Astma oskrzelowa – objawy i przyczyny oraz leczenie naturalne

Astma oskrzelowa jest jedną z najczęstszych przewlekłych chorób układu oddechowego, występującą zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z choroby, bagatelizuje objawy i nie podejmuje odpowiedniego leczenia. Sprawdź, co powinieneś o niej wiedzieć.

Co to jest astma oskrzelowa? 

„Astma oskrzelowa to przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych. Skurcz mięśni gładkich oskrzeli, obrzęk śluzówki i czopy śluzowe, a w miarę trwania choroby również przebudowa ścian oskrzeli, utrudniają swobodny przepływ powietrza przez drogi oddechowe. Astma może rozwinąć się w każdym wieku. Może mieć podłoże alergiczne lub być astmą niealergiczną − taka astma zwykle rozpoczyna się w wieku dorosłym i ma cięższy przebieg.”

- dodaje Karolina Rudowska

Astma oskrzelowa - objawy

Objawy astmy oskrzelowej u dorosłych, jak i u dzieci, wynikają ze stanu zapalnego dróg oddechowych. Są to m.in.:

● świszczący oddech,

● duszność,

● uczucie ucisku w klatce piersiowej,

● kaszel .

Nie u wszystkich chorych występować będą wszystkie dolegliwości − niekiedy objawem może być np. tylko kaszel.

Sprawdź, jak wygląda profilaktyka astmy.

Atak duszności w astmie oskrzelowej

Napady duszności to charakterystyczny objaw astmy. Atak rozpoczyna się uczuciem ucisku i rozpierania w klatce piersiowej, które przechodzi w duszność. W takiej sytuacji zachowaj spokój i przyjmij przepisany lek rozkurczający oskrzela. Pozwoli Ci to w krótkim czasie znowu zacząć swobodnie oddychać. Kiedy dopadnie Cię atak, najlepiej stój lub usiądź, bo leżenie może utrudniać oddech. Odczekaj dłuższą chwilę, aż wszystko wróci do normy. Jeżeli atak nie mija, konieczne może okazać się wezwanie karetki pogotowia.

Kiedy objawy mogą się nasilać?

Wszystko zależy od stopnia kontroli choroby, ale objawy mogą się nasilić po wysiłku fizycznym, w sytuacjach stresowych, czy po kontakcie z alergenem (dla chorych, u których astma będzie mieć podłoże alergiczne). Objawy częściej pojawiają się też w nocy i nad ranem. Prowokować je może również dym tytoniowy i zanieczyszczenia powietrza. Zakażenia wirusowe dróg oddechowych (przeziębienia) mogą również powodować zaostrzenie albo pogorszenie kontroli astmy.

Astma oskrzelowa - przyczyny

Główną przyczyną astmy jest toczący się w drzewie oskrzelowym stan zapalny. Zapalenie to dotyczy przede wszystkim oskrzeli, czyli w uproszczeniu przewodów, którymi powietrze dostaje się do pęcherzyków płucnych. Kontrolowanie astmy i łagodzenie jej objawów polega w praktyce na zahamowaniu toczącego się stanu zapalnego.

U około połowy chorych astma ma tło atopowe, czyli wiąże się z uczuleniem na często występujące w środowisku alergeny, na przykład pyłki roślin − w takich sytuacjach objawy mogą się nasilać tylko w okresie pylenia. Chorzy na astmę atopową często mają objawy innych chorób alergicznych, np. nieżytu nosa i zapalenia spojówek.

Sprawdź, jak leczyć astmę alergiczną.

Astma oskrzelowa - leczenie

Jeżeli chorujesz na astmę oskrzelową, najlepiej ustal wspólnie z lekarzem plan postępowania z chorobą, zawierający m. in. informacje jak stosować leki, kiedy zgłaszać się do lekarza, jakie modyfikacje leczenia możesz wprowadzać sam oraz jak postępować w zaostrzeniach choroby. Preparaty na astmę można podzielić na leki pozwalające kontrolować chorobę i leki stosowane doraźnie w przypadku zaostrzeń. Te kontrolujące chorobę przeznaczone są do stosowania ciągłego, niezależnie od tego, czy objawy są obecne.

Leki kontrolujące astmę oskrzelową to:

• glikokortykosteroidy wziewne – najważniejsze leki stosowane w astmie, hamują proces zapalny w oskrzelach,
• długo działające β2-mimetyki – rozkurczają oskrzela, a ich działanie utrzymuje się przez wiele godzin,
• leki przeciwleukotrienowe – hamują szkodliwe działanie leukotrienów (zapalnych substancji, które nasilają skurcz oskrzeli i stan zapalny),
• teofilina – rozszerza oskrzela i działa przeciwzapalnie,
• kromony – leki wykazujące słabe działanie przeciwzapalne,
• glikokortykosteroidy doustne – jedna z podstawowych grup leków wykorzystywana w leczeniu zaostrzeń. W leczeniu przewlekłym są stosowane, gdy inne metody leczenia nie przynoszą skutku. Przewlekłe stosowanie powoduje liczne, często groźne działania niepożądane, dlatego sięga się po nie w ostateczności.

