Alergia wziewna – przyczyny, objawy i leczenie

Coraz częstsze występowanie alergii sprawiło, że obecnie podobnie jak cukrzyca, otyłość czy nadciśnienie tętnicze jest zaliczana do chorób cywilizacyjnych XXI w. Jednym z jej rodzajów jest alergia wziewna, która może wystąpić pod postacią alergicznego nieżytu nosa i spojówek, a także astmy oskrzelowej. Poznaj przyczyny, objawy i sprawdzone sposoby leczenie alergii wziewnej.

Co to jest alergia wziewna?

Alergia to nieprawidłowa reakcja organizmu na występujące w środowisku substancje, nazywane alergenami. Są to białka mogące budować komórki zwierząt lub roślin, lub wchodzić w skład leków czy innych substancji chemicznych. Co ważne objawy nadwrażliwości występują tylko u osób, które są na nie uczulone, natomiast u zdrowych kontakt z nimi nie wywołuje żadnych dolegliwości. 

Ze względu na drogę kontaktu alergenu z naszym organizmem wyróżniamy:

• Alergię wziewną,
• Alergię pokarmową,
• Alergię kontaktową.

O alergii wziewnej mówimy wówczas, gdy objawy nadwrażliwości pojawiają się po kontakcie z alergenem krążącym w powietrzu, który dostaje się do organizmu drogą wziewną. Alergenami najczęściej są pyłki roślin, roztocza obecne w kurzu domowym, zarodniki grzybów czy sierść zwierząt. 

Przyczyny alergii wziewnej

Objawy alergii wziewnej pojawiają się po kontakcie z alergenem znajdującym się w powietrzu u osoby, która jest na niego uczulona. Są one efektem nadmiernej, nieadekwatnej reakcji organizmu na niegroźny dla innych czynnik. W rezultacie dochodzi do pobudzenia komórek układu odpornościowego, których zadaniem jest unieszkodliwienie pozornie szkodliwej substancji, co aktywuje całą kaskadę objawów.

Do czynników sprzyjających pojawieniu się alergii należą:

• Podatność genetyczna - alergia u rodziców i/lub rodzeństwa zwiększa ryzyko jej wystąpienia u kolejnego dziecka,
• Zanieczyszczenia powietrza - alergia wziewna częściej występuje u mieszkańców dużych miast,
• Zgodnie z hipotezą higieniczną wychowanie dziecka w zbyt sterylnych warunkach.

Główną przyczyną alergii wziewnej jest kontakt z alergenem. W zależności od miejsca występowania alergenu wziewnego, a także czasu trwania wywołanych przez niego objawów wyróżniamy:

• Alergeny zewnątrzpochodne - pyłki roślin (traw, chwastów i drzew), niektóre gatunki pleśni,
• Alergeny wewnątrzpochodne - roztocza kurzu domowego, alergeny pochodzenia zwierzęcego, niektóre gatunki pleśni,
• Alergeny sezonowe - występują w powietrzu sezonowo, np. pyłki roślin w okresie ich pylenia,
• Alergeny całoroczne - występują w powietrzu przez cały czas, np. roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt.

U części osób z alergią wziewną na pyłki roślin stwierdza się występowanie objawów nadwrażliwości po kontakcie z przypominającymi je budową alergenami pokarmowymi. Jest to tzw. alergia krzyżowa. Jej przykładem może być pieczenie jamy ustnej po zjedzeniu jabłka u osoby uczulonej na pyłki brzozy.

Alergia wziewna - objawy

Objawy alergii wziewnej są wynikiem reakcji alergicznej, czyli odpowiedzi układu odpornościowego na kontakt z alergenem - substancją, jaką organizm uznaje za obcą i niebezpieczną. Jednak te symptomy nie pojawiają się przy pierwszym spotkaniu, kiedy następuje uczulenie. Wówczas komórki układu odpornościowego uczą się, jak rozpoznawać uznany za niebezpieczny alergen i produkują skierowane przeciwko niemu przeciwciała klasy IgE. Dopiero przy kolejnym spotkaniu z tą substancją dochodzi do wyzwolenia zmasowanej reakcji układu immunologicznego. Jako że alergen jest już znany, objawy alergii pojawiają się natychmiastowo.

