Suchy kaszel – co to za objaw? Poznaj domowe leczenie

Suchy kaszel niejednokrotnie dopadł każdego z nas. Najczęściej pojawia się wraz z przeziębieniem i dręczy całą dobę. W ciągu dnia nie pozwala się skupić, a w nocy nie daje zasnąć. Jak sobie z nim poradzić?

Suchy kaszel – co to jest?

Farmaceutka Irmina Turek wprowadza w temat:

„Kaszel to nic innego, jak jeden z odruchów obronnych naszego organizmu. Pomaga oczyszczać drogi oddechowe zarówno z fizjologicznych wydzielin, jak i w przypadku dostania się do nich ciał obcych. Przed samym kaszlnięciem występuje zwiększony wdech, w kolejnym etapie zamyka się głośnia i wytwarza się wyższe ciśnienie. Następnie dochodzi do otwarcia głośni i powietrze wydostaje się pod zwiększonym ciśnieniem na zewnątrz, razem z wydzielinami, zanieczyszczeniami, ciałami obcymi czy drażniącymi cząsteczkami”.

Suchy kaszel – przyczyny

Farmaceutka Irmina Turek kontynuuje:

„Jak rozpoznać suchy kaszel? Jest to rodzaj kaszlu, przy którym nie jest odkrztuszana plwocina. Najczęściej ma charakter męczący, czy nawet duszący. Przyczyny suchego kaszlu mogą być różne”.

Najczęściej pojawia się wraz z infekcją wirusową lub bakteryjną. Ale nie zawsze – często jest też objawem reakcji alergicznej lub podrażnienia śluzówki dróg oddechowych (np. dymem papierosowym albo klimatyzacją, która wysusza powietrze).

W gorszych wypadkach jest wynikiem poważnych chorób, takich jak:

• gruźlica i koklusz (niby archaiczne, zapomniane choroby, ale wracają do nas na skutek zaniedbań profilaktycznych, złej higieny, a także rezygnacji ze szczepień),
• astma,
• POCHP,
• nowotwory oraz choroby układu krążenia (w tym wypadku pojawia się z wraz z dusznością i najczęściej podczas wysiłku).

Suchy kaszel może być całkiem niewinny, a czasem towarzyszy poważnym chorobom, więc nie warto go lekceważyć.

Poszerz swoją wiedzę i przeczytaj artykuł „Zapalenie płuc u dzieci: objawy to duszność i drżenie skrzydełek nosa”.

Suchy kaszel – diagnostyka

Farmaceutka Irmina Turek dzieli się wiedzą:

„Lekarz podczas wizyty przede wszystkim zbierze dokładny wywiad o objawach towarzyszących i detalach, takich jak: kiedy pojawia się kaszel i jak długo trwa. Dodatkowo sprawdzi, osłuchując płuca, przepływy powietrza w trakcie oddychania. W razie potrzeby może zlecić badania takie jak RTG. klatki piersiowej, spirometrię, gazometrię czy badania związane z funkcjonowaniem układu krążenia. Przy podejrzeniu refluksu potrzebna może okazać się pH-metria przełykowa, czy endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego. Niekiedy lekarz ogólny może zalecić konsultacje z laryngologiem lub alergologiem.

Co może oznaczać długotrwały suchy kaszel?

Kaszel suchy długotrwały czy przewlekły, to objaw, który utrzymuje się dłużej niż 8 tygodni. Przeważnie jest związany z występowaniem astmy, refluksu żołądkowo-przełykowego czy też zespołem ściekania wydzieliny po tylnej ścianie gardła. Przypadłość ta wynika z chorób zatok lub nosa (np. nieżytu naczynioruchowego czy alergii).

Cierpisz na kaszel alergiczny? Sprawdź, co powinieneś zrobić!

Przedłużający się suchy kaszel może sugerować też astmę. Właśnie dlatego stan ten wymaga dalszej diagnostyki. Kaszel współistniejący z astmą może występować zarówno w dzień jak i w nocy, oraz nasilać się po wysiłku fizycznym czy na skutek kontaktu z zimnym powietrzem.

Długo utrzymujący się suchy kaszel może również być następstwem infekcji wirusowej. Niekiedy suchy kaszel po infekcji nie odpuszcza i daje objawy nawet przez parę tygodni. Wynika to z nadreaktywności oskrzeli po infekcji i czasem wymaga specjalnego leczenia lekami sterydowymi.

