Mokry kaszel u dziecka – przyczyny, objawy i leczenie

Kaszel u dzieci to jeden z tych objawów, który wywołuje uzasadniony niepokój u rodziców. Chociaż nie zawsze związany jest z tłem chorobowym, to bardzo często ma podłoże infekcyjne, alergiczne lub wskazuje na refluks żołądkowo-przełykowy. Jednak to nie jedyne jego przyczyny. Dowiedz się, jak leczyć mokry kaszel u dziecka i kiedy należy zgłosić się do lekarza. 

Co oznacza mokry kaszel u dziecka?

Dlaczego dziecko kaszle? Wbrew pozorom kaszel już u niemowląt jest dosyć powszechnym zjawiskiem występującym od pierwszych tygodni życia. W tym okresie maluch może pokasływać nawet do kilkunastu razy dziennie, co stanowi fizjologiczny odruch i służy oczyszczaniu dróg oddechowych. U niemowlaków w okresie do 5. miesiąca życia infekcje należą raczej do rzadkości ze względu na obecność przeciwciał matki nabytych w czasie życia płodowego. Jednak w późniejszym okresie dziecko stopniowo traci wrodzoną odporność – wówczas może być podatne na różnego rodzaju zakażenia. 

W przypadku mokrego kaszlu dochodzi do nadprodukcji śluzu. Dziecko do 5. roku życia nie jest jeszcze w stanie prawidłowo odkasływać, dlatego śluz bardzo często zostaje ponownie wchłonięty i zalega w drzewie oskrzelowym, co z kolei może podrażniać żołądek. W takich sytuacjach maluch pozbywa się śluzu poprzez wymioty, których przyczyną jest kaszel. W jaki sposób rozpoznać, czy u dziecka mamy do czynienia z mokrym kaszlem? Jeśli towarzyszy mu charakterystyczny dźwięk „odrywania” wydzieliny z dróg oddechowych, wskazuje to na właśnie ten rodzaj kaszlu. Flegma może mieć różną konsystencję i kolor – żółty, mleczny lub zielony.

Przyczyny mokrego kaszlu u dzieci

Kaszel to najczęściej objaw infekcji dolnych lub górnych dróg oddechowych. Zazwyczaj mowa o klasycznym przeziębieniu, które łatwo roznosi się pomiędzy członkami rodziny drogą kropelkową. Szczególnie silny imokry kaszel u dziecka może być oznaką:

• Zapalenia zatok,
• Zapalenia płuc,
• Zapalenia oskrzeli,
• Mukowiscydozy,
• Alergii lub astmy,
• Krztuśca.

Nagły atak kaszlu u niemowlaka i starszego malucha może pojawić się w sytuacji, kiedy do dróg oddechowych przedostanie się ciało obce. Gdy dziecko zaczyna nagle kasłać i krztusić się, należy podjąć natychmiastowe działania mające na celu usunięcie ciała obcego z gardła. Kaszel przewlekły powinien z kolei nasuwać podejrzenie choroby alergicznej, zwłaszcza u dzieci obciążonych schorzeniami rodzinnymi. Kaszel alergiczny może być jednym z objawów np. astmy oskrzelowej.

Przyczyn mokrego kaszlu może być o wiele więcej, dlatego warto obserwować, w jakich sytuacjach maluch najczęściej kaszle. Jeśli objawy utrzymują się dłużej niż kilka dni lub pojawi się gorączka, to sygnał, by jak najszybciej udać się z dzieckiem do pediatry, który zbada problem i wdroży odpowiednie leczenie. Dodatkowo zaniepokoić powinny nas następujące objawy:

• Wyraźne problemy z oddychaniem,
• Niebieskawy bądź fioletowy odcień ust, lub twarzy,
• Utrzymująca się gorączka ponad 39 stopni C,
• Odkrztuszanie krwi,
• Świst krtaniowy przy wciąganiu powietrza lub świszczący oddech (może towarzyszyć temu kaszel krtaniowy),

Nawracający kaszel u dziecka trwający dłużej niż 3 tygodnie lub nasilający się w czasie.

Mokry kaszel u dziecka – ile trwa?

To, ile utrzymuje się mokry kaszel, zależy od jego przyczyny. Jeśli jest spowodowany infekcją, może potrwać nawet do 3 tygodni. W zależności od długości trwania, kaszel u dziecka możemy sklasyfikować jako ostry, podostry lub przewlekły. 

• Kaszlem ostrym określamy objawy, które trwają od 3 tygodni. W początkowej fazie może być bardzo silny i występować z dużą częstotliwością. 
• Czas trwania kaszlu podostrego oscyluje w granicach 3-8 tygodni, a przewlekłego powyżej 8 tygodni. 
• Mokry kaszel przewlekły może świadczyć o poważnej infekcji wirusowej lub bakteryjnej.

Jak leczyć mokry kaszel u dziecka?