Przebieg odpowiedzi na alergen wziewny i związane z nim ściśle objawy ze strony układu oddechowego możemy podzielić na dwie fazy - fazę wczesną i późną.

• Ta pierwsza rozpoczyna się natychmiast po powtórnym kontakcie z alergenem i powodują ją substancje chemiczne uwalniane przez komórki układu odpornościowego, w głównej mierze histamina. Sprawia ona, że następuje rozszerzenie naczyń krwionośnych oraz zwiększenie ich przepuszczalności. A to objawia się następującymi symptomami ze strony układu oddechowego:

• Wodnistym katarem,
• Świądem nosa,
• Kichaniem,
• Łzawieniem oczu
• Świstami i nagłą dusznością spowodowaną przez skurcz oskrzeli.

• Faza późna pojawia się u części chorych po 6 do 12 godzin od kontaktu z alergenem i jest spowodowana nasilonym pobudzeniem komórek układu odpornościowego. Jej objawy to silna, długotrwała blokada nosa u osób z katarem alergicznym. Natomiast u pacjentów z astmą może dojść do zaostrzenia choroby.

Poza tym na skutek nasilonej reakcji alergicznej w wyniku kontaktu z alergenem wziewnym mogą pojawić się również nietypowe objawy alergii spoza układu oddechowego - pokrzywka alergiczna, opuchnięcie powiek, spadek ciśnienia tętniczego, a nawet wstrząs anafilaktyczny. 

Alergia wziewna - leczenie

Leczenie alergii wziewnej jest przede wszystkim objawowe. 

• Podstawą leczenia każdej alergii, również wziewnej, jest przerwanie kontaktu z czynnikiem uczulającym. Jeśli nie jest to możliwe, należy przynajmniej ograniczyć czas narażenia na jego działanie np.: poprzez unikanie wychodzenia z domu podczas nasilonego pylenia uczulającej Cię rośliny. 
• Co więcej, po konsultacji lekarskiej warto zastosować leki na alergię o działaniu przeciwhistaminowym, które pomogą zredukować intensywność objawów związanych z nieżytem nosa i spojówek. Są dostępne w formie tabletek, a także sprayów donosowych oraz kropelek do oczu. Dodatkowo można również zastosować sterydy donosowe, które redukują nasilenie reakcji zapalnej wywołanej przez alergeny wziewne oraz leki obkurczające naczynia krwionośne błony śluzowej nosa. W przypadku objawów alergii u najmłodszych, podawanie im leków na alergię dla dzieci powinno zostać skonsultowane z pediatrą.
• Jedyną przyczynową metodą leczenia alergii wziewnej jest immunoterapia, zwana potocznie odczulaniem. Polega ona na podjęzykowym lub podskórnym przyjmowaniu szczepionki zawierającej uczulający antygen w coraz większych dawkach. Po leczeniu odczulającym, aby nie dopuścić do nawrotu alergii, konieczna jest terapia podtrzymująca, która trwa od 3 do 5 lat.

Domowe sposoby na alergię wziewną

Czy z alergii wziewnej się wyrasta?

Wraz z wiekiem objawy alergii wziewnej mogą ulec złagodzeniu lub nawet ustąpić. Jednak należy zachować ostrożność, ponieważ po kilku latach mogą pojawić się ponownie. Na rozwój alergii wziewnej najbardziej narażone są dzieci.

Podsumowanie

Alergia wziewna powstaje w efekcie nadmiernej, nieadekwatnej reakcji układu immunologicznego na cząsteczki białkowe, czyli alergeny różnych substancji krążące w powietrzu. Na jej rozwój w szczególności narażone są dzieci, które były wychowywane w zbyt sterylnych warunkach, w dużych miastach z zanieczyszczonym powietrzem i których rodzice lub rodzeństwo to alergicy.