Nietrzymanie moczu po porodzie – jak sobie z nim poradzić?

Nietrzymanie moczu po porodzie to wstydliwy problem, który część mam otrzymuje „w bonusie” po wydaniu na świat wyczekiwanego maluszka. Są sposoby, żeby temu zapobiec. Co więcej, jeśli dolegliwości wystąpią, można skutecznie je zwalczyć. Najprostsze i najlepsze rozwiązanie stanowią odpowiednie ćwiczenia mięśni dna miednicy − najlepiej dobrane przez fizjoterapeutę uroginekologicznego.

Nietrzymanie moczu po porodzie – co to oznacza i jak długo doskwiera?

Nietrzymanie moczu to niezależne od naszej woli popuszczanie moczu, bliżej znane mamom jako siusianie w najmniej oczekiwanym momencie. Wysiłkowe nietrzymanie moczu po ciąży jest powszechną dolegliwością. Szacuje się, że dotyczy aż 15 − 60% wieloródek. To dość pokaźny rozstrzał! Zdarza się, że pojawia się już pod koniec ciąży i często ustępuje samoistnie w okresie połogu.

Irmina Turek dodaje: 

„W prawidłowych warunkach mocz gromadzony w pęcherzu jest zatrzymywany poprzez mięśnie miednicy, które otaczają cewkę moczową i zaciskają się, przez co nie pozwalają na oddawanie moczu. Dopiero świadome ich rozluźnienie powoduje mikcję, czyli oddanie moczu. O tym, kiedy pęcherz jest pełny dowiadujesz się dzięki sygnałowi, jaki rozciągnięty pęcherz wysyła do mózgu. Dlatego oddawanie moczu zazwyczaj następuje po świadomej decyzji o rozluźnieniu mięśni miednicy."

Jak pisze Agnieszka Kawa:

Specjaliści twierdzą, że popuszczanie moczu po porodzie jest normalne, bo dno miednicy jest wtedy jeszcze obniżone, a mięśnie słabo napięte. Nietrzymanie moczu po cesarce jest tak samo możliwe jak po porodzie naturalnym. Jeżeli jednak dolegliwości się utrzymują, najlepiej skonsultować objawy z lekarzem lub fizjoterapeutą uroginegologicznym.

Możemy wyróżnić następujące rodzaje nietrzymania moczu:

• Wysiłkowe nietrzymanie moczu − „popuszczanie” moczu występuje podczas wysiłku fizycznego, np. uprawniania sportu, kichania, głośnego śmiechu czy podnoszeniu ciężkich ciężarów,
• Naglące nietrzymanie moczu − wyciek moczu jest poprzedzony poczuciem naglącej (niemożliwej do powstrzymania) potrzeby oddania moczu; przyczyną jest występowanie tzw. „pęcherza nadreaktywnego”. Jednym z ważnych jego objawów jest bardzo częste oddawania moczu, 
• Mieszane trzymanie moczu − połączenie 2 pierwszych rodzajów,
• Nietrzymanie moczu z przepełnienia,
• Ciągłe nietrzymanie moczu − polega na ciągłym wypływie moczu z pęcherza,
• Pozacewkowe nietrzymanie moczu − wyciek moczu następuje przez inną drogę niż ujście cewki moczowej, np. przez przetokę pęcherzowo-pochwową,
• Moczenia nocne − występujące często u dzieci.

Oprócz tego, istnieją jeszcze inne typy nietrzymania moczu w określonych sytuacjach, np. podczas stosunku seksualnego.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu po porodzie − jak je rozpoznać?

Agnieszka Kawa kontynuuje:

Najczęściej u kobiet po porodzie obserwuje się wysiłkowe nietrzymanie moczu.

Można wyróżnić 3 stopnie wysiłkowego nietrzymania moczu:

I stopnia − gubienie moczu podczas kichania, kaszlu czy śmiechu, 

II stopnia − nietrzymanie moczu podczas zmiany pozycji (np. stawania z krzesła) czy wchodzeniu po schodach,

III stopnia − popuszczanie moczu podczas spaceru, a nawet stania czy leżenia.

Pamiętaj, że jeżeli nie podejmiesz żadnych aktywności w celu leczenia nietrzymania moczu, z czasem będzie się ono pogłębiać. W niektórych przypadkach możesz nawet nie zauważyć wycieku moczu, a dopiero później zorientujesz się, że Twoja bielizna jest wilgotna.

