Fiołek trójbarwny w kosmetyce. Poznaj pielęgnacyjną moc bratka!

Ziele fiołka trójbarwnego ma wiele cennych właściwości. Działa antyoksydacyjnie, przeciwzapalnie, pomaga w walce z trądzikiem oraz wzmacnia naczynie krwionośne. Od dawna zalicza się go do roślin leczniczych używanych w medycynie naturalnej. Poznaj właściwości bratka!

Fiołek trójbarwny, znany potocznie pod nazwą bratek polny, ma wiele korzystnych dla zdrowia właściwości. Co ciekawe, nasiona tej 1-rocznej (czasem 2-letniej) rośliny rozsiewają mrówki! Elajosomy, czyli specjalne struktury bogate w substancje odżywcze, wzbudzają zainteresowanie pracowitych owadów. Mrówki przenoszą nasiona bratka do swojego mrowiska, ale gubią część z nich po drodze.

Bratek jest rośliną pospolitą. W stanie dzikim rośnie na polach, łąkach oraz wzgórzach Europy i Azji. Istnieje wiele odmian fiołka trójbarwnego. Powstały one w wyniku różnych krzyżówek i pełnią głównie funkcję ozdobną.

Angielska nazwa bratka „pansy” wywodzi się od francuskiego słowa „pensée”, co oznacza „myśl”. Zioło było tak popularne w Europie, że nawet Szekspir wspomina o nim w Hamlecie, gdy Ofelia mówi o bratkach jako o kwiatach „dla myśli”. Co ciekawe, w tradycyjnym „języku kwiatów” 3 kolory bratka oznaczają 3 różne rzeczy. Na przykład fioletowy to wspomnienia, biały - kochające myśli, a żółty - pamiątki. Bratek ma być symbolem cichej miłości, wierności i skromności. Niegdyś wierzono, że napar z rośliny leczy chorobę miłosną, dlatego sok z bratka był stosowany jako składnik eliksirów miłosnych lub toników. Nie bez powodu inna angielska nazwa fiołka trójbarwnego to „heartsease” − jest to połączenie słów „heart” (serce) oraz „ease” (łatwość).

Bratek trójbarwny − właściwości

Bratek to nie tylko często sadzona w ogrodach roślina ozdobna. Jest to również surowiec zielarski zaliczany do roślin leczniczych. Farmakopea amerykańska uznaje stosowanie bratków jako sposób leczenia ziołowego. Swoje właściwości lecznicze i pielęgnacyjne zawdzięcza zawartym w nim substancjom.

Są to m.in.:

• witamina C − nie tylko stymuluje syntezę kolagenu w skórze, ale chroni struktury lipidowe naskórka i działa jak antyoksydant,
• karotenoidy (zeaksantyna, ß-karoten) – wykazują działanie antyoksydacyjne. Zeaksantyna poprawia funkcjonowanie gruczołów łojowych oraz zdolność skóry do zatrzymywania wody w jej głębszych warstwach,
• polifenole − pełnią funkcję ochronną, opóźniają starzenie się skóry, poprawiają mikrokrążenie podskórne oraz likwidują przebarwienia,
• sole mineralne,
• śluz, w tym glukoza − ogranicza odparowywanie wody ze skóry,
• flawonoidy, w tym rutyna,
• saponiny − pomagają oczyszczać skórę,
• pochodne kwasu salicylowego, w tym wiolutozyd,
• wiolina (alkaloid).

Fiołek trójbarwny w kosmetyce

To przede wszystkim obecność rutyny sprawia, że fiołek trójbarwny znalazł swoje zastosowanie w kosmetyce.

Bratek na starzejącą się skórę

Rutyna to silny antyoksydant z grupy flawonoidów, który hamuje powstawanie mocno reaktywnych form wolnych rodników. Poza silnymi właściwościami przeciwutleniającymi pomaga organizmowi w produkcji kolagenu i odpowiednim wykorzystaniu witaminy C. Substancja ta przedłuża działanie witaminy C przez spowalnianie procesu jej utleniania. Szczegółowe badania ujawniły, że rutyna zwiększa elastyczność skóry oraz zmniejsza długość, powierzchnię i liczbę zmarszczek. Konsekwencje starzenia się organizmu są widoczne przede wszystkim na skórze: zmarszczki, zwiotczenie i zmniejszona elastyczność. Dlatego wyciąg z fiołka trójbarwnego w kremach do twarzy może zmniejszyć widoczność zmarszczek (również pod oczami) i opóźnić procesy starzenia się skóry.

Bratek na problemy z cerą naczynkową

Podobnie jak pozostałe flawonoidy, rutyna działa przeciwysiękowo i uszczelniająco na naczynia krwionośne. Dlatego znajdziesz ją w kremach, żelach, tonikach i balsamach na rozszerzone naczynka. Ich rola to wzmocnienie ścian naczyń krwionośnych oraz złagodzenie zaczerwienienia.

Jeśli masz cerę naczynkową i zależy Ci na kompleksowej pielęgnacji, sprawdź bezalkoholowy tonik do cery z problemami naczyniowymi Flos-Lek. Poza ekstraktem z fiołka zawiera wyciąg z arniki, która wzmacnia docelowe działanie kosmetyku. Więcej na temat arniki górskiej przeczytasz w artykule: Arnika na cerę naczynkową i siniaki! Sprawdź jej właściwości!.

Wyciąg z kwiatu fiołka trójbarwnego możesz kupić osobno i dodać na przykład do kremu wzmacniającego Tołpa Green Naczynka, żeby podkręcić jego działanie. Jeżeli nie chcesz eksperymentować i wolisz w pełni gotowy produkt, wypróbuj krem nawilżający do cery z problemami naczyniowymi Flos-lek.

