Dieta przy endometriozie – co jeść a czego unikać chorując na endometriozę?

W Polsce każdego roku diagnozuje się coraz więcej przypadków endometriozy − przewlekłej choroby, która dotyka głównie kobiety w wieku rozrodczym. W ostatnich latach dostrzeżono istotną rolę diety we wspomaganiu jej leczenia. Jak wygląda dieta przy endometriozie? Co jeść, a czego unikać? Odpowiedzi znajdziesz poniżej!

Jaka dieta przy endometriozie będzie właściwa?

Endometrioza to choroba, w której obserwuje się rozrost błony śluzowej trzonu macicy (endometrium) poza jej jamę. W obrazie endometriozy tkanka endometrium może pojawić się w jamie brzusznej, na jajnikach, jajowodach lub pęcherzu moczowym. W nielicznych przypadkach może wystąpić także na nerkach, płucach czy mózgu. Niestety przyczyny choroby nie są do końca poznane. Uważa się, że na jej rozwój mogą mieć wpływ czynniki genetyczne, hormonalne i immunologiczne. Szacuje się, że na endometriozę cierpi nawet od 6 do 15% populacji kobiet.

Objawy, które powinny skłonić do wizyty u ginekologa to przede wszystkim:

• Częstomocz,
• Obfite menstruacje,
• Plamienie po okresie,
• Plamienie po stosunku,
• Bóle w trakcie stosunku,
• Permanentne zmęczenie,
• Bóle w okolicy krzyżowej,
• Silne bóle menstruacyjne,
• Bolesne wypróżnianie się,
• Problemy z zajściem w ciąże,
• Uciążliwe dolegliwości jelitowe,
• Ból jajników przy jajeczkowaniu,
• Silny ból jajnika przed okresem i w jego trakcie.

Odpowiednio zaplanowany jadłospis może pomóc w złagodzeniu objawów endometriozy oraz wpłynąć na poprawę jakości życia osoby chorej. Jego rolą jest zmniejszenie stanu zapalnego, wzmocnienie odporności i wsparcie układu hormonalnego. Pamiętaj, że dieta powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb i preferencji danej osoby.

Dietetycy podkreślają, że kluczowe jest spożywanie produktów niskoprzetworzonych, bogatych w witaminy, składniki mineralne i związki o działaniu antyoksydacyjnym. Z diety natomiast zaleca się wyeliminować cukier, tłuszcze trans, przetworzone mięso i produkty o niskiej wartości odżywczej.

W przypadku wystąpienia uporczywych dolegliwości związanych z menstruacją warto włączyć do diety niektóre zioła na obfite miesiączki, takie jak np. niepokalanek, wiesiołek czy przewrotnik, które działają rozkurczowo i zmniejszają krwawienie. Przy dokuczliwych bólach brzucha podczas okresu, warto natomiast zastosować leki rozkurczowe lub tabletki na bóle menstruacyjne. Przy wyborze odpowiedniego preparatu pomoże Ci lekarz prowadzący.

Co jeść przy endometriozie?

Dieta przy endometriozie powinna bazować na produktach zawierających składniki o wysokim potencjale antyoksydacyjnym, co może pomóc w łagodzeniu objawów choroby. Najważniejsze z nich to:

• Błonnik pokarmowy – obecny jest w roślinach strączkowych, produktach z pełnego przemiału, kaszach, brązowym ryżu, owocach i warzywach. Wpływa na prawidłową pracę jelit, reguluje glikemię oraz przyczynia się do regulacji hormonalnej,
• Kwasy tłuszczowe omega-3 – związki te znane są ze swoich właściwości przeciwzapalnych. Ponadto działają przeciwzakrzepowo oraz usprawniają pracę układu krążenia i odpornościowego. Kwasy omega są obecne w tłustych rybach morskich, orzechach, nasionach chia, siemieniu lnianym i oleju lnianym. Sprawdź np. Olej Lniany tłoczony na zimno Linumvital i Len mielony Dr.Max, proszek, suplement diety. Znajdziesz je również w tranie i oleju z wątroby rekina. Zobacz, np. Olej z wątroby rekina Dr.Max, suplement diety,
• Owoce i warzywa – szczególnie polecane są zielone warzywa liściaste oraz owoce o intensywnych kolorach. Są bogate w polifenole, antyoksydanty, witaminy z grupy B, witaminę C, A, E i karotenoidy zwalczające stres oksydacyjny.

W diecie warto też uwzględnić takie składniki mineralne, takie jak:

• Cynk – wpływa na pracę układu nerwowego. Jego obecność w diecie łagodzi uporczywe dolegliwości związane z menstruacją, takie jak np. drażliwość czy negatywne stany emocjonalne. Źródłem cynku są pestki, orzechy, chude mięso, produkty zbożowe, żółtka jaj, strączki,
• Magnez – łagodzi dolegliwości bólowe towarzyszące endometriozie. Ma właściwości rozkurczające i wspierające pracę układu nerwowego. Dobrymi źródłami magnezu są np. kakao, ciemna czekolada, produkty zbożowe, warzywa liściaste, orzechy, woda mineralna,
• Selen – wspiera pracę układu immunologicznego. Jest istotnym składnikiem związku o nazwie peroksydaza glutationowa, który w głównej mierze odpowiada za ochronę komórek przed stresem oksydacyjnym. Znajduje się w rybach, orzechach, białej kapuście i produktach zbożowych,
• Żelazo – przy endometriozie obserwuje się obfite krwawienia menstruacyjne, co wiąże się z ryzykiem wystąpienia anemii. W związku z tym należy zadbać o uzupełnianie tego pierwiastka z diety. Jest on obecny m.in. w mięsie, strączkach, żółtkach jaj czy zielonych warzywach liściastych. Żelazo warto łączyć z produktami bogatymi w witaminę C, która wspomaga jego wchłanianie.