Noworodki i niemowlęta do 3. miesięcy życia, u których pojawia się kaszel, zawsze wymagają konsultacji lekarskiej, aby wykluczyć wady wrodzone, refluks żołądkowo-jelitowy czy też infekcje dróg oddechowych. Wybierając odpowiedni syrop na kaszel dla dzieci, należy wziąć pod uwagę wiek malucha oraz rodzaj kaszlu. Należy pamiętać, aby nie stosować leków przeciwkaszlowych w infekcji przebiegającej z mokrym kaszlem, gdyż będą one hamowały usuwanie wydzieliny zalegającej w tchawicy i oskrzelach. Kiedy kaszel przebiega z gorączką, ulgę przyniosą leki przeciwgorączkowe dla dzieci. Występują one pod różnymi formami – jako syropy, zawiesiny doustne, tabletki lub czopki.

Mokry kaszel u dziecka – domowe sposoby

Mokry kaszel u dziecka możesz łagodzić również domowymi sposobami. Leczenie farmakologiczne warto wspomóc poprzez:

1. Odpowiednie nawodnienie organizmu
   
   Podstawą przy łagodzeniu mokrego kaszlu u dzieci jest nawadnianie malucha. W przypadku niemowląt karmionych piersią, częstsze przystawianie. Mleko dodatkowo wykazuje działanie łagodzące podrażnioną śluzówkę gardła. Odpowiednia podaż płynów zapewnia lepszą skuteczność syropów na kaszel. Takie postępowanie jest równie ważne także przy suchym kaszlu u dziecka.
2.  Regularne nawilżanie powietrza
   
   Uporczywy i mokry kaszel męczy szczególnie nocą. Atak kaszlu w nocy u dziecka zaburza sen i sprawia, że staje się ono niespokojne. Warto więc pomóc mu w spokojnym śnie, używając oczyszczacza i nawilżacza powietrza. Zadbaj o to szczególnie w okresie jesienno-zimowym, kiedy mieszkanie jest ogrzewane, przez co powietrze staje się suche i prowokuje podrażnienia dróg oddechowych. Działanie urządzenia nawilża pomieszczenie, co zapobiegnie wysychaniu błon śluzowych malucha.
3. Inhalacje
   
   W przypadku najmłodszych najlepszym sposobem będzie użycie inhalatora dla dzieci. Pojemnik napełniamy solą fizjologiczną lub lekiem przepisanym od lekarza. Urządzenie zamienia preparat leczniczy w delikatną mgiełkę, który podaje się przez maseczkę zakładaną dziecku na twarz. Niemowlę inhaluje się w pozycji półsiedzącej – trzy razy dziennie po maksymalnie 10 minut. Warto też przygotować napar ziołowy. W dużym garnku zagotuj kilka litrów wody, wsyp do niej płaską łyżeczkę szałwii, rumianku i tymianku. Gdy woda zacznie parować, postaw naczynie w bezpiecznym miejscu (poza zasięgiem dziecka) przy łóżeczku.
4. Oklepywanie
   
   Bardzo skuteczną czynnością po inhalacji jest oklepywanie. Znacznie ułatwia odrywanie zalegającej wydzieliny i poprawia ukrwienie w płucach. Zabieg jest bezpieczny nawet dla noworodków pod warunkiem, że znamy prawidłową technikę. Jak dobrze oklepać noworodka?

• Usiądź wygodnie i ułóż malca tak, by brzuszkiem leżał na Twoich udach, a jego głowa była niżej niż tułów.
• Lewą ręką przytrzymuj go na wysokości barków.
• Pamiętaj, że pleców nie wolno oklepywać otwartą dłonią. Złóż ją na kształt łódki, a palce złącz i zegnij w ten sposób, by we wnętrzu dłoni utworzyło się nieznaczne zgłębienie.
• Oklepywanie rozpocznij od środka pleców na wysokości dolnych żeber (omijaj kręgosłup). Następnie wróć do środka pleców i oklepuje miejsca pod łopatkami.

U dziecka najlepiej robić to w trzech seriach trzy klepnięcia i przerwa. Oklepywanie nie powinno trwać dłużej niż 2 – 3 minuty.

Podsumowanie

Mokry kaszel u dziecka po zastosowaniu środków aptecznych i domowego leczenia mija zwykle po kilku tygodniach. Warto jednak mieć na uwadze, że efektem zaniedbanego kaszlu może być zapalenie oskrzeli, krtani czy płuc. Właśnie dlatego, w przypadku niemijających dolegliwości, nie zwlekaj z wizytą u lekarza.

Źródła:

1. Brunton L., J.S. Lazo, K.L. Parker: Farmakologia Goodmana i Gilmana
2. Wajda B., Algorytmy postępowania w kaszlu u dzieci, „Pediatria po Dyplomie” 2018
3. Wojsyk-Banaszak I., Przewlekły kaszel u dzieci, „Klinika Pediatryczna” 2020