A jak kwestia ta prezentuje się tuż po porodzie? Nietrzymanie moczu w połogu może się jak najbardziej zdarzyć. Pamiętaj jednak, że jeżeli po tym okresie zauważysz nawet niewielką ilość moczu na bieliźnie, to nie jest to normalna sytuacja i wymaga konsultacji z lekarzem lub fizjoterapeutą uroginegologicznym.

Głównymi i bezpośrednimi przyczynami nietrzymania moczu są:

• uszkodzenie aparatu więzadłowego miednicy mieszanej,
• nieprawidłowo działające mięśnie dna miednicy,
• osłabienie przedniej ściany pochwy,
• niewystarczające napięcie cewki moczowej.

Kończy młoda mama, Agnieszka.

Jako czynniki predysponujące do nietrzymania moczu wymienia się:

• liczne porody − każdy kolejny poród zwiększa ryzyko na obniżenie się narządów rodnych, a w konsekwencji − nietrzymanie moczu,
• szybki lub przeciągający się poród naturalny u kobiet o małej miednicy,
• poród kleszczowy lub z użyciem próżnociągu,
• wysoką wagę urodzeniową dziecka,
• obniżenie narządów rodnych,
• przebyte operacje,
• uogólnione osłabienie tkanki łącznej,
• niedobór hormonów płciowych.

Jak leczyć nietrzymanie moczu po porodzie?

Jak zauważa Agnieszka Kawa:

Dobra wiadomość jest taka, że zdecydowaną większość przypadków nietrzymania moczu po porodzie można wyleczyć ćwiczeniami! Wcześniej jednak należy udać się do fizjoterapeuty uroginekologicznego, który zbada przyczyny nietrzymania moczu, sprawdzi stan mięśni dna miednicy i dobierze odpowiednie ćwiczenia! Im wcześniej zaczniesz działać, tym możesz się spodziewać szybszego i lepszego efektu.

Magda Mossakowska kontynuuje:

Dolegliwości najlepiej skonsultować z lekarzem, żeby ustalić, jaki typ nietrzymania moczu dotyczy właśnie Ciebie. Często przeprowadza się tzw. próbę kaszlową w celu potwierdzenia wysiłkowego nietrzymania moczu. Obserwuje się wypływ moczu z pełnego pęcherza pod wpływem kaszlu.

Można też przeprowadzić badanie neurologiczne, które pomoże ocenić stan nerwów czuciowych unerwiających krocze i napięcie zwieracza odbytu.

Wiele informacji na temat skali problemu dostarcza prowadzenie karty mikcji (siusiania), w której zapisuje się ilość przyjmowanych płynów, objętość wydalanego moczu i częstotliwość niekontrolowanego popuszczania moczu. Na tej podstawie ustala się konkretny plan ćwiczeniowy, a w skrajnych przypadkach stosuje się bardziej inwazyjne leczenie (elektrostymulacje, magneto stymulację, a nawet operację).

„U kobiet, u których występuje wysiłkowe nietrzymanie moczu, także po ciąży, zaleca się ćwiczenia wzmacniające mięśnie dna miednicy, czyli tzw. mięśni Kegla. Takie ćwiczenia mogą nawet całkowicie wyleczyć chorobę i zlikwidować krępujące objawy."

- dodaje Irmina Turek

Co to właściwie są mięśnie Kegla i gdzie ich szukać? 

Mięśnie Kegla można porównać do hamaku, który utrzymuje ciężar wszystkich narządów rodnych, w tym: macicy zwiększającej swoją objętość w trakcie ciąży oraz jej małego mieszkańca.

Przyznaj, że to całkiem sporo jak na mięśnie, o których niewiele kobiet słyszało, a jeszcze mniej − ćwiczyło. Właśnie te mięśnie umiejscowione w podbrzuszu nazywamy mięśniami Kegla. Gdzie dokładnie są, najlepiej sprawdzić podczas sikania. Spróbuj przerwać strumień moczu − jeśli Ci się udało, właśnie je zlokalizowałaś. Teraz pozostaje ćwiczyć „na sucho”, bo wykonywanie ich podczas oddawania moczu, może doprowadzić do zapalenia dróg moczowych.

Przeczytaj: Zapalenie pęcherza w ciąży - jak mu zapobiec i jak sobie z nim radzić?

Ćwiczenie mięśni Kegla po porodzie − na czym polega?

