Astma alergiczna: objawy choroby. Jak ją odróżnić od zwykłego kaszlu?

Objawy astmy alergicznej to m.in. suchy i przewlekły kaszel, duszności czy świszczący oddech. Często chorobie towarzyszą inne dolegliwości o podłożu alergicznym. A te, w wielu przypadkach, uaktywniają się wiosną i latem. Warto wiedzieć, na co zwrócić uwagę, jeśli oprócz kataru i łzawienia pojawią się problemy z oddychaniem. Jak odróżnić zwykły kaszel od potencjalnej astmy oskrzelowej oraz astmę od alergii?

Astma a infekcja dróg oddechowych

Astma to choroba, która charakteryzuje się przewlekłym stanem zapalnym w drogach oddechowych. Powoduje to szereg typowych objawów. Są to m.in. duszność, świszczący oddech, uczucie ucisku w klatce piersiowej oraz kaszel. Więcej na temat samej astmy oskrzelowej dowiedzieć się możesz z mojego artykułu: Astma oskrzelowa: 6 rzeczy, które powinien wiedzieć o niej chory.

Kaszel, w zależności od rodzaju astmy i stopnia jej kontroli, będzie mniej lub bardziej nasilony. Zarówno u dzieci, jak i u dorosłych często może być początkowo mylony z objawami wirusowych infekcji górnych dróg oddechowych. Problemy ze swobodnym przepływem powietrza przez drogi oddechowe w astmie wynikają jednak ze skurczu mięśni gładkich i obrzęku błony śluzowej oskrzeli, które nie są wywołane infekcją. O tym, jak rozpoznać pierwsze symptomy infekcji sezonowej pisała farmaceutka, Agnieszka Dusza w artykule: Objawy przeziębienia – sprawdź, czy Cię „rozkłada”.

Astma alergiczna − objawy główne

Ze względu na przyczynę, która powoduje astmę, możemy wyróżnić odmianę alergiczną, inaczej zwaną astmą atopową oraz niealergiczną. Postać alergiczna często pojawia się już u dzieci i może występować równolegle z innymi problemami zdrowotnymi o podłożu alergicznym (np. atopią występującą na skórze). Kiedy chory zetknie się z alergenem, w jego organizmie uwalniają się substancje, która powodują skurcz oskrzeli. Są to m.in. histamina i leukotrieny.

U chorego na astmę alergiczną występuje zaburzona odpowiedź immunologiczna. W związku z tym organizm wytwarza przeciwciała IgE, które skierowane są przeciwko uczulającemu czynnikowi. Kiedy przeciwciała IgE spotkają się z alergenem, w organizmie uwalniają się przekaźniki prowadzące do skurczu mięśniówki w obrębie dróg oddechowych.

Charakterystyczne objawy astmy alergicznej to:

• napadowa duszność (pojawiająca się głównie przy wydechu),
• świszczący oddech,
• suchy kaszel,
• współistniejące inne choroby alergiczne,
• uczucie ucisku w klatce piersiowej.

Przewlekły i długotrwały suchy kaszel może niepokoić. Sprawdź więc, z czym wiązać może się ten objaw w naszych artykułach. O objawie, jakim jest kaszel, pisaliśmy w artykułach: Suchy kaszel, jak suchy żart – bywa męczący oraz Męczy mnie poranny kaszel – co może mi dolegać?.

Objawy astmy alergicznej nie zawsze mają takie samo nasilenie i mogą nawet całkowicie znikać pomiędzy napadami. Jest to charakterystyczna dla astmy zmienność intensywności symptomów w czasie. Dolegliwości często pojawiają się lub zaostrzają np. w czasie wzmożonej aktywności fizycznej czy po niej, na zimnym powietrzu albo... w trakcie gwałtownego śmiechu! To typowe reakcje dla obu rodzajów astmy oskrzelowej zarówno alergicznej, jak i niealergicznej. A skoro już mowa o astmie zaostrzającej się w czasie wysiłku fizycznego, koniecznie przeczytaj mój artykuł: Astma wysiłkowa − co to jest? Choroba dzieci i młodych dorosłych.

Przy astmie alergicznej bardzo charakterystyczne jest to, że objawy możesz odczuwać szczególnie po zetknięciu z alergenem. Symptomy będą również przybierać na mocy przy występujących infekcjach wirusowych. Mogą również nasilać się w nocy lub rano.

Skąd wiedzieć, że to astma alergiczna? Objawy współtowarzyszące

Współistnienie innych chorób alergicznych u astmatyka potwierdza, że u podłoża astmy w jego przypadku leży alergia. Przypomnę, że przy alergiach na skutek kontaktu z alergenem dochodzi do patologicznej reakcji układu odpornościowego. Do miejsca, gdzie rozpoznano element uczulający, przenikają komórki układu immunologicznego i czynniki prozapalne. Najczęściej alergeny osadzają się na błonie śluzowej oczu, nosa czy gardła, gdzie dostają się z powietrzem. Przy częstym kontakcie z substancjami uczulającymi stan zapalny pojawia się regularnie lub wręcz występuje w formie przewlekłej. Powoduje to nie tylko częste objawy, które mogą dokuczać choremu, ale i niestety prawdopodobieństwo patologicznych zmian i uszkodzeń na poziomie komórkowym w drogach oddechowych.

