Padaczka: leczenie farmakologiczne - jak wygląda?

Przewlekła, napadowa choroba związana z nieprawidłowymi wyładowaniami bioelektrycznymi w mózgu to padaczka. Leczenie choroby jest skomplikowane i wymaga dobrej współpracy pacjenta i lekarza. Wnikliwa diagnostyka napadów i staranna analiza indywidualnych cech chorej osoby, warunkują dobór optymalnej terapii.

Czym jest padaczka?

Padaczka to zespół objawów związanych ze zmianami morfologicznymi i metabolicznymi w mózgu. Napad padaczkowy może przyjmować bardzo różne postaci − począwszy od kilkusekundowych utrat świadomości (które mogą być niemal niezauważalne dla otoczenia), przez subiektywne doświadczanie różnych wrażeń zmysłowych, drganie pojedynczych kończyn, czy wreszcie pełnoobjawowy napad z utratą przytomności i uogólnionymi drgawkami.

To właśnie ta ostatnia postać przeciętnemu człowiekowi kojarzy się z padaczką i większość osób nie zdaje sobie sprawy, jak wiele innych stanów może nią być. Napady związane są z nadmiernymi wyładowaniami elektrycznymi w komórkach nerwowych i przejściowym zaburzeniem funkcjonowania mózgu.

Sprawdź też, czym jest padaczka wieku dziecięcego.

Padaczka to jedna z najczęstszych chorób z kręgu neurologicznych zaburzeń. Przybliżę Ci teraz w skrócie podział napadów, które powoduje padaczka. Leczenie w dużej mierze uzależnione jest właśnie od postaci choroby, stąd zrozumienie poszczególnych pojęć jest istotne.

Najczęściej występują napady częściowe. W tym przypadku wyładowanie elektryczne pojawia się w konkretnym, ograniczonym obszarze w mózgu. Napady częściowe proste przebiegają z zachowaniem świadomości i mogą przyjmować postać ruchową (np. drgania ręki, skręt ciała), postać czuciową (np. odczuwanie mrowienia, wrażenie zmysłowe) i postać wegetatywną (np. napad wzmożonej potliwości i zaczerwienienia). W napadach częściowych złożonych dochodzi do zaburzeń świadomości, a chory nie pamięta przebiegu napadu.

Jeśli wyładowania elektryczne dotyczą obu półkuli mózgu − mówimy o napadach uogólnionych. Należą do nich napady nieświadomości i napady miokloniczne, które występują szczególnie u dzieci. Napady atoniczne i powszechnie znane jako padaczka − napady toniczno-kloniczne.

Sprawdź też, jak rozpoznać i leczyć epilepsję u osób starszych.

Padaczka − leczenie

Leczenie padaczki indywidualnie dostosowywane jest do pacjenta i postaci jego choroby. Za cel uznaje się redukcję ilości napadów i zmniejszenie ich ciężkości, co w najlepszym możliwym stopniu ma umożliwić choremu satysfakcjonujące go funkcjonowanie. Ważne jest też ograniczenie objawów niepożądanych.

U większości pacjentów kontrola choroby możliwa jest przy stosowaniu 1 leku − to najkorzystniejsza sytuacja. Ale niestety, niemal 1/3 chorych wymaga kombinacji i połączenia co najmniej 2 leków, żeby uzyskać optymalny efekt. 

Padaczka – leki

Wybór leku w dużej mierze uzależniony jest od postaci napadów, które u Ciebie występują. Lekarz bierze pod uwagę także Twoje indywidualne cechy (wiek, płeć, aktywność zawodową i wiele innych), przyczynę napadów i profil działania, a także niepożądane skutki zażywania poszczególnych leków.

Dobranie optymalnego leczenia nie jest łatwe i wymaga przeprowadzenia wnikliwej diagnostyki, żeby jak najlepiej ocenić, czym charakteryzuje się Twoja padaczka. Leczenie rozpoczyna się od pojedynczego leku i stopniowo zwiększa się jego dawkę. W razie braku efektów, podejmuje się próbę monoterapii (leczenie 1 lekiem) innym lekiem, co niestety też nie zawsze okazuje się skuteczne. Konieczność równoczesnego zastosowania 2 (a rzadziej 3) leków, wiąże się z większym ryzykiem działań ubocznych.

Sprawdź też, czy można łączyć leki z alkoholem.

Leki  stosowane w leczeniu padaczki to m.in.:

• karbamazepina
• okskarbazepina
• lamotrygina
• lewetyracetam
• etosuksymid
• kwas walproinowy
• fenytoina
• fenobarbital
• zonisamid
• gabapentyny
• topiramat
• wigabatryna
• prymidon

W konkretnych typach napadów rekomendowane są inne leki. Wiele zależy też od osobniczych cech pacjenta, jego chorób towarzyszących i innych zażywanych medykamentów, czy indywidualnej reakcji organizmu.

W przypadku padaczki lekoopornej poziom trudności w doborze leczenia wzrasta. Stale prowadzone badania nad nowymi lekami przeciwpadaczkowymi dają nadzieję na coraz lepsze możliwości kontroli choroby w przyszłości.

Jak leczyć padaczkę u dzieci?

U większości osób pierwszy napad padaczkowy ma miejsce już w dzieciństwie. W związku z charakterystycznym przebiegiem (obrazem klinicznym) wyróżnia się zespoły padaczkowe (zespół Westa, zespół Lennoxa-Gastauta, napady nieświadomości, padaczka miokloniczna). Leczenie padaczki u dzieci, podobnie, jak u dorosłych dostosowuje się indywidualnie do małego pacjenta. Prawidłowe sklasyfikowanie padaczki ułatwia wybór leczenia.

Leki na padaczkę dla dzieci to m.in. wigabatryna i syntetyczne ACTH, walproiniany, topiramat, etosuksymid i lamotrygina.  

Sprawdź też witaminy i minerały dla dzieci.

Zapamiętaj!

Pamiętaj, że kluczowym elementem powodzenia terapii jest dobra współpraca między Tobą a lekarzem. Leki zażywane w sposób nieregularny, niezgodny z zaleceniami lub samodzielne żonglowanie dawkami nie przyniesie pozytywnych rezultatów, wręcz przeciwnie − może doprowadzić do wielu szkód. Jeśli chorujesz na padaczkę istotne jest również prowadzenie zdrowego stylu życia i unikanie prowokacji napadów. Wskazana jest dbałość o higienę snu, regularny tryb dnia, minimalizacja stresu i omijanie używek.

Źródła:

1. Diagnostyka i leczenie padaczki u osób dorosłych, rekomendacje Polskiego Towarzystwa Neurologicznego, Konrad Rejdak, Rafał Rola, Maria Mazurkiewicz-Bełdzińska, Iwona Halczuk, Barbara Błaszczyk, Andrzej Rysz, Danuta Ryglewicz

2. Neurologia − podręcznik dla studentów medycyny, red. W. Kozubski, P. P. Liberski

3. Pediatria, red. W. Kawalec, R. Grenda, M. Kulus