Częste infekcje u dziecka – jakie badania wykonać?

Częste infekcje u dzieci, szczególnie tych uczęszczających do żłobka i przedszkola, to problem, który jest nierzadko źródłem dużego niepokoju dla rodziców. Wielu z nich zadaje sobie pytanie, czy to normalne, że dziecko przynajmniej raz w miesiącu jest chore. Częste infekcje układu oddechowego, rzadziej przewodu pokarmowego, u maluchów, które nie ukończyły jeszcze 5. roku życia, wydają się być normą. Jednak warto wiedzieć, które objawy powinny wzbudzić szczególny niepokój i wymagają poszerzenia diagnostyki. Sprawdź, na co zwrócić uwagę!

Dlaczego dziecko często choruje?

Dzieci, szczególnie te, które jeszcze nie ukończyły 5. roku życia, są w dużo większym stopniu narażone na rozwój infekcji niż dorośli. Najczęściej obserwujemy u nich łagodne wirusowe zakażenia dróg oddechowych, rzadziej zakażenia bakteryjne, a także infekcje przewodu pokarmowego. Szacuje się, że przedszkolaki mogą chorować nawet 8 razy do roku, natomiast maluchy uczęszczające do żłobka jeszcze częściej, bo aż 12-14 razy. Dlaczego dzieci chorują tak często?

• Z pewnością odpowiada za to niedojrzałość ich układu odpornościowego, a także niedojrzałość anatomiczna i czynnościowa poszczególnych narządów.
• Nie bez znaczenia pozostaje również duża ekspozycja organizmu dziecka na patogeny podczas pobytu w żłobku/przedszkolu, a także narażenie na dym tytoniowy czy niewłaściwa dieta bogata w cukry proste.

W pierwszych latach życia dziecka, jego układ immunologiczny odbywa swoisty „trening immunologiczny”. Dzięki temu nabywa on kompetencji do zwalczania lub kontrolowania patogenów, z którymi dziecko styka się każdego dnia. Tworząca się wówczas pamięć immunologiczna, sprawia, że przy kolejnym kontakcie z tym samym drobnoustrojem układ odpornościowy jest w stanie zareagować sprawniej i efektywniej.

Warto wiedzieć o tym, że nie tylko bezpośredni kontakt z patogenem podczas infekcji odgrywa kluczową rolę dla kształtowania się układu immunologicznego malucha. Szczepienia ochronne również pozwalają na wytworzenie się pamięci immunologicznej. Z tego powodu przestrzeganie kalendarza szczepień jest bardzo ważne, ponieważ chroni dziecko przed poważnymi infekcjami i ich negatywnymi skutkami.

Co robić, gdy dziecko często choruje?

Wielu rodziców odczuwa niepokój związany z powtarzającymi się infekcjami u ich dzieci. Nawracający kaszel u dziecka, katar, stan podgorączkowy, czy nawet gorączka to częste powody wizyty w gabinecie lekarza rodzinnego lub pediatry. Kiedy powinny one wzbudzić naszą szczególną czujność? Do objawów mogących wskazywać na pierwotne zaburzenia odporności należą:

• brak przyrostu masy ciała i zahamowanie wzrastania u dziecka,
• ≥2 zapalenia płuc w ciągu roku,
• ≥4 zakażenia ucha środkowego w ciągu roku,
• ≥2 ciężkie zakażenia w ciągu roku, trwające co najmniej 2 miesiące pomimo stosowanej antybiotykoterapii,
• ≥2 zakażenia tkanek miękkich, w tym posocznica,
• powtarzające się głębokie ropnie skórne i/lub narządowe,
• nawracające zakażenia grzybicze skóry i jamy ustnej,
• konieczność długotrwałej antybiotykoterapii dożylnej z powodu zakażenia,
• dodatni wywiad rodzinny w kierunku pierwotnych zaburzeń odporności.

Większość infekcji u dzieci ma charakter łagodny, jest spowodowana przez wirusy i wymaga jedynie leczenia objawowego. W razie wątpliwości co do postępowania rodzice powinni zgłosić się do lekarza, który odpowie na ich pytania i zaleci odpowiednie leczenie.

Postępowanie objawowe polega na stosowaniu leków łagodzących symptomy infekcji. W przypadku przeziębienia u dziecka lekarz może zalecić:

• Leki na katar dla dzieci – preparatów zawierających pseudoefedrynę nie należy stosować u dzieci do 12. roku życia,
• Syrop na kaszel dla dzieci – w przypadku mokrego kaszlu u dziecka, wskazane jest stosowanie preparatów wykrztuśnych. Musisz pamiętać, że nie należy ich podawać przed snem,
• Leki na gorączkę dla dziecka – w przypadku gorączki i/lub stanu podgorączkowego u dziecka. Leki przeciwgorączkowe z grupy NLPZ (np.: ibuprofen) posiadają również działanie przeciwzapalne, co jest pożądane w przypadku objawów przeziębienia.