Niekiedy kaszel pojawia się jako działanie niepożądane leków stosowanych na choroby przewlekłe. Przykładem leków, które mogą mieć takie skutki uboczne, są inhibitory konwertazy, angiotensyny stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego. Objaw suchego kaszlu może dawać również nieleczony refluks przełyku. Przewlekły kaszel może być też skutkiem palenia tytoniu.

Aby skutecznie poradzić sobie z przewlekłym suchym kaszlem, należy udać się do lekarza i przeprowadzić dokładną diagnostykę. Lekarz na podstawie wywiadu ustali, jakie dodatkowe badania należy wykonać, aby dowiedzieć się więcej. Może zalecić badania mikrobiologiczne, próbę wysiłkową, EKG, spirometrię, czy badania obrazowe”.

Suchy kaszel – leczenie

Wiadomo, że na samym początku nie trzeba panikować i po prostu walczyć z nim samemu: domowymi sposobami oraz specyfikami dostępnymi bez recepty.

Nieraz wystarczy wypić herbatę z miodem i sokiem malinowym, przygotować sobie kleik z siemienia lnianego (idealnie powleka śluzówkę), czy sięgnąć po tabletki nawilżające na gardło. Warto szukać tych na bazie porostu islandzkiego lub prawoślazu. Przynoszą natychmiastową ulgę, gdyż bardzo często suchy kaszel jest po prostu wynikiem podrażnienia i wysuszenia śluzówki.

Kiedy to nie pomaga, warto zaopatrzyć się w tabletki lub syrop na kaszel suchy na bazie m.in. dekstrometorfanu, kodeiny czy butamiratu. Są one zbawienne szczególnie wieczorem, bo pozwalają spokojnie przespać całą noc i umożliwiają regenerację organizmu. Zaleca się stosowanie ich krótkoterminowo (2-3 dni), bo pomimo dostępności bez recepty bywają obarczone dużą ilością działań niepożądanych, ale doraźnie i zgodnie z zaleceniami w ulotce można stosować je bez obaw.

Farmaceutka Irmina Turek dodaje:

„Bardzo dobrym składnikiem w syropach na kaszel suchy jest też lewodropropizyna. Jest to lek, który z jednej strony hamuje suchy kaszel, działając obwodowo na oskrzela, a z drugiej wpływa również w wielu przypadkach hamująco na sam skurcz oskrzeli (w zależności od dokładnego mechanizmu skurczu oskrzeli). Dostępny jest w aptekach i można go stosować u dzieci już od 2. roku życia.

Oprócz syropów z substancjami leczniczymi, na rynku dostępne są w tej postaci również preparaty ziołowe. Łagodzą one suchy kaszel poprzez nawilżanie i powlekanie błony śluzowej gardła. Działanie takie wskazuje syrop prawoślazowy, syrop islandzki, czy chociażby syrop z babki lancetowatej. W stosowaniu tego typu syropów należy zwrócić uwagę na to, aby po ich wypiciu wstrzymać się chociaż na chwilę od jedzenia i picia. Potrzebują one czasu, aby zadziałać na gardło i nie zostać od razu wypłukane np. jakimś napojem”.

Suchy kaszel a preparaty wykrztuśne

Są one stosowane praktycznie tylko w kaszlu mokrym, ponieważ ułatwiając oczyszczanie dróg oddechowych, pośrednio nasilają odruch kaszlu. Aczkolwiek (bo zawsze jest jakieś „ale”) bywają pomocne także w kaszlu suchym. W tym przypadku mają one na celu zmianę nieproduktywnego suchego kaszlu w  kaszel mokry – produktywny, który ułatwia oczyszczenie oskrzela z wydzieliny, a wraz z nią – z bakterii. Stosuje się je wyłącznie w ciągu dnia (najbezpieczniej do godz. 16-17). Do substancji ułatwiających wykrztuszanie należą m.in.: ambroksol, bromheksyna i acetylocysteina.

Czy wiesz, czym różnią się między sobą kaszel suchy i mokry? Jeżeli nie, zobacz „Kaszel suchy czy mokry? Jak je od siebie odróżnić?”.

Domowe sposoby na suchy kaszel

Farmaceutka Irmina Turek radzi:

„Domowe sposoby na suchy kaszel pomogą Ci maksymalnie złagodzić ten objaw. Ponieważ uciążliwy suchy kaszel wynika z podrażnień błony śluzowej dróg oddechowych, musisz unikać czynników drażniących i maksymalnie łagodzić oraz nawilżać śluzówkę.

