Badania cytologiczne przed ciążą. Sprawdź, dlaczego są ważne!

Rak szyjki macicy rozwija się przez około 5 − 12 lat. Dlatego, jeżeli robisz regularne badania cytologiczne, to szansa, że rozpoznanie nastąpi w stadium, w którym jest on całkowicie uleczalny, jest ogromna!

Większość przypadków nowotworu szyjki macicy jest wywołane przez wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV). Przenosi się go głównie drogą płciową (także podczas seksu oralnego i analnego). Do zakażenia może jednak dość również w wyniku używania tych samych przedmiotów higieny osobistej, np. bielizny czy ręczników. Istnieje nawet możliwość zarażenia się w publicznej toalecie.

Pamiętaj jednak, że nie u każdej kobiety, która jest nosicielem HPV, rozwinie się nowotwór szyjki macicy. Więcej na temat HPV przeczytasz tu: Wirus HPV − jak można się zarazić?. Badanie cytologiczne wykrywa też stany zapalne i nadżerki pochwy.

Jak odczytywać wyniki badania cytologicznego?

Istnieją tak naprawdę 2 rodzaje wyników cytologii: prawidłowe i nieprawidłowe.

Jeżeli wyniki są nieprawidłowe, to wcale nie oznacza, że masz raka. Oznacza to, że wykryte zostały nieprawidłowe komórki, które mogą nieść ze sobą podwyższone ryzyko zachorowania na raka.

Od 2001 roku cytologia opisywana jest w systemie Bethesda i klasyfikuje on wynik na prawidłowy lub nieprawidłowy oraz przypisuje go do jednej z grup:

• Cytologia prawidłowa,
• Cytologia prawidłowa z łagodnym stanem zapalnym,
• Cytologia prawidłowa ze stanem zapalnym,
• AGUS/ASCUS – wynik nieprawidłowy – w wymazie znajdują się nieprawidłowe komórki nie do końca zbadanego pochodzenia i zalecane jest wykonanie kolejnej cytologii w ciągu najbliższych 6 miesięcy,
• Bethesda LSIL – wynik nieprawidłowy − w rozmazie są pojedynce pojedyncze komórki, z których mogą powstawać nowotwory,
• Bethesda HSIL – wynik nieprawidłowy − w wymazie pojawiły się liczne komórki, które mogą wskazywać na nowotwór.

W przypadku nieprawidłowych wyników ginekolog może zlecić dodatkowe, bardziej szczegółowe badania (np. kolposkopię) lub zalecić częstsze badania cytologiczne. W niektórych przypadkach zaleca się również wykonanie testu DNA na obecność wirusa HPV. Także podczas kolposkopii możliwe jest również pobranie wycinka zmienionej tkanki i zbadanie go pod mikroskopem (badanie histopatologiczne). Wyniki wszystkich zleconych badań zawsze powinien zinterpretować lekarz.

Sprawdź też, czym jest fizjoterapia uroginekologiczna.

Cytologia − kiedy powinnam ją wykonać?

Pierwszą cytologię należy wykonać najpóźniej w ciągu 3 lat od rozpoczęcia współżycia, jednak nie później niż w wieku 25 lat. Wynika to z tego, że stosunek płciowy to nie jedyny sposób zarażenia się HPV. Koszt badania cytologicznego waha się między 30 a 70 zł. To naprawdę nie jest wiele, biorąc pod uwagę fakt, czego pozwala uniknąć.

„Choć Narodowy Fundusz Zdrowia refunduje cytologię co 3 lata, należy ją robić co roku. To jedno z najprostszych i podstawowych badań, które pozwala uniknąć ciężkiej choroby jaką jest nowotwór szyjki macicy. Choroba ta jest jedną z niewielu, której można skutecznie zapobiegać dzięki szczepieniom oraz wykrywać na wczesnym etapie właśnie dzięki cytologii”

− komentuje lek. med. Aleksandra Malewska.

