Wyprysk kontaktowy – co to jest, jakie są przyczyny i objawy, jak leczyć?

Wyprysk kontaktowy jest częstym problemem skóry. Jak pokazują badania, może dotyczyć nawet 1 na 5 osób. Dowiedz się, czym jest wyprysk kontaktowy, jak się objawia oraz jakie metody leczenia są najskuteczniejsze! 

Czym jest wyprysk kontaktowy?

Wyprysk kontaktowy (z łac. contact egzema), a właściwie kontaktowe zapalenie skóry to miejscowa reakcja nadwrażliwości związana z bezpośrednim kontaktem z określoną substancją drażniącą. Jest to dolegliwość niezakaźna, ale niezwykle powszechna. Nie mylmy jednak wyprysku kontaktowego z alergią kontaktową ani egzemą – są to trzy odrębne jednostki chorobowe. 

Co to jest egzema? Jest to choroba skóry o podłożu zapalnym, która rozwija się na skutek kontaktu z alergenem, np. wziewnym lub pokarmowym. Bardzo często lokalizuje się na dłoniach. Skóra staje się wówczas sucha i dotkliwie swędzi. Skutecznym rozwiązaniem jest zadbanie o ich regularną pielęgnację – najlepsze kremy na egzemę rąk zawierają w składzie m.in. probiotyki, ceramidy i emolienty.

Przyczyny wyprysku kontaktowego

Co ciekawe, jak pokazują badania, wyprysk kontaktowy może być wywołany przez około 3 000 różnych związków chemicznych. Do substancji najczęściej wywołujących kontaktowe zapalenie skóry należą:

• Nikiel – metal ten występuje powszechnie m.in. w sztucznej biżuterii, sprzączkach oraz niklowanych guzikach. Z tego powodu wyprysk kontaktowy najczęściej lokalizuje się w na twarzy, w obrębie płatków uszu, okolicy pępka, szyi oraz na dłoniach,
• Chrom – obecny m.in. w paskach i odzieży skórzanej garbowanej związkami chloru, impregnatach do drewna, zapałkach, farbach i zaprawkach garbarskich. Cechą charakterystyczną alergii na chrom jest występowanie wyprysków alergicznych głównie na dłoniach (często między palcami) i stopach. Zmiany na skórze mają postać niebolesnych, okrągłych owrzodzeń, zwanych ptasimi oczkami,
• Składniki gumy takie jak merkaptobenzotiazol i IPPD – często stosowane do produkcji bielizny, skarpet, a także tzw. sztucznej henny, przez co są głównymi alergenami zawodowymi fryzjerów. 

Inne częste alergeny, które mogą spowodować wystąpienie wyprysku kontaktowego, to również sole metali, dodatki zapachowe i konserwanty. 

Wyprysk kontaktowy – rodzaje

Kontaktowe zapalenie skóry można podzielić na alergiczne i niealergiczne – jest to tzw. wyprysk kontaktowy z podrażnienia (nazywany bywa również wypryskiem toksycznym). Warto pamiętać, że oba typy choroby mogą występować również jednocześnie. 

• Kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia jest odpowiedzią skóry na bezpośrednie uszkodzenie chemiczne, która uwalnia mediatory zapalne z komórek naskórka. Substancjami drażniącymi mogą być detergenty i środki powierzchniowo czynne, roztwory kwasów i zasad, rozpuszczalniki organiczne, a czasem nawet woda. Szkodliwe działanie tych środków polega na usuwaniu płaszcza ochronnego skóry, uszkadzaniu funkcji bariery naskórkowej i usuwaniu substancji wiążących wodę z warstwy rogowej. W wyniku tego skóra staje się wyjątkowo wrażliwa na różne alergeny środowiskowe i bardziej podatna na rozwój wyprysku alergicznego. 
• Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry występuje, gdy skóra ma bezpośredni kontakt z alergenem. To aktywuje system odpornościowy, który wywołuje stan zapalny i związane z nim symptomy. Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry może wystąpić po ekspozycji na nowy produkt lub po używaniu danej substancji przez miesiące, a nawet lata.

Wyprysk kontaktowy – objawy. Jak wygląda i ile trwa wyprysk kontaktowy? 

Niezależnie od czynnika sprawczego objawy kontaktowego zapalenia skóry są podobne. Wyprysk kontaktowy objawia się:

• Rumieniowato-obrzękową wysypką, 
• Swędzeniem i zaczerwieniem skóry, głównie w miejscu kontaktu z czynnikiem drażniącym.