Inhalacje pomogą Ci nawilżyć drogi oddechowe. Jeżeli nie posiadasz inhalatora, możesz go wykonać w domowy sposób: pochyl się nad ciepłą wodą (uważaj, żeby nie była zbyt gorąca!), do której wkropisz kilka kropli olejku np. eukaliptusowego, czy sosnowego, i przykryj się ręcznikiem. Jeśli natomiast masz w domu inhalator, w celu zmniejszenia objawów możesz wykonać nebulizację. W tym celu możesz wykorzystać roztwór soli fizjologicznej (0,9%) dostępny w aptekach w małych, 5 ml ampułkach, lub mieszanki z kwasem hialuronowym.

Inhalacje tego typu ułatwiają oddychanie i wspomagają regenerację błony śluzowej dróg oddechowych. Przed zastosowaniem konkretnego produktu w swoim inhalatorze, upewnij się w instrukcji, czy jest on dozwolony do użycia w posiadanym typie inhalatora. W niektórych nebulizatorach nie zaleca się np. stosowania roztworów kwasu hialuronowego, gdyż mogą uszkadzać delikatny sprzęt. Inhalacje to też świetny sposób na suchy kaszel u dziecka, a sprzęty tego typu mają przeważnie w zestawie odpowiedniej wielkości maski, dostosowane do maluchów”.

Dowiedz się, co może oznaczać suchy kaszel u dziecka.

Ponadto zadbaj o odpowiednią temperaturę i nawilżenie pomieszczeń. Nie należy się przegrzewać, gdyż wszystkie mikroby lubują się w cieple i to w nim najlepiej się rozwijają. Optymalna temperatura otoczenia to ok. 20 stopni.

Farmaceutka Irmina Turek podpowiada:

„Sposób na suchy kaszel to też zadbanie o odpowiednią wilgotność w mieszkaniu. Zbyt suche powietrze powoduje nadmierne wysuszenie śluzówki. Może to nie tylko może nasilać kaszel, ale i osłabiać naturalną odporność błony śluzowej czy zwiększać częstość występowania przeziębień i infekcji układu oddechowego. Jeśli posiadasz nawilżacz powietrza, to sezon, kiedy w domu działa ogrzewanie, jest na niego idealny. Jeśli nie masz takiego sprzętu, możesz podnieść wilgotność powietrza poprzez ustawienie na kaloryferach naczyń z wodą czy wilgotnych ręczników. Ogólnie na nawilżenie powietrza dobrze działa też duża ilość regularnie podlewanych roślin doniczkowych w mieszkaniach.

Objawy suchego kaszlu, oraz wysuszenie śluzówki, złagodzi też optymalne nawodnienie organizmu. Spożywaj duże ilości płynów – również pomagają w nawilżeniu śluzówki dróg oddechowych”.

Unikaj gorących, kwaśnych i ostrych rzeczy – te dodatkowo podrażnią drogi oddechowe i nasilą kaszel.

Suchy kaszel – zapamiętaj!

Pamiętaj, że przez cały czas musisz się obserwować i jeżeli objawy nie mijają przez przysłowiowe 3 dni, powinieneś odwiedzić lekarza.

Szczególnym wskazaniem do konsultacji są:

• brak ustąpienia objawów pomimo stosowania domowych sposobów na suchy kaszel i kuracji dostępnych bez recepty,
• utrzymująca się gorączka,
• trudności w oddychaniu,
• wymioty.

Pamiętaj, że w przypadku dzieci objawy rozwijają się o wiele szybciej, dlatego reakcja i wizyta u lekarza musi być natychmiastowa.

Czy wiesz, jak rozróżnić kaszel u niemowlaka?

Lekarz dokładnie zbada Ciebie lub Twoje dziecko. Jeśli trzeba, wprowadzi też odpowiednią terapię lekami, które dostępne są wyłącznie na receptę.

Źródła:

1. Gajewski P.; Szczeklik A.: Interna Szczeklika. 2013

2. Mutschler. Farmakologia i toksykologia. Wyd. III polskie. red. Buczko W. Wrocław, MedPharm Polska, 2013

3. L.L. Brunton, J.S. Lazo, K.L. Parker: Farmakologia Goodmana i Gilmana, 2007