Wysypka na brzuchu u dziecka: objawy, przyczyny i sposoby leczenia

O wysypce można mówić wówczas, gdy na skórze pojawiają się liczne wykwity, które przybierają formę plamek, grudek, pęcherzyków lub krostek. Wysypce na brzuchu dziecka może towarzyszyć świąd skóry, gorączka, ból gardła, a także inne objawy. W tym artykule dowiesz się, jakie mogą być przyczyny jej rozwoju i jakie symptomy powinny Cię zaniepokoić.

Jak może wyglądać wysypka na brzuchu u dziecka?

Sama wysypka stanowi objaw, a nie chorobę. Z tego powodu w diagnostyce przyczyn jej powstania należy uwzględnić nie tylko jej charakter, ale również inne objawy towarzyszące. Należą do nich:

• Wygląd wykwitów skórnych i zmiana ich charakteru w czasie,
• Lokalizacja wysypki,
• Przebieg kliniczny,
• Objawy towarzyszące, takie jak 
• świąd, 
• gorączka, 
• powiększenie 
• węzłów chłonnych, 
• symptomy infekcji układu oddechowego, 
• moczowego oraz nerwowego, 
• a także przewodu pokarmowego. 

Brzuch jest częstą lokalizacją wysypki u dzieci. Wykwity skórne mogą być ograniczone tylko do tego fragmentu ciała, ale nierzadko rozprzestrzeniają się na inne okolice. Wysypka na brzuchu u dziecka najczęściej przybiera charakter: 

• czerwonych plamek – mianem plamki określany jest płaski wykwit, którego nie da się wyczuć dotykiem,
• czerwonych grudek – spoistych zmian skórnych wyniosłych ponad powierzchnię skóry,
• bąbli pokrzywkowych – wyraźnie odgraniczonych od otoczenia, porcelanowo-białych wykwitów o znacznej spoistości, podobnych do tych powstających po poparzeniu pokrzywą. Zazwyczaj towarzyszy im świąd skóry,
• pęcherzyków – wyniosłych ponad powierzchnię skóry wykwitów wypełnionych przezroczystym płynem,
• krostek – zmian skórnych wypełnionych treścią ropną.

Wymienione postacie morfologiczne mogą ze sobą współistnieć (np.: wysypka plamisto-grudkowa w przebiegu różyczki) lub ewoluować jedna w drugą (np.: charakterystyczna ewolucja plamki, w grudkę, a następnie w pęcherzyk i krostkę w ospie wietrznej). W wyniku nasilonego świądu i drapania skóra objęta wysypką staje się sucha i łuszcząca, a na jej powierzchni pojawiają się przeczosy, czyli linijne ubytki naskórka.

Wysypka na brzuchu u dziecka – przyczyny 

Wysypka na brzuchu u dziecka może mieć różne przyczyny i być objawem bardzo wielu chorób. Właśnie dlatego nie da się jej właściwie zdiagnozować, nie biorąc pod uwagę innych symptomów prezentowanych przez malucha. 

Alergia u dzieci jest jedną z najczęstszych przyczyn wysypki na brzuchu, choć zmiany skórne mogą lokalizować się również w innych obszarach ciała. Zazwyczaj jest ona wynikiem nadwrażliwości na różne składniki pokarmu (np.: alergia pokarmowa na białko mleka krowiego), ale jej przyczyną może być również uczulenie na alergeny zawarte w lekach, kosmetykach oraz powietrzu. Najczęściej przybiera postać bąbli pokrzywkowych, którym towarzyszy nasilony świąd skóry.  

Z kolei utrzymujące się przewlekle, swędzące, plamisto-grudkowe wykwity, a także rumień i przesuszenie skóry to objawy sugerujące atopowe zapalenie skóry (AZS). W tym przypadku zmiany chorobowe zazwyczaj lokalizują się na policzkach, szyi, w zgięciach łokciowych, nadgarstkowych oraz kolanowych, ale mogą być również obecne na brzuchu dziecka. 

Warto pamiętać o tym, że swędząca wysypka nie jest cechą charakterystyczną alergii, ponieważ może też towarzyszyć wykwitom pojawiającym się w przebiegu chorób zakaźnych. Wysypka w przebiegu chorób infekcyjnych jest szczególnie częstym objawem u maluchów. Wiele chorób zakaźnych wieku dziecięcego manifestuje się właśnie w ten sposób. Na przyczynę infekcyjną wysypki wskazują takie symptomy jak gorączka, powiększenie węzłów chłonnych, ból gardła, katar, nudności, wymioty oraz ból głowy. Do chorób mogących manifestować się wysypką należą: 

