Andropauza – czym jest męskie klimakterium i jak złagodzić objawy?

Andropauza to naturalny proces zwiastujący powolne starzenie się organizmu mężczyzny. Zjawisko obejmuje szereg zmian w sferze fizycznej, seksualnej i psychologicznej. Wynikające z andropauzy dolegliwości można złagodzić, a nawet całkowicie ich uniknąć. Dowiedz się, w jaki sposób rozpoznać andropauzę u mężczyzn!

Co to jest andropauza?

Określenie andropauza wywodzi się z greckich słów “adrosis” – mężczyzna oraz “pausis” – przerwa. Zjawisko znane jest również jako zespół niedoboru androgenów u mężczyzn (ADAM) lub hipogonadyzm męski.

• Andropauzę można zdefiniować jako wielonarządowe zmiany degeneracyjne spowodowane zaburzeniem funkcjonowania m.in.: gruczołów wydzielania wewnętrznego osi podwzgórze-przysadka-jądra.
• Jest to związane z postępującym spadkiem stężenia męskich hormonów płciowych – przede wszystkim testosteronu i DHEA, a także estradiolu, estronu, hormonu wzrostu i melatoniny.
• Andropauza jest czasem błędnie utożsamiana z kobiecą menopauzą. Natomiast nie możemy traktować tych zjawisk jako tożsamych. O ile u kobiet menopauza oznacza zatrzymanie funkcji reprodukcyjnych, u mężczyzn andropauza przynosi jedynie ich osłabienie – nadal możliwe jest spłodzenie potomstwa. Wszystkie pozostałe objawy mogą jednak znacząco obniżyć jakość życia.

Andropauza – objawy

Deficyt hormonalny androgenów powoduje wiele objawów, które mogą występować z różnym nasileniem. Do najbardziej charakterystycznych należą:

• Obniżone libido i zaburzenia erekcji,
• Spadek masy mięśniowej i wzrost tkanki tłuszczowej (otyłość brzuszna),
• Osłabienie gęstości kości i początki osteoporozy,
• Rozdrażnienie i rozchwianie emocjonalne,
• Obniżenie funkcji intelektualnych, kłopoty z pamięcią i koncentracją,
• Zmniejszenie częstości spontanicznych porannych i nocnych wzwodów,
• Skoki ciśnienia tętniczego,
• Przerost prostaty,
• Zaburzenia snu,
• Obniżona wydolność organizmu,
• Nadmierna potliwość.

Mężczyzna nie dostaje jasnego sygnału, że to już andropauza. Nie ma wyraźnego wyznacznika tego etapu przejściowego, dlatego często powyższe objawy są przez panów bagatelizowane i stosunkowo rzadko konsultowane z lekarzem.

Andropauza – leczenie

Diagnoza andropauzy w wielu przypadkach nie jest oczywista, ponieważ jej objawy mogą bardzo często sugerować występowanie innych dolegliwości. Co ciekawe u niektórych mężczyzn poziom testosteronu mieści się w normie, co również utrudnia właściwe rozpoznanie. 

• Diagnostyka andropauzy powinna uwzględniać badanie poziomu testosteronu, DHEA, LH, FSH, prolaktyny oraz hormonu wzrostu.
• W wywiadzie lekarskim pomocnym testem na andropauzę jest tzw. kwestionariusz Adama, składający się z 10 pytań (z odpowiedzią TAK lub NIE). Poruszane zagadnienia związane są z popędem płciowym, erekcją, poziomem energii na co dzień, odpornością, samopoczuciem, aktywnością ruchową itp. Andropauzę podejrzewa się, jeśli odpowiedź na min. 3 pytania brzmi TAK.
• Mając na uwadze fakt, że andropauza to zespół problemów, terapia jej objawów powinna być kontrolowana u wielu specjalistów.

• Nasilone objawy psychiczne w postaci zmian zachowania warto skonsultować z psychiatrą.
• Jeśli mężczyzna zmaga się z problemami kostnymi, powinien być pod stałą opieką ortopedy.
• Kołatania serca i nadciśnienie tętnicze wymagają stałej kontroli kardiologa.
• Inne objawy, takie jak nadpotliwość, zaburzenia erekcji mogą wymagać wdrożenia leków na nadmierne pocenie się, leków na libido oraz tabletek na erekcję i potencję.

• Pozytywną poprawę w łagodzeniu negatywnych skutków andropauzy przynosi hormonalna terapia zastępcza (HTZ). Jej celem jest wyrównanie poziomu testosteronu i regulacja zaburzeń metabolicznych. Pierwsze rezultaty po zastosowaniu terapii najczęściej widoczne są po około 3 miesiącach. Jednak przed wdrożeniem leków na andropauzę wymagane jest wykonanie szeregu badań wykluczających ewentualne przeciwwskazania. W trakcie przyjmowania testosteronu mężczyźni powinni być pod stałą kontrolą lekarza. Przeciwwskazania do stosowania leczenia obejmują raka sutka, przerost gruczołu krokowego, padaczkę, choroby nerek oraz schorzenia mięśnia sercowego.

Jak długo trwa andropauza u mężczyzn

Czas wystąpienia oraz nasilenie objawów związanych z andropauzą różni się u każdego z mężczyzn.