Jeżeli stosujesz dietę eliminacyjną lub źle się czujesz po spożyciu niektórych zalecanych produktów, rozważ przyjmowanie suplementów zawierających niezbędne składniki odżywcze. Zobacz np. Falvit, 60 tabletek drażowanych. Przy wsparciu pracy układu immunologicznego sprawdzą się preparaty i leki na odporność, które zawierają m.in. witaminę C, kwasy tłuszczowe omega-3 lub antyoksydanty.

Czego nie jeść przy endometriozie?

Endometrioza to choroba, w której występują wahania hormonalne i przewlekły stan zapalny, wywołany nadprodukcją prostaglandyn. Aby zmniejszyć ryzyko jej nasilenia, należy unikać produktów, które mogą zwiększać wytwarzanie prostaglandyn i zaburzać pracę układu hormonalnego. Są to m.in.:

• Alkohol – stymuluje produkcję estrogenów, których nadmiar nasila objawy endometriozy,
• Cukier – jego nadmiar przyczynia się do rozwoju insulinooporności, cukrzycy typu II i otyłości, które sprzyjają rozwojowi stanu zapalnego i zaburzeń hormonalnych,
• Gluten – sugeruje się, że wyeliminowanie glutenu może zmniejszyć natężenie objawów endometriozy. Ma to zwykle związek z ograniczeniem spożycia produktów z wysokoprzetworzonych, takich jak białe pieczywo, pieczywo cukiernicze czy niektóre słodycze. Pamiętaj, aby nigdy nie wprowadzać diety bezglutenowej na własną rękę, ponieważ może się to wiązać z ryzykiem niedoborów pokarmowych,
• Niektóre produkty odzwierzęce – czerwone mięso, masło, podroby, smalec i przetwory mięsne są bogate w kwasy tłuszczowe, stymulujące produkcję prostaglandyn,
• Produkty o wysokim stopniu przetworzenia – takie jak np. fast-foody, słodycze czy słone przekąski. Są one bogate w tłuszcze trans, w głównej mierze odpowiedzialne za rozwój stanu zapalnego.

Dieta w endometriozie − przepis na gulasz warzywny z soczewicą Ewy Antoniak

Czas przygotowania: 1 godzina

Ilość porcji: 3

Składniki:

• 1 szklanka czerwonej soczewicy,
• 1 cebula,
• 2 ziemniaki,
• 1 papryka żółta,
• 1 marchewka,
• 1 brokuł,
• 1/2 pęczka natki pietruszki,
• 2 łyżki oleju rzepakowego,
• 3 szklanki wody,
• Przyprawy: kurkuma, majeranek, pieprz ziołowy, papryka słodka, papryka ostra, sól.

Przygotowanie:

1. Cebulę obierz i drobno posiekaj.
2. Ziemniaki i marchew obierz, następnie pokrój w kostkę.
3. Paprykę i różyczki brokuła pokrój na mniejsze kawałki.
4. Natkę pietruszki drobno posiekaj.
5.  W garnku rozgrzej olej i wrzuć cebulę.
6. Jak cebula się zeszkli, dodaj przepłukaną w wodzie soczewicę i ziemniaki.
7. Całość zalej wodą i przypraw kurkumą, majerankiem, papryką ostrą, papryką słodką, pieprzem ziołowym oraz solą do smaku. Gotuj przez 15 minut.
8. Dorzuć marchew, paprykę oraz brokuł. Gotuj przez kolejne 15 min.
9. Jak warzywa będą miękkie, dodaj natkę pietruszki i w razie potrzeby przypraw. Smacznego!

Dieta przy endometriozie – podsumowanie

Odpowiednio zaplanowana dieta może wspomóc leczenie oraz poprawić komfort życia osoby cierpiącej na endometriozę, a także ułatwić jej codzienne funkcjonowanie. Produkty, które warto włączyć do codziennego jadłospisu, to warzywa, owoce, produkty błonnikowe oraz bogate w kwasy tłuszczowe omega-3. Ich właściwości przeciwzapalne oraz regulujące pracę układu odpornościowego i hormonalnego mogą złagodzić objawy tej choroby. Jeżeli zastanawiasz się, czy Twój jadłospis zawiera wszystkie niezbędne składniki odżywcze, zapytaj o poradę dietetyka klinicznego.

Źródła:

1. Woźniak P. i in., Leczenie uzupełniające w endometriozie, https://www.termedia.pl/Journal/-4/pdf-19644-10?filename=09%20Ziolkowski.pdf [dostęp 19.09.2023 r.]
2. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące diagnostyki i metod leczenia endometriozy, praca zbiorowa, https://journals.viamedica.pl/ginekologia_polska/article/download/46120/32910 [dostęp 19.09.2023 r.]
3. Szyłło K., Górski J., Endometrioza – rozpoznanie, leczenie według współczesnych rekomendacji, https://www.termedia.pl/Journal/-4/pdf-18028-10?filename=08+Szyllo.pdf [dostęp 19.09.2023 r.]