Ważną kwestią jest też występujący równolegle z astmą oskrzelową alergiczny nieżyt nosa (więcej na jego temat dowiedzieć się możesz z artykułu: Jak rozpoznać katar alergiczny?. Mimo że astma alergiczna i alergiczny nieżyt nosa to teoretycznie dwie odrębne choroby, są one bardzo ściśle ze sobą powiązane. Dlatego też jeśli zdiagnozowano u Ciebie jedną z nich, istnieje duża szansa, że z czasem rozwinie się i druga. Obie te przypadłości wynikają z tych samych przyczyn, choć przebiegają na różnych poziomach układu oddechowego. Objawy astmy alergicznej koncentrują się i wynikają z nieprawidłowości w obrębie dolnych dróg oddechowych, natomiast alergiczny nieżyt nosa wiąże się ze stanem zapalnym i podrażnieniem oczu, nosa oraz górnych dróg oddechowych. Co ważne, podłoże obu schorzeń jest takie samo – nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego na kontakt z alergenem.

Dlatego też jeśli u osoby, u której występuje lub występował kiedyś alergiczny nieżyt nosa, pojawią się objawy astmy alergicznej takie jak nagłe duszności czy ucisk w klatce piersiowej, lepiej niezwłocznie skonsultować się z lekarzem specjalistą. Z dużym prawdopodobieństwem symptomy te będą zwiastować astmę alergiczną. Wiązanie duszności z tą chrobą będzie tym bardziej zasadne, jeżeli w przeszłości u chorego pojawiały się alergiczne problemy skórne. Tak samo staną się one dowodem na nadreaktywność układu odpornościowego na konkretne substancje. Polecam Ci także artykuł: Choroby alergiczne skóry – z czym najczęściej przychodzimy do dermatologa?, który pomoże zidentyfikować dermatozę alergiczną.

Tak więc dolegliwościami, które mogą występować równolegle z astmą o podłożu alergicznym, są:

• alergiczny nieżyt nosa,
• zapalenie spojówek,
• atopowe zmiany skórne.

Od tego się najczęściej zaczyna! Astma alergiczna u dzieci

Astma o podłożu alergicznym zwykle pojawia się w wieku dziecięcym, kiedy to ujawnia się uczulenie dziecka na konkretne substancje. Pocieszyć może fakt, że odmiana alergiczna astmy lepiej reaguje na terapie niż ta niealergiczna.

Jeżeli zauważysz u siebie lub u dziecka opisane przeze mnie powyżej dolegliwości, warto skonsultować się z lekarzem i przeprowadzić badania diagnostyczne. Zwykle, żeby potwierdzić alergiczne podłoże choroby, wykonuje się testy skórne i badania laboratoryjne. O tym, jak przebiegają te pierwsze, pisałam tu: Testy alergiczne skórne − na czym właściwie polegają?.

Astma alergiczna może mieć podłoże genetyczne. Jeśli choroba występuje u rodzica, zwiększa się możliwość wystąpienia dolegliwości u dziecka. Sprawdź też: Czy alergia jest dziedziczna? Lekarz odpowiada, jak to właściwie jest!. Astma alergiczna u dorosłych, jak i u dzieci wymaga ciągłej kontroli i leczenia zapobiegającego napadom duszności.    

Czy astma alergiczna jest uleczalna?

W astmie stosuje się różne rodzaje leków. Regularnie, niezależnie od stopnia nasilenia objawów, używa się preparatów kontrolujących przebieg choroby. W momencie wystąpienia napadu zalecane są leki do stosowania doraźnego, rozszerzające oskrzela i ułatwiające oddychanie. W przypadku ciężkich postaci astmy, opornych na leczenie lekarz może zalecić włącznie dodatkowych preparatów.

Wiedz też, że objawy astmy często wiążą się z utrudnionym przepływem powietrza przez oskrzela. Właśnie z tego wynikają duszności czy świszczący kaszel. Czynnik drażniący powoduje gwałtowny skurcz mięśni gładkich w oskrzelach i zwężenie dróg, którymi dostaje się do płuc wdychane powietrze. Napad duszności u astmatyka występuje nagle i wymaga podania leków rozkurczających oskrzela. Dopiero na skutek ich działania duszność ustępuje. Dlatego też lekarz zalecić może jednocześnie leki do stosowania na co dzień, które mają ogólnie łagodzić objawy oraz wziewy do zastosowania doraźnie. Używa się ich w razie duszności właśnie do szybkiego rozkurczu oskrzeli. Napad duszności u astmatyka może kończyć się też odpluwaniem wydzieliny.

W niektórych przypadkach możliwa jest również immunoterapia, prowadząca do zwiększenia tolerancji Twojego organizmu na konkretny alergen. O tym, czy warto zastosować immunoterapię, zadecyduje lekarz prowadzący. Weźmie on pod uwagę Twój wiek, rodzaj uczulającego alergenu i wyniki badań. Do odczulania można stosować preparaty podawane zarówno w formie zastrzyku, jak i w postaciach doustnych.

Astma alergiczna − o czym pamiętać?

Tej odmianie astmy bardzo często towarzyszą inne dolegliwości o podłożu alergicznym, np. atopowe zapalenie skóry czy katar sienny. Nie warto więc bagatelizować objawów alergii! Gdy dokuczają Ci duszności i suchy kaszel bez infekcji, lepiej udaj się do swojego alergologa, aby przeprowadzić diagnostykę.

Źródła:

1. Polok K., Mejza F.: Diagnostyka i leczenie astmy trudnej i ciężkiej. Praktyczne wskazówki z wytycznych Global Initiative for Asthma (GINA), 2019
2. Busse W.W., Bateman E.D., Caplan A.L. i wsp.: Combined analysis of asthma safety trials of long-acting ß2-agonists. W: Engl. J. Med., 2018
3. Carlsen K.H., Anderson S.D., Bjermer L. i wsp.: Treatment ofexercise-induced asthma, respiratory and allergic disorders insports and the relationship to doping: part II of the report fromthe Joint Task Force of European Respiratory Society (ERS) and European Academy of Allergy and Clinical Immunology (EAA-CI) in cooperation with GA2LEN. W: Allergy. 2008