Są różne wytyczne, co jaki czas należy wykonywać badanie cytologiczne:

• Według NFZ − raz na 3 lata

NFZ finansuje badania cytologiczne raz na 3 lata dla kobiet między 25 − 59 rokiem życia. W wyjątkowych sytuacjach, np. jeżeli jesteś zakażona wirusem HIV, przyjmujesz leki immunosupresyjne lub jesteś zakażona HPV typem wysokiego ryzyka, wtedy masz prawo do nieodpłatnej cytologii raz na rok.

• Według większości ginekologów badanie cytologiczne powinno się wykonywać raz na rok.

Tak częste wykonywanie badania cytologicznego jest bardzo istotne z kilku powodów. Po pierwsze, prawidłowo pobrana cytologia ginekologiczna ma czułość maksymalnie 70%, a często nawet mniej. Oznacza to, że istnieje 30% szans, że badanie cytologiczne nie ujawni komórek rakowych, które nosisz w sobie. Nowotwór szyjki macicy rozwija się dość wolno. Jeżeli poprzednie badanie nie wykryło nowotworu, to wciąż masz dużą szansę na wyleczenie, jeżeli wykonujesz badanie regularnie raz na rok.

Cytologia w ciąży i po porodzie − czy wykonywać?

Jak najbardziej! Cytologia w ciąży jest nawet jednym z badań, na które musisz się zapisać, jeżeli nie wykonywałaś jej w ciągu ostatniego roku. Badanie jest nawet finansowane ze środków NFZ. Powinno się je jednak wykonać w ciągu pierwszych 12 tygodni, bo potem badanie może być bolesne.

Badanie cytologiczne najlepiej wykonać około 12 tygodni po porodzie, żeby wyniki były prawidłowe. Nie powinnaś jednak zbyt długo zwlekać. To lekarz powinien zdecydować, kiedy zrobić cytologię po połogu.

Sprawdź też, jak przebiega połóg.

Szczepionka na HPV – skuteczne przeciwdziałanie rakowi szyjki macicy?

Mało kto wie, że istnieje możliwość zaszczepiania się przeciw HPV. Takie szczepienie zalecane jest przede wszystkim dziewczynkom lub kobietom, które jeszcze nie rozpoczęły współżycia. Szczepionkę mogą przyjąć również dorosłe kobiety, które rozpoczęły już współżycie, choć wciąż trwają badania, jaka będzie jej skuteczność. Na pewno, przed szczepieniem należy mieć aktualny wynik cytologii. Na HPV mogą się zaszczepić też panowie. Dlaczego? Zaszczepienie mężczyzn zapobiega m.in. rakowi prącia i dodatkowo chroni partnerki seksualne przed rakiem szyjki macicy.

Badania wskazują, że szczepionka na HPV może zapobiec nawet 90% przypadków raka szyjki macicy i 96% przypadków raka odbytu. Szczepienie jest też całkowicie bezpieczne i w żaden sposób nie wpływa na płodność.

Niestety, w Polsce szczepionka na HPV nie jest refundowana przez NFZ. Choć Ministerstwo Zdrowia zapowiedziało, że od 1 stycznia 2021 r. może się to zmienić, to szczegółów jeszcze nie podano. Cena rynkowa takiej szczepionki około 500 zł.

Źródła:

1. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego na temat profilaktyki raka gruczołowego szyjki macicy. [online]. Dostępny na: http://www.ptgin.pl/sites/default/files/page-2019/Profilaktyka%20raka%20gruczo%C5%82owego%20szyjki%20macicy.pdf
2. Stefanek A. A.; Durka P.: Poziom świadomości kobiet na temat profilaktyki raka szyjki macicy. W: Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu 1 (38). 2014.
3. Rekomendacje Centralnego Ośrodka Koordynującego Populacyjny Program Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy, Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, Polskiego Towarzystwa Patologów i Polskiego Towarzystwa Kolposkopii i Patofizjologii Szyjki Macicy: Postępowanie w przypadku nieprawidłowego wyniku przesiewowego badania cytologicznego. W: GinekolPol. [Nr] 80. 2009. s. 129 – 133.