Dlaczego starsza osoba nie chce się leczyć? Przyczyny i rozwiązania

Dla większości ludzi starzenie się jest nierozerwalnie związane z bólem, chorobami i coraz mniejszą sprawnością. Chociaż to przykre, proces ten obserwujemy również u naszych bliskich — rodziców, dziadków, partnerów życiowych czy przyjaciół. Gdy więc zauważymy jakiś niepokojący objaw, chcemy jak najszybciej zabrać seniora do lekarza. Co jednak zrobić, jeśli bliska nam starsza osoba odmawia leczenia?

Starsza osoba nie chce się leczyć — co mówią statystyki?

Z jednej strony awersja do wizyt lekarskich u starszych osób nie jest czymś wyjątkowym, ale z drugiej — nie zdarza się też wyjątkowo często. Zgodnie z danymi z 2019 r. prawie 7,1 miliona seniorów zaniepokojonych swoim stanem zdrowia chciało skorzystać z leczenia lub diagnostyki — i w większości przypadków na chęci się nie skończyło. Wśród 850 tys. starszych osób, które ostatecznie zrezygnowały z wizyty u lekarza, najczęstsze były 3 przyczyny:

• konieczność zbyt długiego oczekiwania (40,9%),
• nadzieja, że problem minie samoistnie (23,3%),
• brak pieniędzy na leczenie (15,3%).

Możliwe, że któryś z tych powodów dotyczy również Twojego bliskiego. Nie zakładaj jednak natychmiast, że właśnie tak jest! Istnieje znacznie więcej przyczyn tego stanu rzeczy, a niechęć do leczenia nieraz ma bardzo delikatne, wręcz wstydliwe podłoże. Jeśli faktycznie chcesz pomóc, musisz naprawdę wczuć się w potrzeby starszej osoby.

Dowiedz się, co zrobić, gdy osoba starsza nie chce się myć.

Jakie są przyczyny niechęci do leczenia u seniora i jak im zaradzić?

Dr Regina Koepp, dyplomowana psycholog kliniczna i gerontolog, wymienia kilka obaw seniorów oraz skutecznych sposobów na poradzenie sobie z nimi.

Twoje wypowiedzi wywołują reakcję obronną

Przede wszystkim zastanów się, w jaki sposób mówisz, że według Ciebie senior powinien się leczyć. Komunikaty w stylu: „Musisz pójść do lekarza i nie ma dyskusji!”, „Jak nie będziesz brać leków, to umrzesz!”, prawdopodobnie wywołają reakcję obronną i odmowę, nawet jeśli rzeczywiście masz rację. Senior nie jest dzieckiem i nie pozwoli się tak traktować, zwłaszcza swojemu własnemu synowi lub córce.

Jak rozpoznać zmiany osobowości w wieku starszym? Czytaj artykuł!

Dr Markus Shafer z Uniwersytetu Toronto zauważył, że osoby po 60. roku życia wolą występować w roli tych, którzy doradzają niż tych, którym trzeba doradzać. Sytuacja, w której dzieci lub dużo młodsi opiekunowie przejmują inicjatywę (choćby w kwestii pójścia do lekarza czy przyjmowania leków), jest dla nich krępująca i sprawia, że czują się niepotrzebni.

Jak rozmawiać z bliskim? Okaż szacunek i troskę. Dr Regina Koepp radzi: „Podziel się swoimi obawami z innego punktu widzenia” — z innego, czyli z własnego. Nie rozkazuj i nie bądź nachalny. Powiedz: „Obrzęk na twojej nodze się powiększył. Martwi mnie to i myślę, że powinniśmy to sprawdzić”. Odpowiedź, którą możesz usłyszeć, ma związek z kolejną przyczyną odmowy leczenia.

Sprawdź, jak opiekować się osobą starszą w domu.

Senior nie chce być dla Ciebie ciężarem

„Nie chcę być dla ciebie ciężarem” — takie szczere wyrażenie uczuć przez seniora to dobry znak. Świadczy o tym, że niekoniecznie starsza osoba nie chce brać leków albo pójść na badania, ale chroni Cię przed kolejnym (w jej mniemaniu) problemem albo obciążeniem finansowym. Pamiętaj, że brak pieniędzy to jedna z głównych przyczyn niepodejmowania leczenia przez seniorów.

Zapewnij bliskiego, że wspólne wybranie się na badania nie jest dla Ciebie problemem, lecz kolejną okazją do spędzenia razem czasu. Możliwe, że po takim przedstawieniu sprawy senior zgodzi się pójść z Tobą do lekarza. Ale możliwe też, że nie zgodzi się pójść do lekarza… z Tobą.

Poznaj sposoby na wzmocnienie organizmu seniora.

