Brak apetytu u dorosłych — co robić, gdy senior nie chce jeść?
22. 2. 2021
· 6 minut czytania
Brak apetytu u dorosłych, zwłaszcza u seniorów wymagających opieki, to poważny problem. Czy Ty również z nim walczysz? Podpowiadamy, jak to robić skutecznie!
Spis treści
Z doświadczenia wiem, że jest wiele sytuacji doprowadzających do łez opiekuna coraz mniej sprawnych rodziców czy dziadków. Jedna z nich to brak apetytu u dorosłych, którzy w czasie posiłków zaczynają przypominać dzieci. Zamiast jeść, patrzą w talerz. Marudzą, plują albo nie otwierają ust (jeśli musisz ich karmić, bo już nie jedzą samodzielnie). Jak sobie poradzić z niechęcią do jedzenia u seniora?
Przyczyny braku apetytu u osób starszych
Brak apetytu u seniora jest niebezpieczny. Powstrzymywanie się od jedzenia może prowadzić do niedożywienia u osób starszych, co bardzo źle wpływa na jakość życia — pogarsza się samopoczucie, trudniej im o siebie zadbać i funkcjonować wśród ludzi.
Wyróżniamy dwa rodzaje przyczyn braku apetytu u dorosłych — kliniczne oraz psychospołeczne.
Kliniczne: | Psychospołeczne: |
● Zmiany patofizjologiczne, które zachodzą w starzejącym się organizmie (utrata węchu i smaku lub zębów) ● Przewlekłe choroby (nowotwory, cukrzyca, demencja) ● Skutki uboczne zażywania niektórych leków (np. brak apetytu po antybiotyku u dorosłych spowodowany zmienionym smakiem w jamie ustnej lub w czasie przyjmowania preparatów z naparstnicy stosowanych w niewydolności krążenia) ● Upośledzenie wchłaniania w układzie pokarmowym | ● Brak umiejętności przygotowywania posiłków oraz wiedzy na temat prawidłowego żywienia ● Izolacja i samotność ● Ubóstwo (oszczędzanie na jedzeniu) ● Zaburzenia psychiczne (obniżony nastrój, stany lękowe, depresja) ● Żałoba |
Według dr Joanny Szczuki odmawianie spożywania posiłków czy napojów (oraz leków) może być oznaką niewyrażonych wprost myśli samobójczych.
Specjaliści radzą, aby brak apetytu i niedożywienie u seniorów traktować jako stan patologiczny, który wymaga szczególnej uwagi opiekuna. Niektóre przyczyny niechęci do jedzenia same w sobie są chorobą zagrażającą życiu i wymagają konsultacji z lekarzem (mam tu na myśli depresję). Poza tym brak łaknienia u seniorów prowadzi do anoreksji wieku podeszłego (ang. anorexia of aging). Dotyka ona aż 20-25% Europejczyków po 65 roku życia.
Sprawdź też, jak objawia się depresja osób starszych.
Warto też zwrócić uwagę na niedożywienie jakościowe (niedobór pewnych składników odżywczych, np. żelaza, magnezu czy witaminy D). Nie zawsze widać je na pierwszy rzut oka — nawet osobie z nadwagą może brakować ważnych mikroelementów. Dlaczego? Ponieważ przyczyną niedożywienia jakościowego jest głównie niewłaściwie zbilansowana dieta albo spożywanie posiłków słabej jakości. Np. wdowiec w starszym wieku, który nagle został zupełnie sam, może po prostu nie wiedzieć, jak przygotować sobie pełnowartościowy posiłek.
Leczenie braku apetytu u seniorów
Długotrwały brak apetytu u seniora warto skonsultować z lekarzem. Jeśli przypuszczasz, że przyczyna tkwi w farmakoterapii, w pierwszej kolejności zwróć się do lekarza prowadzącego. Być może uda się tak zmodyfikować zestaw przyjmowanych leków, aby ograniczyć ten skutek uboczny. Jeżeli podejrzewasz u swojego podopiecznego depresję lub stany lękowe, koniecznie udaj się z osobą starszą do psychiatry. A gdy nie wiesz, w czym tkwi problem, lekarz rodzinny powinien zlecić seniorowi badania diagnostyczne lub skierować go do odpowiedniej poradni.