Bartek na obrzęki, sińce i potłuczenia

Ekstrakt z bratka zmniejsza przepuszczalność ścian włoskowatych naczyń krwionośnych. Wysokie stężenie rutyny pomaga przeciwdziałać kruchości naczyń włosowatych, stąd jej korzystne działanie w przypadku siniaków, pękniętych naczyń włosowatych i obrzęków. Dlatego ekstrakt z bratka pojawia się również w żelach na obrzęki i sińce. W połączeniu z arniką bratek zapewni jeszcze lepszy efekt końcowy. Gotowy wyciąg z fiołka (Viola Tricolor Extract) dodaj do żelu arnikowego FlosLek, a wzmocnisz jego działanie przeciwobrzękowe.

Napar z suszonego bratka można też stosować zewnętrznie w formie okładów. Obecne w roślinie salicylany i flawonoidy działają przeciwbólowo oraz przeciwzapalnie, więc na pewno sprawdzą się na bolące potłuczenia i siniaki.

Bratek na trądzik, łojotok i egzemy

W dawnych czasach wywar z fiołka stosowano zewnętrznie jako okład i do kąpieli przy różnych wysypkach skórnych. Fiołek oczyszcza skórę i działa przeciwzapalnie. Obecne w roślinie saponiny wykazują właściwości spieniające i rozpuszczają tłuszcze. Dlatego fiołek trójbarwny pojawia się w preparatach oczyszczających i regulujących wydzielanie sebum. Oprócz tego saponiny działają przeciwzapalnie, przeciwwirusowo i antybakteryjnie.

Rutyna pomaga poprawić ukrwienie skóry i korzystnie wpływa jej wygląd i odżywienie. Choroby skóry, w których ekstrakt z fiołka może okazać się pomocnym składnikiem kremu, to trądzik młodzieńczy, wysypka kontaktowa, wypryski czy liszaj rumieniowaty. Ekstrakt z bratka znajdziesz na pewno w łagodzącym kremie do twarzy z białą malwą Weleda. Kosmetyk sprawdzi się u dzieci w przypadku bardzo wrażliwej i atopowej skóry. W wersji dla dorosłych leczniczy wyciąg pojawia się w silnie nawilżającym suchą skórę kremie Weleda Skin Food light.

Bratek polny − właściwości lecznicze

Fiołek działa moczopędnie, przeczyszczająco i pomaga w usuwaniu szkodliwych substancji z organizmu. Chyba jedną z najważniejszych właściwości leczniczych fiołka trójbarwnego jest działanie odtruwające. Wyciąg z rośliny pomaga oczyszczać organizm z toksyn i pobudza pracę nerek. Szkodliwe produkty przemiany materii krążą w organizmie, a związki fiołka tworzą z nimi rozpuszczalne w wodzie połączenia. Dzięki temu możliwe jest naturalne usunięcie szkodliwych substancji z organizmu. Niektórzy sięgają po herbatki z suszonej rośliny, inni wybierają suplementy, przykładowo w postaci tabletek Bratek z ekstraktem z fiołka trójbarwnego. Napar ma nieprzyjemny, gorzki smak, ale skutecznie wymywa z organizmu szkodliwe substancje.

Moczopędne działanie rośliny to jeden z powodów, dla którego ziele bratka wykorzystuje się w leczeniu zaburzeń urologicznych. Najczęstsze z nich to kamienie nerkowe oraz przewlekłe stany zapalne dróg moczowych, w tym zapalenie pęcherza oraz infekcje dróg moczowych. Bratek pomaga także w leczeniu nadciśnienia tętniczego, ale jako lek pomocniczy.

W zielniku z 1597 roku autorstwa Johna Gerarda pojawia się informacja, że wyciągiem z fiołka płukano gardło i jamę ustną. Herbata pomagała też obniżać gorączkę oraz działała pomocniczo przy infekcjach płuc, a nawet przy reumatoidalnym zapaleniu stawów. Okłady z naparu stosowano zewnętrznie przy chorobach siatkówki oka. Chociaż wodne wyciągi z fiołka wykazują działanie wykrztuśne, rzadko stosuje się go jako środek wykrztuśny. Za działanie takie odpowiadają saponiny − drażnią drogi oddechowe i pobudzają wydzielanie śluzu.

Jeśli stwierdzono u Ciebie nadwrażliwość na salicylany, powinnaś unikać stosowania ekstraktów, gotowych produktów i naparów z rośliny fiołka.

Co warto zapamiętać na temat bratka?

Bratek to piękna roślina ogródkowa, która ma szereg zastosowań w kosmetyce i medycynie naturalnej. Fiołek trójbarwny stosowany jest w kosmetykach do skóry naczyniowej, na obrzęki i w pielęgnacji anty-age.

Źródła:

1. Tobyn, G., Denham, A., Whitelegg, M.: Viola odorata, sweet violet; Viola tricolor, heartsease. W: Medical Herbs [online] 2011. Pages 337-348. [dostęp 15.04.2021] Dostępny w Internecie: https://doi.org/10.1016/B978-0-443-10344-5.00037-9.
2. Pansy.Viola tricolor. W: Elma Skin Care [online] 2015. [dostęp 15.04.2021] Dostępny w Internecie: https://elmaskincare.com/herbs/herbs_pansy.htm
3. Grzeszczuk, M., Kawecka, A., Jadczk, D.: Kwiaty jadalne. Fiołki, bratki, sierotki ... W: Panacea Nr 4 (33) [online] październik - grudzień 2010, strony: 24-25. [dostęp 15.04.2021].
4. Ejsmont, Ł: Zielnik Apteczny – Bratek. W: Farmakognozja [online] 2017. [dostęp 15.04.2021] Dostępny w Internecie: http://www.farmakognozjaonline.pl/index.php?podstrona=artyku9