Leki doraźnie stosowane są w zaostrzeniach choroby. Nie leczą procesu zapalnego w oskrzelach, a jedynie rozszerzają oskrzela, zmniejszając nasilenie objawów astmy. Najczęściej stosowane są krótko działające β2-mimetyki. Preparaty do stosowania doraźnego w zaostrzeniach najlepiej mieć zawsze przy sobie. Jeśli musisz stosować lek doraźny częściej niż zwykle lub zużywasz opakowanie dużo szybciej niż do tej pory, może świadczyć o pogorszeniu kontroli astmy. W takiej sytuacji lepiej zgłoś się do lekarza.

Stopnie leczenia astmy oskrzelowej

Karolina Rudowska dodaje: 

„Po ocenie kontroli objawów i innych czynników, lekarz dobierze odpowiedni stopień leczenia.

• Stopień 1. to jedynie doraźne stosowanie leków objawowych i stosuje się je tylko u niektórych chorych (sporadyczne objawy, brak objawów w nocy, prawidłowa czynność płuc, brak czynników ryzyka zaostrzeń).
• W stopniu 2. GKS wziewny w małej dawce jest podstawowym i stałym leczeniem i u reszty pacjentów właśnie od tego stopnia rozpoczyna się zwykle leczenie.
• W stopniu 3. do GKS dodaje się LABA, a w stopniu 4. dodatkowo zwiększa się dawkę GKS wziewnego.
• Stopień 5. to leczenie ciężkiej i opornej na terapię astmy, gdzie korzysta się z dodatkowych metod, takich jak stosowanie przeciwciał monoklonalnych, czyli leczenia biologicznego czy nawet zabiegów operacyjnych (termoplastyka oskrzeli).

Powyżej przedstawiony schemat leczenia ma oczywiście różne opcje i możliwości stosowania dodatkowych leków, w zależności od stanu pacjenta, jego chorób współistniejących, preferencji czy reakcji na terapię.

Sposób leczenia zaostrzenia astmy zależy od jego ciężkości. W lekkim zaostrzeniu może wystarczyć doraźne leczenie objawowe (SABA), ale w cięższych przypadkach konieczne może być zgłoszenie się do lekarza lub na SOR, podawanie tlenu, zwiększenie dawek leków, stosowanie GKS doustnie, a w sytuacjach zagrażających zatrzymaniu oddychania nawet intubacja."

Sprawdź też pulsoksymetry.

Wykorzystanie inhalatorów w leczeniu astmy oskrzelowej

W astmie bardzo często stosowane są preparaty w formie wziewnej, wymagające posiadania własnego inhalatora. Wziewne podawanie leku jest bardzo korzystne dla dzieci, ponieważ tak podany lek działa przede wszystkim miejscowo. Ryzyko działań ubocznych jest minimalne. Przy przewlekłym stosowaniu leków wziewnych bardzo ważne jest prawidłowe podawanie leku, a więc też odpowiednie dobranie inhalatora (w przypadku dzieci − odpowiedniego do wieku i umiejętności malucha). Akcesoriami umożliwiającymi skuteczne dostarczenie leku do dróg oddechowych są przystawki lub specjalne dozowniki i maski twarzowe. Przy doborze inhalatora zawsze najlepiej poradzić się lekarza lub farmaceuty, aby dobrać odpowiedni sprzęt do wieku pacjenta i rodzaju podawanych przez niego leków.

Astma oskrzelowa − leczenie naturalne i domowe

Karolina Rudowska dodaje: 

„Po dobraniu odpowiednich leków i przedstawieniu przez lekarza planu postępowania warto pamiętać także o niefarmakologicznych formach walki z chorobą.

• Przede wszystkim spróbuj rzucić palenie i unikaj również biernego narażenia na dym tytoniowy.
• Wprowadź do swojej diety więcej warzyw i owoców, zadbaj o prawidłową masę ciała. Postaraj się regularnie uprawiać aktywność fizyczną (ale wcześniej skonsultuj to ze swoim lekarzem, żeby zminimalizować ryzyko wystąpienia napadu objawów wywołanego wysiłkiem).
• W niektórych przypadkach przydatna może okazać się także nauka technik kontrolowanego oddychania czy techniki relaksacyjne. Przemyśl również opcję corocznego szczepienia przeciwko grypie, dbaj o siebie i unikaj infekcji.

Astma oskrzelowa - podsumowanie

Obserwuj, jakie czynniki powodują u Ciebie napady i jak reagujesz na poszczególne leki − z biegiem czasu lepiej zrozumiesz „jak działa” Twoja astma oskrzelowa. Leczenie naturalne takie jak zioła, olejki eteryczne, masaże czy witaminy, mogą pomóc, ale jedynie wspomagająco w terapii farmakologicznej i po konsultacji z lekarzem.”