• Ospa wietrzna – jest wywołana przez wirusa ospy wietrznej i półpaśca (VZV). Charakteryzuje się obecnością swędzącej wysypki na ciele, która na początku ma charakter rumieniowych plamek, a później ewoluuje w grudki, pęcherzyki oraz krostki, po czym zanika. Chorobie towarzyszy ból głowy, mięśni i stawów, a także gorączka, lub stan podgorączkowy, 
• Różyczka – wywołana przez wirusa różyczki, charakteryzuje się obecnością plamisto-grudkowej wysypki, która początkowo pojawia się na twarzy i szyi, a następnie wstępuje na resztę ciała. Charakterystyczną cechą jest powiększenie podpotylicznych węzłów chłonnych. U dzieci starszych często są obecne objawy ogólne, takie jak ból głowy i gorączka, a u młodszych różyczka ma lżejszy przebieg,
• Szkarlatyna – powstaje na skutek zakażenia paciorkowcem Streptococcus Pyogenes. Po kilkunastu godzinach od pojawienia się silnego bólu gardła oraz wysokiej gorączki na skórze uwidacznia się drobnoplamista wysypka,
• Rumień nagły – zwany potocznie „trzydniówką”, to choroba charakterystyczna dla dzieci do 3 roku życia. Po okresie 3-dniowej gorączki wysoka temperatura nagle spada, a na skórze (najczęściej na tułowiu) pojawia się drobnoplamista wysypka. Po kilku dniach ustępuje bez pozostawienia śladu.

Jak leczyć wysypkę na brzuchu u dziecka?

Metody leczenia wysypki na brzuchu dziecka są zależne od przyczyny jej powstania. Zmiany skórne, którym towarzyszą objawy infekcji ogólnoustrojowej, zawsze stanowią wskazanie do wizyty u pediatry. W przypadku podłoża alergicznego zaleca się stosowanie leków na alergię, a także unikanie czynników wywołujących zmiany skórne. Znajdują tutaj zastosowanie leki przeciwhistaminowe w postaci maści, tabletek oraz syropów, a także miejscowo stosowane sterydy. Towarzyszący świąd sprawia, że zmiany na skórze malucha na skutek drapania mogą zacząć się sączyć. Warto wówczas posmarować je łagodzącą maścią na rany. Choć niektóre leki na alergię dla dzieci są dostępne bez recepty, przed ich użyciem zawsze warto zaczerpnąć rady lekarza lub farmaceuty.

Wysypka na brzuchu u dziecka a COVID-19

Pomimo tego, że przebieg zakażenia wirusem SARS-CoV 2 u dzieci często jest dużo łagodniejszy niż u dorosłych, nie warto go bagatelizować. Najmłodsi są szczególnie narażeni na rozwój szczególnego powikłania po przebyciu COVID-19, jakim jest PIMS (ang. pediatric inflammatory multisystem syndrome temporally associated with SARS-CoV-2). To wieloukładowy zespół zapalny, którego przyczynę stanowi nasilona reakcja immunologiczna. Jego objawy pojawiają się po upływie 2 do 4 tygodni od zakażenia. Plamista wysypka na brzuchu u dziecka, które w niedawnym czasie przechorowało COVID-19, może sugerować rozwijający PIMS. Do innych objawów należą:

• Wysoka gorączka,
• Ból głowy i gardła,
• Znaczne osłabienie,
• Powiększenie węzłów chłonnych,
• Obrzęk dłoni i stóp,
• Zapalenie spojówek,
• Spierzchnięcie ust i pojawienie się zmian na języku.

U części chorych mogą rozwinąć się groźne powikłania kardiologiczne, a nawet wstrząs i w konsekwencji niewydolność wielonarządowa.

Wysypka na brzuchu u dziecka – podsumowanie  

Wysypka na brzuchu u dziecka najczęściej stanowi objaw alergii lub choroby infekcyjnej. Aby poznać jej przyczynę, należy wziąć pod uwagę wszystkie objawy prezentowane przez malucha. Z tego powodu zmiany skórne zawsze powinien obejrzeć lekarz. Wysypka na brzuchu u niemowlaka, noworodka lub starszego dziecka absolutnie nie powinna być lekceważona.

Źródła:

1. Magdalena Figlerowicz, Choroby zakaźne u dzieci w gabinecie lekarza specjalisty Pediatria, Warszawa 2021.
2. Narbutt „Choroby alergiczne skóry w praktyce lekarza rodzinnego”, Edra Urban & Partner, ISBN 978-83-66548-55-8.
3. Common Skin Rashes in Children, AMANDA ALLMON, MD; KRISTEN DEANE, MD; and KARI L. MARTIN, MD, University of Missouri–Columbia School of Medicine, Columbia, Missouri, https://www.aafp.org/afp/2015/0801/p211.html [dostęp 27.03.22 r.].