W przewlekłych przypadkach mogą występować również:

• Pęcherzyki lub pęcherze wypełnione klarownym płynem, 
• Nadżerki, 
• Łuszczenie się skóry,
• Liszajowacenie, czyli pogrubienie naskórka. 

Objawy te przybierają różne nasilenie i mogą pojawić się w dowolnym miejscu na skórze od kilku godzin do nawet 10 dni po kontakcie z daną substancją.   

Wyprysk kontaktowy – leczenie 

Rozpoznanie kontaktowego zapalenia skóry jest zwykle oparte na wywiadzie i badaniu fizykalnym. Aby zidentyfikować czynnik uczulający, lekarz często zleca wykonanie testów płatkowych, które mają na celu wykrycie nadwrażliwości na najczęstsze alergeny kontaktowe takie jak m.in. nikiel czy chrom. Reakcje skórne są badane i oceniane po 48, a następnie ponownie po ok. 72 godzinach.

Zastanawiasz się jak wyleczyć wyprysk kontaktowy? Oczywiście najskuteczniejszym sposobem profilaktyki nawrotów zmian jest unikanie czynnika uczulającego, który stanowi przyczynę zmian zapalnych. Cel leczenia kontaktowego zapalenia skóry to przywrócenie prawidłowej bariery skórnej i ochrona przed przyszłymi urazami. Najlepszą metodącleczenia wyprysku kontaktowego jest terapia przeciwzapalna z użyciem miejscowych preparatów glikokortykosteroidów o średniej lub dużej sile działania.

Jeśli alergiczne kontaktowe zapalenie skóry obejmuje rozległy obszar skóry (więcej niż 20%), często wymagana jest ogólnoustrojowa terapia steroidowa, która przynosi ulgę już w ciągu kilkunastu godzin. Pamiętaj jednak, aby podczas stosowania tych leków zawsze używać ich dokładnie tak jak zalecił lekarz, ponieważ mają one wiele skutków ubocznych.

Prawidłowa pielęgnacja to kolejny filar leczenia wyprysku kontaktowego, który opiera się na stosowaniu łagodnych niezasadowych środków myjących oraz pielęgnacji skóry przy pomocy emolientów.Co to są emolienty? To dermokosmetyki o charakterze lipofilowym, które bardzo dobrze nawilżają i zmiękczają skórę. Zapraszamy do zapoznania się z rankingiem najlepszych emolientów do kąpieli, a jeśli wyprysk kontaktowy dotyka młodszego członka rodziny, sięgnij po specjalny emolient dla dzieci i niemowląt. Pamiętaj, systematyczna pielęgnacja stanowi klucz do sukcesu w leczeniu wszystkich dolegliwości skórnych, a wyprysk kontaktowy nie jest wyjątkiem.

Domowe sposoby na wyprysk kontaktowy 

Wspomagająco w leczeniu kontaktowego zapalenia skóry, zarówno o charakterze ostrym, jak i przewlekłym, zastosowanie ma wiele leków dostępnych bez recepty. Są to m.in. produkty z kwasem salicylowym oraz mocznikiem o działaniu złuszczającym – sprawdzą się w leczeniu długotrwałego, przewlekłego alergicznego wyprysku kontaktowego. W leczeniu wyprysku kontaktowego przydatne mogą okazać się również zimne kompresy, żel z aloesu lub okłady z płatków owsianych, które zadziałają kojąco i wzmacniająco. 

Podsumowanie

Wyprysk to bardzo przykra i częsta dolegliwość, która wymaga właściwego postępowania leczniczego. Jeśli dotykają Cię podobne objawy, nie czekaj i umów się na wizytę do lekarza dermatologa, który zidentyfikuje podłoże Twoich problemów.

Źródła:

1. American Academy of Allergy, Asthma & Immunology, Contact Dermatitis Overview, https://www.aaaai.org/tools-for-the-public/conditions-library/allergies/contact-dermatitis-overview, [dostęp 20.05.2022]
2. Usatine, R., & Riojas, M. (2010). Diagnosis and management of contact dermatitis. American family physician, 82(3), 249-255., https://www.aafp.org/afp/2010/0801/p249.html, [dostęp 20.05.2022]
3. Śpiewak, R. (2009). Contact eczema. Advances in Dermatology and Allergology/Postępy Dermatologii i Alergologii, 26(5), 375-377., http://www.radoslawspiewak.net/2009-5.pdf , dostęp [20.05.2022]
4. Weston, W. L., & Howe, W. (2019). Patient education: Contact dermatitis (including latex dermatitis)(Beyond the Basics)., https://www.uptodate.com/contents/contact-dermatitis-including-latex-dermatitis-beyond-the-basics, [dostęp 20.05.2022]