• Pierwsze symptomy andropauzy mogą uwidocznić się już po 45. roku życia. Jeśli tak się dzieje, trwa ona do końca życia.
• W grupie mężczyzn po 50. roku życia andropauza diagnozowana jest u około 20% pacjentów. Po 60. roku życia pojawia się u około 30% osób.
• To, czy u mężczyzn wystąpią objawy andropauzy i jakie będzie ich nasilenie, uzależnione jest od wielu czynników, takich jak ogólny stan zdrowia, obecność współistniejących chorób przewlekłych: chorób serca, cukrzycy czy nadciśnienia tętniczego, a także styl życia: jakość diety, używki, poziom aktywności fizycznej itp. Na andropauzę wpływ ma złe odżywianie się, dieta bogata w zły cholesterol, palenie papierosów oraz regularne spożywanie alkoholu.

W celu złagodzenia objawów andropauzy, a także jej profilaktyki, warto do codziennej rutyny wdrożyć następujące nawyki.

• Zdrowy styl życia – dieta bogata w owoce, warzywa, błonnik, pełnoziarniste produkty zbożowe i tym samym ograniczenie spożycia tłuszczy nasyconych i cukrów prostych pomaga utrzymać równowagę zdrowotną i spowolnić objawy andropauzy. Równie istotne jest unikanie wszelkich używek: alkoholu oraz tytoniu.
• Regularna aktywność fizyczna – systematyczne ćwiczenia fizyczne pomagają w utrzymaniu dobrego zdrowia psychicznego i fizycznego, a także masy mięśniowej.
• Redukcja stresu i wsparcie zdrowia psychicznego – sytuacje stresowe są nieodłącznym elementem życia człowieka. Mogą one wpływać między innymi na brak ochoty współżycia u mężczyzn. Można jednak łagodzić negatywne skutki stresu, wdrażając do codziennej rutyny ćwiczenia oddechowe, rozluźnianie mięśni karku i szyi, trening autogenny Schulza czy medytacje. Jeśli problemem jest bezsenność, należy zadbać o higienę snu. Czasem niezbędne mogą okazać się tabletki na bezsenność.
• Regularne badania kontrolne – mężczyźni w okresie andropauzy powinni szczególnie dbać o regularne wykonywanie badań kontrolnych, takich jak pomiary ciśnienia tętniczego, oznaczanie poziomu cukru we krwi oraz monitorowanie poziomu cholesterolu, ponieważ zmiany hormonalne towarzyszące andropauzie w dużym stopniu predysponują do rozwoju nadciśnienia tętniczego, zaburzeń gospodarki węglowodanowej i lipidowej.
• Wdrożenie odpowiedniej suplementacji – witaminy dla mężczyzn, które odgrywają istotną rolę to przede wszystkim witaminy z grupy B – odpowiadają za procesy krwiotwórcze, wspierają układ nerwowy oraz pozytywnie wpływają na zdrowie psychiczne. Ważna jest także witamina D, która wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu kostnego oraz stoi na straży układu odpornościowego. Oczywiście warto pamiętać, że suplementy dla mężczyzn nie mogą zastąpić zbilansowanej diety.
• Domowe sposoby na erekcję – alternatywą dla środków farmakologicznych jest stosowanie ziół lub wyciągów, których skuteczność w problemach z potencją jest udowodniona. Jednym z nich są tabletki z żeń-szeniem. Zawarte w nich substancje, wpływają na zwiększenie stężenia testosteronu we krwi oraz liczby plemników w nasieniu. Ponadto stymulują rozkurczanie naczyń krwionośnych, co zwiększa napływ krwi do penisa. Jednak decyzja o wdrożeniu suplementacji powinna być przedyskutowana z lekarzem. Warto dodać, że żeń- szeń stosowany w zbyt dużych dawkach może powodować nadmierne pobudzenie lub objawiać się dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego.
• Uprawianie seksu w godzinach porannych – w obliczu przemian w sferze seksualnej, które pociągają za sobą andropauza, warto starać się zmienić moment codziennej aktywności z wieczornej na poranną, ponieważ to właśnie początek dnia sprzyja większemu stężeniu testosteronu.

Podsumowanie

Przestrzeganie zasad zdrowego stylu życia sprawia, że objawy andropauzy są mniej dokuczliwe, a dla wielu mężczyzn praktycznie nieodczuwalne. Jeśli mierzysz się ze spadkiem libido, problemami z erekcją czy innymi nieprzyjemnymi dolegliwościami, nie bój się odwiedzić lekarza. Specjalista przeprowadzi badania i pomoże dobrać odpowiednią terapię, dzięki której dolegliwości okresu przekwitania zostaną skutecznie złagodzone.

Źródła:

1. Walaszek i in., Andropauza i proces starzenia się, a jakość życia mężczyzn po 50. roku życia, Forum Medycyny Rodzinnej 2017
2. Mędraś, Andropauza i Menopauza – dwie strony tego samego problemu, Przegląd Menopauzalny, 2002
3. Lew-Starowicz, V. Skrzypulec, Podstawy seksuologii, PZWL, Warszawa 2010