej przedszkolaki i uczniowie pierwszych klas szkoły podstawowej.

Podobnie, jak w pozostałych przypadkach, źródłem zakażenia jest chory człowiek, a do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, bezpośrednio, a bardzo rzadko przez przedmioty „zakażone”.

Chorzy są „niebezpieczni” dla pozostałych przez 3 dni przed wystąpieniem objawów do ok. 9 po ich ustąpieniu. Jakie to objawy? Pierwsze pojawiają się tuż po okresie wylęgania świnki, który trwa nawet do 18 dni. Powiększają się wtedy ślinianki przyuszne (po jednej lub obu stronach), które znajdują się na wysokości policzków, uszu i żuchwy.

Niestety, towarzyszy temu dość duży ból. Chorego męczy też wysoka temperatura (nawet do 40 stopni), bolą go mięśnie, nie chce jeść i ogólnie źle się czuje. Pomóc można wyłącznie lecząc objawy. Dobra wiadomość jest taka, że po przejściu choroby, aż 85% osób jest na nią całkowicie odporna. Co ciekawe, aż ok. 40% przypadków przebiega bezobjawowo.

Choroby zakaźne – profilaktyka

Poniższe wskazówki są przydatne zarówno, jeśli chcesz zapobiec chorobie, jak i w sytuacji, gdy dopadnie Ciebie lub Twoje dziecko. W tym drugim przypadku, instrukcje pozwolą szybciej wyzdrowieć i zabezpieczyć się przed powikłaniami.

 9 zasad profilaktyki chorób zakaźnych

1. Wietrz pomieszczenia (przynajmniej 2 razy dziennie) – unikniesz w ten sposób namnażania się zarazków i zakażeń wtórnych.
2. Zadbaj o odpowiednią temperaturę w pomieszczeniach – optymalna to ok. 20 stopni. Jest to ważne z dwóch powodów: po pierwsze, chroni przed przegrzewaniem dziecka, a po drugie, zapobiega namnażaniu się drobnoustrojów (te lubują się w wysokich temperaturach).
3. Nawilżaj powietrze – suche i zbyt ciepłe sprzyja rozwojowi kaszlu, utrudnia oddychanie i namnaża zarazki.
4. Dbaj o higienę – naucz dziecko, żeby często myło ręce! To jeden z lepszych nawyków. Dłonie są największym siedliskiem zarazków! Mycie rąk mydłem stanowi jedną z najbardziej efektywnych  interwencji zabezpieczających przed rozprzestrzenianiem się chorób!
5. Myj owoce i warzywa przed jedzeniem, nawet jak wyglądają na czyste i błyszczące. Przyzwyczaj do tego też swojego malucha!
6. Naucz dziecko, aby przy kichaniu czy kasłaniu zasłaniało buzię ręką – zabezpieczy to przed rozprzestrzenianiem się choroby drogą kropelkową.
7. Dokładnie myj naczynia, których używał chory – nie dopuść do tego, żeby ktoś inny się zaraził.
8. Jak najdłużej utrzymuj laktację podczas karmienia niemowlaka – naturalny pokarm matki odpowiada za bardzo dobry rozwój odporności u dziecka.
9. Kiedy zauważysz niepokojące objawy, zawsze konsultuj się z lekarzem – odpowiednio szybko podjęte kroki doprowadzą do szybszego wyleczenia i zabezpieczą przed powikłaniami. A Ty będziesz spokojniejsza! 

10 zasada profilaktyki odry, ospy, różyczki i świnki

Ten temat ostatnio jest źródłem wielu kontrowersji: szczepić czy nie szczepić? Źródłem debat są głównie działania niepożądane występujące po zastosowaniu szczepionek, które jednak pojawiają się bardzo rzadko. Tak naprawdę szczepienia są obecnie głównym sposobem zapobiegania chorobom zakaźnym. Szczepionki stymulują wytwarzanie przeciwciał w organizmie na skutek podania inaktywowanych bakterii czy wirusów.

Szczepionka MMR

Szczepionka trójskładnikowa przeciw odrze, śwince i róźyczce. Należy do obowiązkowych szczepień, które przeprowadzane są u dzieci mających 13–14 miesięcy (pierwsza dawka) oraz w wieku 10 lat (druga dawka – przypominająca). W przypadku dziewczynek, które nie zostały zaszczepione na różyczkę, szczepienie przeprowadza się w wieku 11–12 lat. Jest bezpłatne.

Szczepionka przeciw ospie

Polsce dostępna jest wyłącznie jedna i w 95% przypadków chroni zaszczepione dzieci przed zachorowaniem. Dodatkowo, wielokrotnie zmniejsza ryzyko półpaśca. Jest obowiązkowa i bezpłatna dla dzieci przed ukończeniem 12. roku życia.