Systematyczne ćwiczenia mięśni dna miednicy poprawią ich kondycję i kontrolę nad cewką moczową podczas wysiłku. Aktywizuje się je poprzez systematyczne napinanie i rozluźnianie. Zestaw ćwiczeń i ich częstotliwość dobiera się indywidualnie, w zależności od historii choroby. Dla niektórych lepiej sprawdzą się te wykonywane w pozycji siedzącej lub leżącej, innym zaleca się ćwiczenie na stojąco lub w chodzie. 

Sprawdź też, jak ćwiczyć mięśnie Kegla w artykule: Po co i jak ćwiczyć mięśnie Kegla? 4 korzyści dla zdrowia i… sypialni.

Wskazówka: Za najkorzystniejsze uznaje się wykonywanie skurczy, trwających 3 sekundy, 3 razy dziennie w seriach po 10-20 powtórzeń, przez co najmniej 3 miesiące. Ważne! Skurcze wykonujemy na wydechu. Przy ćwiczeniach nie zaciskaj ud i pośladków, powinny być rozluźnione. 

Nietrzymanie moczu po porodzie − jak sobie radzić?

Irmina Turek dodaje:

„Niestety problem nietrzymania moczu po porodzie jest dalej uważany za krępujący i bywa bagatelizowany. Wiele kobiet nie zgłasza problemów z pęcherzem podczas wizyty u ginekologa bo krępują je problemy z nietrzymaniem moczu. Obecnie na rynku obecnych jest wiele preparatów higienicznych, które pomagając utrzymać czystość i higienę przy dolegliwościach tego typu i ukryć całkowicie objawy.

Produktami higienicznymi, które będą pomocne są wkładki urologiczne dla kobiet − Seni Lady czy majtki chłonne − Seni Active. Wkładki urologiczne - przeznaczone dla osób z kropelkowym i lekkim  nietrzymaniem moczu. Są komfortowe, dyskretne i neutralizują zapach. Majtki chłonne są polecane dla kobiet, u których objawy są bardziej nasilone. Jednak pomimo większej chłonności produkty te pozwalają zachować komfort i higienę."

Profilaktyka − co jeszcze, oprócz ćwiczeń?

Najlepiej zawczasu podjąć odpowiednie kroki, aby nie dopuścić do mimowolnego popuszczania lub przyspieszyć leczenie. Niestety, nie ma nic bez wyrzeczeń.

Agnieszka Kawa dodaje, że lekarze i fizjoterapeuci radzą:

• zachowanie prawidłowej postawy podczas codziennych czynności: np.
  • kichając, krzyżuj nogi i kaszlnij lub kichnij w łokieć,
  • wypróżniaj się mając pod nogami stołeczek, a sikając przyjmij prostą postawę i rozluźnij się,
  • podnoś ciężary z przysiadu, a nie schylając się (to samo tyczy się podnoszenia dzieci),
• unikanie intensywnych ćwiczeń (zwłaszcza po porodzie). W szczególności kobietom odradza się takich aktywności jak crossfit, dźwiganie ciężkich ciężarów, skoki na trampolinie, a także robienie „klasycznych” brzuszków,
• unikać używek tj. papierosów, alkoholu i kawy (podrażniają pęcherz),
• lekkostrawna i bogata w błonnik dieta, aby uniknąć zaparć,
• zrzucenie nadmiarowych kilogramów.

Nietrzymanie moczu po porodzie – podsumowanie 

Ciąża oraz poród, a w szczególności poród siłami i drogami natury predysponują do uszkodzeń struktur mięśniowo - nerwowych, a w konsekwencji do ujawnienia dysfunkcji dna miednicy. Poporodowe nietrzymanie moczu uznawane jest za dolegliwość bardzo wstydliwą, co wpływa na gorsze rezultaty leczenia, gdy pacjentka za późno zgłasza się do lekarza. Dlatego tak ważna jest profilaktyka. W ciąży i poporodowo, fizjoterapia dna miednicy powinna być zalecana jako prewencja, a także jako forma leczenia nietrzymania moczu.

− radzi lek. med. Magdalena Stoczyńska

Źródła:

1. P. Dębiński, Tadeusz Niezgoda, „Klasyfikacja nietrzymania moczu i sposoby leczenia” [w:] Przegląd Urologiczny 2014/5 (87)
2. lek. S. Bender, lek. J. Borowski, dr n. med. T. Borkowski, dr n. med. C.Torz, prof. dr hab. med. P.Radziszewski, Nietrzymanie moczu [w:] Medycyna po Dyplomie 2011(20); 6(183): 73-80