Senior nie chce iść do lekarza z Tobą

Gdy starsza osoba dalej odmawia leczenia, zapytaj, czy byłaby skłonna wybrać się na wizytę z kimś innym — może z przyjacielem albo krewnym w podobnym wieku? Często przynosi to dobry rezultat. Możesz też sam poprosić kogoś z rodziny lub grona przyjaciół, aby porozmawiał z seniorem. Czasami potrzeba opinii kilku osób, żeby Twój bliski potraktował swoje objawy poważnie.

Nawet jeśli trochę Ci przykro, potraktuj to jako sposób na zaangażowanie innych członków rodziny i przyjaciół w opiekę nad seniorem. Wierz mi — im więcej takich pomocników, tym lepiej. Senior przecież nie zacznie młodnieć, a troszczenie się o niego z każdym rokiem będzie coraz bardziej zajmujące. Dobrze, gdy opieka nad seniorem nie zostanie tylko na Twojej głowie.

Senior nie chce iść do swojego lekarza

Zapytaj wprost: „Dlaczego nie chcesz iść do swojego lekarza?”, a potem wysłuchaj wyjaśnień. Co możesz usłyszeć?

• „Lekarz mnie nie słucha”.
• „Jedyne co zrobi, to przepisze mi lekarstwa, a ja już ich za dużo biorę”.
• „Jest za młody”.
• „Powiedział mi, że to normalne w moim wieku. Jestem stary, więc mnie boli”.

Opieka nad starzejącymi się ludźmi wymaga właściwego podejścia — dotyczy to również lekarzy. Możliwe, że to najwyższy czas, aby leczeniem Twojego bliskiego zajął się specjalista od chorób starczych, czyli geriatra. A co jeśli żadna z wymienionych do tej pory wskazówek nie działa i senior dalej odmawia?

Sprawdź witaminy dla seniorów.

To nie jest odpowiedni czas na leczenie

Większość starszych osób jest w stanie samodzielnie decydować o korzystaniu (lub nie) z opieki medycznej. Jeśli senior nie zmaga się z poważnymi zaburzeniami psychicznymi albo demencją i innymi chorobami otępiennymi, jedyne, co Ci zostaje, to odpuścić. Pójście do lekarza wydaje się najprostszym rozwiązaniem, ale z perspektywy Twojego bliskiego może to wyglądać zupełnie inaczej. Seniora mogą dręczyć następujące myśli:

• „Czy niedługo umrę?”,
• „Odeszło już tylu moich przyjaciół, pewnie kolej na mnie.”,
• „Czy w końcu znajdą u mnie raka?”,
• „Czy to jest choroba, która mnie wykończy?”.

Warto też wspomnieć o jeszcze jednej, wyjątkowo bolesnej przyczynie odmowy leczenia. Często zdarza się, że starsza osoba nie chce przyjmować leków — szczególnie gdy jest w stanie terminalnym. Może po prostu Twój bliski, wykończony bólem i cierpieniem, nie ma już siły walczyć? Szukanie sposobów na to, jak podać leki starszej osobie, sprawdzi się w przypadku demencji, ale nie u człowieka świadomego i sprawnego umysłowo. Zdziałasz dużo więcej, jeśli odpuścisz i dasz swojemu bliskiemu przestrzeń na przepracowanie tych lęków. Nie odsuwaj się jednak — bądź blisko, żeby w razie potrzeby służyć pomocą.

Dlaczego starsza osoba nie chce się leczyć? Podsumowanie

Jak widzisz, przyczyny niechęci do leczenia u seniorów są złożone i różnorodne. Niewłaściwy sposób komunikacji, próba zachowania twarzy przed bliskimi, potrzeba zmiany lekarza albo pogodzenie się z nadchodzącą śmiercią to tylko niektóre z nich. Pewne obawy możesz rozwiać, ale w kilku  przypadkach pozostaje Ci jedynie zaakceptować decyzję bliskiej osoby. Cokolwiek będziesz musiał zrobić, pamiętaj, że największe znaczenie dla seniora ma okazywanie szacunku, szczera troska i świadomość Twojej miłości.

Źródła:

1. https://www.mp.pl/pacjent/aktualnosci/270282,senior-u-lekarza. [dostęp online: 17.07.2021].
2. https://businessinsider.com.pl/finanse/makroekonomia/sytuacja-osob-starszych-seniorow-w-2019-r-w-polsce-liczba-pracujacych/jqxrc5j. [dostęp online: 17.07.2021].
3. https://www.psychologytoday.com/us/blog/the-psychology-aging/202007/how-help-older-adults-who-refuse-go-the-doctor. [dostęp online: 17.07.2021].
4. https://www.mp.pl/pacjent/aktualnosci/140609,udzielanie-rad-poprawia-jakosc-zycia-seniorow. [dostęp online: 17.07.2021].
5. Wójcicka M., Szczuka J.: Opiekun szyty na miarę. Poradnik dla opiekunów osób z chorobami otępiennymi, str. 50-58. Warszawa, 2019. Dostępny online: https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Opiekun%20szyty%20na%20miare%20poradnik.pdf. [dostęp online: 17.07.2021].