Czasami specjalista może zdecydować, że osoba starsza potrzebuje leków stymulujących apetyt i przyrost masy ciała, stosowanych np. przez pacjentów onkologicznych. Zazwyczaj są to środki dostępne tylko na receptę z grupy progestagenów, kortykosteroidów lub kannabinoidów. Lekarz może również zalecić podawanie tzw. „nutridrinków” (ONS, ang. oral nutritional supplements) należących do preparatów żywienia medycznego, które w niewielkiej objętości zapewniają dużą porcję energii i komplet składników odżywczych.
Jeśli brak apetytu wynika z niedoborów witamin i minerałów (zwłaszcza witamin z grupy B, żelaza i cynku), warto rozważyć ich suplementację. A w przypadku długotrwałej antybiotykoterapii, również zmniejszającej łaknienie, należy odbudować mikroflorę jelitową u seniora przez dobór właściwych preparatów probiotycznych.
Brak apetytu u osób starszych — leczenie z wykorzystaniem suplementów diety zwiększających łaknienie
Opcją wartą rozważenia jest także zastosowanie suplementów diety dla osób starszych pobudzających łaknienie (należy do nich m.in. Apetizer Senior suplement diety). To preparaty, które nie tylko zwiększają apetyt seniora, ale również wspomagają trawienie oraz uzupełniają braki mikroelementów.
W składzie tego typu produktów można znaleźć:
- wyciągi z ziół i owoców ( z mięty, kopru, anyżu, cykorii, arcydzięgla, orzecha włoskiego, grejpfruta, gorzkiej pomarańczy),
- witaminy (całą gamę witamin z grupy B, witaminę PP oraz C).
Warto pamiętać, że suplementy nie zastąpią zbilansowanej diety. Mogą jednak pomóc w walce z niechęcią do jedzenia oraz dodatkowo wzmocnią organizm seniora oraz jego sprawność fizyczną i intelektualną.
Domowe sposoby na brak apetytu u dorosłych
Oprócz stosowania leków i suplementów warto pobudzać apetyt starszej osoby domowymi sposobami. Posiłki podawaj często (5-6 razy dziennie), w małych porcjach oraz w postaci dostosowanej do możliwości i upodobań seniora. Jeśli ma problemy z przełykaniem lub gryzieniem, zastosuj dietę papkowatą lub płynną (zupy-krem, warzywne puree, zmiksowane owoce, soki bez dodatku cukru itp.). W czasie przygotowywania dań dla seniora, zgodnych z piramidą żywienia dla osób starszych, nie zapominaj o aromatycznych przyprawach, które pobudzają apetyt i poprawiają smak (bazylia, kolendra, koperek, pietruszka, lubczyk). Zadbaj też o estetykę potraw i urozmaicaj formy podania.
Pamiętaj też, że trudności związane ze spożywaniem posiłków czasami są naprawdę nieoczywiste — to, co interpretujesz jako brak apetytu u seniora, może mieć zupełnie inną przyczynę. Dla osoby starszej, szczególnie z demencją, jedzenie może być… niewidoczne (chociażby biały ryż na białym talerzu). Dr Joanna Szczuka, współautorka książki „Opiekun szyty na miarę. Poradnik dla opiekunów osób z chorobą otępienną”, radzi zainwestować w zastawę w kontrastowym kolorze, np. czerwonym.
A może niechęć do jedzenia wynika z tego, że senior nie pamięta, jak użyć sztućców? Spróbuj włożyć łyżkę w jego dłoń, a potem podnieść mu ją do ust. Pokrój kotlet na małe kawałki. Jedzcie razem — często osoby starsze chętniej spożywają posiłki, gdy mogą kogoś naśladować.
Sprawdź też, jak powinna wyglądać dieta po 80. roku życia.
