Biegunka podróżnych, czyli co warto wiedzieć o „zemście faraona”?

Biegunka podróżnych zepsuła już nie jeden wymarzony wakacyjny wyjazd. Na jej rozwój szczególnie narażone są osoby podróżujące do krajów rozwijających się. Choć zazwyczaj biegunka jest łagodna, to dzieci poniżej 3. roku życia oraz osoby starsze mają zwiększone ryzyko jej ciężkiego przebiegu. Poznaj sposoby, które mogą zabezpieczyć Cię przed zachorowaniem.

Biegunka podróżnych – przyczyny

Do rozwoju biegunki podróżnych dochodzi najczęściej drogą fekalno-oralną w następstwie spożycia jedzenia oraz napojów skażonych chorobotwórczymi patogenami podczas podróży do krajów o niższym standardzie sanitarno-higienicznym. Ryzyko zachorowania zależy od tego, gdzie i na jak długo wyjeżdżasz, a także od powziętych przez Ciebie działań profilaktycznych i wynosi od 10 do 40%. 

Ze względu na prawdopodobieństwo zachorowania regiony świata są podzielone na 3 grupy:

• Małe ryzyko zachorowania (<10%) – np.: Australia, Japonia, Nowa Zelandia, Europa Północna i Zachodnia,
• Średnie ryzyko zachorowania (10-20%) – np.: Europa Środkowa i Wschodnia, Portugalia, Grecja, kraje bałkańskie, 
• Duże ryzyko zachorowania (>20%) – Afryka, Ameryka Łacińska, Azja Południowa, Bliski Wschód.

Biegunkę podróżnych bardzo często nazywa się zemstą faraona lub klątwą montezumy ze względu na to, że nierzadko zapadają na nią osoby podróżujące do Egiptu. Przyczyną zemsty faraona w niemal 80% przypadków jest zakażenie bakteryjne przewodu pokarmowego – najczęstszym patogenem są: szczepy enterotoksyczne (ETEC) i enteroagregacyjne (EAEC) E. coli, pałeczki Campylobacter spp., Shigella spp. i Salmonella spp. Dużo rzadziej do powodów objawów żołądkowo-jelitowych należy zakażenie wirusami lub pierwotniakami. Nie bez znaczenia pozostaje również stres związany z podróżą oraz zmianą strefy czasowej. 

Do czynników predysponujących wystąpienie biegunki podróżnych należą:

• Stany upośledzonej odporności,
• Zaburzone wydzielanie kwasu żołądkowego (hydrochlorydia, achlorydia),
• Przewlekłe choroby przewodu pokarmowego (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego).

Zemsta faraona – objawy

Objawy biegunki podróżnych pojawiają się nagle i mogą mieć zróżnicowany stopień nasilenia. Do głównych symptomów należą:

• Wodnista biegunka, dużo rzadziej krwista,
• Kurczowy ból brzucha,
• Uczucie przelewania w jelitach,
• Wzdęcie,
• Osłabienie,
• Nudności oraz często wymioty,
• Gorączka,
• Dreszcze,
• Bóle głowy,
• Utrata apetytu.

Chory oddaje zazwyczaj od 3 do 5 wodnistych stolców dziennie. Jednak w ciężkich przypadkach może ich być nawet 15. Nasilona biegunka oraz wymioty prowadzą do odwodnienia. Samo rozpoznanie biegunki podróżnych nie sprawia problemów. Wystarczy powiązać objawy choroby z podróżą zagraniczną, najczęściej do egzotycznego kraju. Badania laboratoryjne nie są konieczne, chyba że symptomy się przedłużają, występuje biegunka krwista lub wysoka gorączka.

Do objawów niepokojących, wymagających jak najszybszego zgłoszenia się do lekarza należą:

• Oddawanie więcej niż 10 wodnistych stolców dziennie, zwłaszcza w regionach, gdzie występuje cholera,
• Obecność krwi i/lub śluzu w biegunkowym stolcu z towarzyszącą wysoką gorączką,
• Uporczywe wymioty, które nie pozwalają na skuteczne nawodnienie doustne oraz ciężkie odwodnienie wymagające podania kroplówki.

Jak zabezpieczyć się przed zemstą faraona?

Jeśli właśnie planujesz wakacje i chcesz się ustrzec przed zemstą faraona, zastosuj się do poniższych zasad:

1. Wystrzegaj się spożywania jedzenia z ulicznych straganów lub trzymanego przez wiele godzin w temperaturze pokojowej (np.: bufety). Zamiast nich wybieraj świeżo przygotowane gorące potrawy,
2. Nie jedz surowych sałatek, niegotowanego mięsa oraz owoców morza, a także nieobranych owoców i warzyw – przed obraniem umyj je wodą z pewnego źródła (np.: z butelki),
3. Pij tylko wodę butelkowaną, przegotowaną lub uzdatnioną do spożycia przy pomocy filtru. Unikaj napojów z kostkami lodu,
4. Pamiętaj o dokładnej higienie rąk przed posiłkiem i po skorzystaniu z toalety.

Pakując wakacyjną apteczkę, koniecznie zabierz ze sobą:

• doustne płyny nawadniające tzw. elektrolity na biegunkę,
• probiotyki dla dorosłych, a jeśli jedziesz z dzieckiem, również probiotyki dla dzieci – wybieraj te mające w swoim składzie szczepy Lactobacillus GG i Saccharomyces boulardi. Posiadają one udowodnione działanie przeciwbiegunkowe oraz regulujące,
• leki przeciwwymiotne,
• leki na biegunkę – pamiętaj o tym, że preparaty zawierające loperamid i difenoksylat zwalniają perystaltykę jelitową, dlatego mogą wydłużać czas trwania zakażenia przewodu pokarmowego. Mogą być stosowane jedynie w przypadku biegunki wodnistej bez towarzyszącego krwawienia i gorączki.

Przed planowaną podróżą możesz również wybrać się do lekarza z prośbą o poradę dotyczącą profilaktyki antybiotykowej.

Podsumowanie

Biegunka podróżnych to częsta przypadłość u osób podróżujących do krajów egzotycznych. Choć zazwyczaj jest łagodna i mija samoistnie, może mieć również ciężki przebieg i prowadzić do groźnego w skutkach odwodnienia. Dzięki odpowiedniej profilaktyce możesz zmniejszyć ryzyko jej wystąpienia.