Zapalenie krtani u dziecka w wieku przedszkolnym to kolejna często występująca infekcja. Przyczyną jej rozwoju jest najczęściej zakażenie wirusowe. Z tego powodu podobnie, jak w przypadku przeziębienia antybiotykoterapia jest zbędna, a postępowanie powinno być objawowe. U części pacjentów, u których występują objawy duszności wynikające z obrzęku krtani, konieczne może być doustne, domięśniowe lub wziewne podanie sterydów.

Kolejną częstą infekcją u dzieci jest zakażenie przewodu pokarmowego objawiające się biegunką i/lub wymiotami. W tym przypadku postępowanie skupia się na dbaniu o odpowiedni poziom nawodnienia dziecka. Zaleca się stosowanie doustnych płynów nawadniających. W sytuacji, gdy dziecko nie jest w stanie pić, konieczna może być hospitalizacja i prowadzenie nawadniania dożylnego. Leki na biegunkę u dziecka powinny być stosowana z ostrożnością pod nadzorem lekarza. Po przeprowadzeniu odpowiednich badań może on zalecić stosowanie leków na pasożyty dla dzieci. Co ważne nie należy ich podawać na własną rękę, bez potwierdzenia zarażenia.

Częste infekcje u dziecka – jakie badania?

Zestaw badań niezbędnych do wykonania u dziecka z nawracającymi infekcjami jest zależny od ich charakteru, reakcji na stosowane leczenia oraz od tego, czy upośledzają one prawidłowy rozwój. W razie wątpliwości dotyczącej celowości włączenia antybiotyku lekarz może skierować dziecko na podstawowe badania krwi obejmujące najczęściej:

• morfologię krwi z rozmazem,
• CRP, prokalcytoninę,
• ogólne badanie moczu, poszerzone o ewentualny posiew moczu,
• ocenę poziomu elektrolitów i glukozy.

Dodatkowo w przypadku objawów osłuchowych wskazujących na możliwość zapalenia płuc, konieczne może być wykonanie zdjęcia RTG płuc. Natomiast w przypadku przebycia co najmniej jednej infekcji układu moczowego i stosowania leków na zapalenie pęcherza u dziecka, skierowanie na badanie USG brzucha. Dzieci prezentujące objawy pierwotnych zaburzeń odporności są kierowane do immunologa.

Jak uodpornić dziecko, które często choruje?

To częste pytanie zadawane przez rodziców. Dzięki wprowadzeniu odpowiednich nawyków i suplementacji jesteśmy w stanie zmniejszyć częstość występowania objawów infekcji i skrócić ich czas trwania. Oto kilka niefarmakologicznych sposób, składających się na zdrowy styl życia, które w pozytywny sposób wpływają na funkcjonowanie układu odpornościowego malucha:

• przedłużone karmienie piersią powyżej 6. miesiąca życia,
• odpowiednia ilość snu,
• regularny, umiarkowany wysiłek fizyczny,
• prawidłowo zbilansowana dieta, uboga w cukry proste i żywność przetworzoną,
• utrzymanie prawidłowej masy ciała,
• unikanie stresu,
• odpowiednie warunki mieszkaniowe,
• brak narażenia na dym tytoniowy oraz zanieczyszczenia powietrza,
• przestrzeganie kalendarza szczepień.

Dodatkowo warto suplementować u dziecka witaminę D3. Badania potwierdziły, że jej niski poziom w organizmie może upośledzać działanie układu odpornościowego i przyczyniać się do przedłużenia czasu trwania infekcji.

Wielu rodziców decyduje się również na stosowanie probiotyków dla dzieci. Bakterie z rodzaju Lactobacillus, Bifidobacterium i Bacillus oraz drożdże Saccharomyces boulardii mają współzawodniczyć z patogenami i tworzyć środowisko niekorzystne dla ich namnażania się. Nadal konieczne są kolejne badania potwierdzające skuteczność stosowania probiotyków. Jednak wiadomo, że szczepy Saccharomyces boulardii oraz Lactobacillus rhamnosus odgrywają pozytywną rolę w leczeniu biegunki infekcyjnej u dzieci.

Podsumowanie

Częste infekcje u dziecka są najczęściej związane z niepełną dojrzałością jego układu immunologicznego. Wraz z upływem czasu nabywa on zdolności do szybszego rozpoznawania patogenów i walki z nimi, jeszcze zanim pojawią się objawy zakażenia.

Źródła:

1. Szaflarska, Czy znamy odpowiedź na pytanie: jak wspomóc odporność dziecka?, https://podyplomie.pl/pediatria/38600,czy-znamy-odpowiedz-na-pytanie-jak-wspomoc-odpornosc-dziecka, [dostęp 30.07.2023 r.]
2. Szczukocka-Zych, M. Makowska, Profilaktyka i leczenie nawracających infekcji górnych dróg oddechowych u dzieci, https://podyplomie.pl/pediatria/31099,profilaktyka-i-leczenie-nawracajacych-infekcji-gornych-drog-oddechowych-u-dzieci, [dostęp 30.07. 2023 r.]
3. Durska, Zaburzenia odporności u dzieci, https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/77433,zaburzenia-odpornosci-u-dzieci, [dostęp 30.07.2023 r.]