Brak apetytu — oznaka, że zbliża się koniec
Chociaż to bardzo przykre, brak apetytu jest naturalnym elementem procesu umierania. Specjaliści nie zalecają zmuszania do spożywania posiłków, ponieważ głód nie boli, a wciskanie jedzenia na siłę — tak. Chory może być zbyt zmęczony, aby przeżuwać i połykać. Zdarza się też, że niektórzy odmawiają jedzenia jako wyraz ich akceptacji nadchodzącej śmierci.
Istnieją sposoby na brak apetytu u seniora!
Jako opiekun na pewno stajesz na wysokości zadania, żeby zatroszczyć się o wszystkie potrzeby seniora. Pamiętaj, że chociaż brak apetytu u dorosłych to spory problem, istnieje również jego rozwiązanie. Poproś o pomoc lekarza, zastosuj suplementy i preparaty pobudzające apetyt, zadbaj o smak i formę posiłków. Po jakimś czasie z satysfakcją zobaczysz, jak senior chętnie zjada posiłek.
Źródła:
- https://www.mp.pl/pacjent/dieta/niedozywienie/110969,niedozywienie-u-osob-starszych. [dostęp online: 7.02.2021].
- https://www.mp.pl/pacjent/aktualnosci/197977,niedozywienie-seniorow-czeste-i-niebezpieczne. [dostęp online: 7.02.2021].
- https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/aktualnosci/255980,przemoc-wobec-seniorow-najczesciej-ze-strony-opiekuna. [dostęp online: 7.02.2021].
- Wójcicka M., Szczuka J.: Opiekun szyty na miarę. Poradnik dla opiekunów osób z chorobami otępiennymi, str.117, 180. Warszawa, 2019. Dostępny online: https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Opiekun%20szyty%20na%20miare%20poradnik.pdf. [dostęp online: 7.02.2021].
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Anoreksja_wieku_podesz%C5%82ego. [dostęp online: 7.02.2021].
Najnowsze artykuły
Uroda
Jak pielęgnować skórę podczas menopauzy?
Menopauza a pielęgnacja skóry. Przeczytaj, jak pielęgnacja i zdrowy styl życia mogą wspólnie wpływać na utrzymanie kondycji i elastyczności skóry podczas menopauzy.
Uroda
Najlepsze prezenty na Dzień Dziadka – ranking produktów
Szukasz najlepszego prezentu na Dzień Dziadka? Sprawdź nasz ranking, w którym zebraliśmy aż 6 ciekawych propozycji!
Uroda
Najlepsze prezenty na Dzień Babci – ranking produktów
Dzień Babci zbliża się wielkimi krokami, a nasz ranking to skarbnica pomysłów na wyjątkowe prezenty. Zobacz propozycje polecanych prezentów na Dzień Babci i wybierz odpowiedni produkt!
Zdrowie
Ból w dole brzucha u starszej osoby – jakie są przyczyny i jak temu zaradzić?
Ból w dole brzucha u osoby starszej może mieć przyczynę prostą do wyeliminowania lub świadczyć o chorobie. Obecność lub brak dodatkowych objawów pomaga w odnalezieniu przyczyny dolegliwości.
Zdrowie
Czerwony język u starszej osoby – jakie są przyczyny i jak temu zaradzić?
Za czerwony język u osób starszych najczęściej odpowiedzialne są niedobory, szczególnie witamin z grupy B i żelaza, a także podrażnienia błony śluzowej wynikające z noszenia niedopasowanej protezy.
Zdrowie
Andropauza – czym jest męskie klimakterium i jak złagodzić objawy?
Andropauza to okres w życiu mężczyzny, w którym dochodzi do niedoboru androgenów i obniżenia produkcji testosteronu, odpowiedzialnego za wiele czynności metabolicznych. Sprawdź, co warto wiedzieć na ten temat.
Zdrowie
Grypa u starszych ludzi – przyczyny, objawy i leczenie
Grypa u osób starszych to infekcja wirusowa, która może dać liczne powikłania, a także doprowadzić do zaostrzenia chorób współistniejących. Dowiedz się, jak postępować w przypadku grypy u seniora.
Zdrowie
Uderzenia gorąca u starszej osoby – jakie mogą być przyczyny i jak sobie z nimi radzić?
Uderzenia gorąca u starszej osoby mogą wiązać się z chorobami kardiologicznymi, wskazywać na choroby tarczycy lub problemy emocjonalne. Dowiedz się, jak radzić sobie z nieprzyjemnymi objawami.
Przeczytaj także
Opieka nad Seniorem
ABC pielęgnacji seniora – skąd się biorą odleżyny i jak sobie z nimi radzić?
Odleżyny dotykają przede wszystkim seniorów, którzy nie mogą się ruszać. Muszą cały czas leżeć, co negatywnie wpływa na stan ich skóry. O czym pamiętać, opiekując się chorymi?
Opieka nad Seniorem
Jak zmieniać pieluchy u seniorów? Bardzo łatwo popełnić błąd!
Systematyczna zmiana pieluch u osób w podeszłym wieku chroni przed odparzeniami skóry. Jak dbać o higienę seniorów? Co zrobić, by zmniejszyć ryzyko podrażnień? Dowiedz się więcej!
Opieka nad Seniorem
Samotność osób starszych. Zobacz, jak pomóc seniorom!
Seniorzy często czują się samotni. Jak można im pomóc? Co zrobić, by przywrócić im radość życia? Gdzie szukać wsparcie w opiece nad osobami starszymi? Sprawdź!
Opieka nad Seniorem
Podkład higieniczny - niezbędne akcesorium w opiece nad leżącym seniorem
W opiece nad leżącym seniorem sprawdzą się podkłady higieniczne. Sprawdź, dlaczego są tak przydatne, jakie ich rodzaje znajdziesz w aptekach oraz czy obejmuje je refundacja!
Opieka nad Seniorem
Brak apetytu u dorosłych — co robić, gdy senior nie chce jeść?
Brak apetytu u dorosłych, zwłaszcza u seniorów wymagających opieki, to poważny problem. Czy Ty również z nim walczysz? Podpowiadamy, jak to robić skutecznie!
Opieka nad Seniorem
Jak opiekować się osobą starszą w domu? Porady dla opiekunów seniorów
Opieka nad seniorem to wyjątkowo trudne zadanie. Wiele osób martwi się, czy zapewnia bliskiemu wszystko, czego potrzebuje. O czym należy pamiętać, gdy opiekujesz się emerytem?
Osoba starsza nie chce się myć — co robić?
Gdy starsza osoba nie chce się myć, opiekunom często opadają ręce. Z czego wynika niechęć do higieny u seniora? Jak sobie z tym poradzić? Podpowiadamy!
Opieka nad Seniorem
Dlaczego starsza osoba nie chce się leczyć? Przyczyny i rozwiązania
Co zrobić, gdy starsza osoba nie chce się leczyć? W artykule wyjaśniamy, jakie są najczęstsze przyczyny tej sytuacji i jak sobie z nimi skutecznie poradzić.
Więcej artykułów na ten temat
ABC pielęgnacji seniora – skąd się biorą odleżyny i jak sobie z nimi radzić?
Odleżyny dotykają przede wszystkim seniorów, którzy nie mogą się ruszać. Muszą cały czas leżeć, co negatywnie wpływa na stan ich skóry. O czym pamiętać, opiekując się chorymi?
Niedożywienie u osób starszych to bardzo częsty problem! Jak do niego nie dopuścić?
Seniorzy często mają gorszy apetyt. Niechętnie piją płyny i jedzą zbyt małe porcje. To prosta droga do niedożywienia. Jak temu zapobiec? Dowiedz się więcej na ten temat!
Jak opiekować się osobą starszą w domu? Porady dla opiekunów seniorów
Opieka nad seniorem to wyjątkowo trudne zadanie. Wiele osób martwi się, czy zapewnia bliskiemu wszystko, czego potrzebuje. O czym należy pamiętać, gdy opiekujesz się emerytem?