Pielęgnacja stóp u dziecka. Jak dbać o małe stopy, by prawidłowo się rozwijały?

Stopy to część ciała, która służy człowiekowi przez całe życie. Zaniedbania z dzieciństwa nierzadko kończą się w dorosłym wieku problemami ze stawami lub kręgosłupem. Jak powinna wyglądać pielęgnacja stóp u dziecka? Na co zwrócić uwagę, by stopy prawidłowo się rozwijały, zapewniając maluchowi właściwy rozwój psychoruchowy? Podpowiadamy!

Jak dbać o stopy dziecka?

Pielęgnacja stóp u dziecka kojarzona jest zazwyczaj wyłącznie ze stosowaniem kosmetyków ukierunkowanych na potrzeby skóry. Okazuje się jednak, że temat jest bardziej złożony, a dbałość o małe stópki to nie tylko wybór ulubionego preparatu pielęgnacyjnego.

Kluczowe elementy składające się na kompleksową pielęgnację dziecięcych stóp to:

• Profilaktyka deformacji,
• Dobór odpowiedniego obuwia,
• Prawidłowa technika obcinania paznokci,
• Higiena i kosmetyka,
• Regularne ćwiczenia stóp.

Dopiero połączenie wszystkich wymienionych wyżej elementów przyniesie efekt, na którym nam zależy, czyli zdrowe stopy dziecka.

Pielęgnacja stóp u dziecka – profilaktyka deformacji

Dziecięce stopy, choć na pozór podobne, nie są miniaturą stóp osoby dorosłej. Szkielet dziecięcej stopy jest plastyczny. Zamiast kości występują chrząstki, które formę kostną zaczynają przybierać mniej więcej w 4. roku życia. Ostateczny etap kostnienia przypada na okres dojrzewania, czyli ok. 14. roku życia. U maluchów stopy są szersze na odcinku palców i wąskie w pięcie, a duży palec w widoczny sposób odstaje od reszty palców. Ponadto cała podeszwa pokryta jest tkanką tłuszczową, która stopniowo zanika podczas procesu nauki chodzenia. Kolejną różnicą jest płaska stopa, ale to typowa deformacja fizjologiczna i nie powinna budzić niepokoju rodziców. Nie wymaga również specjalnych wkładek czy bucików profilaktycznych.

Zbyt wczesna ingerencja w naturalny rozwój dziecięcych stóp może spowodować niemałe szkody. Większość deformacji, które nam, dorosłym wydają się niepokojące, zanika do ok. 6. roku życia. Do tego czasu wszelkie odchylenia od normy wcale nie muszą oznaczać problemów, a granica pomiędzy poważnymi deformacjami a zmianami rozwojowymi dziecka jest bardzo płynna. W przypadku wątpliwości zawsze warto skonsultować się ze specjalistą podczas rutynowych wizyt pediatrycznych. Ponieważ stopy pełnią bardzo ważne funkcje amortyzacyjne, stabilizujące i lokomocyjne, powinny być otoczone specjalną troską już od pierwszych dni życia.

Co ma kluczowe znaczenie w prawidłowym dbaniu o stopy dziecka?

1. Pieszczoty i delikatny masaż małych stópek. Stopy to skupisko ogromnej liczby receptorów czucia, dlatego tak ważna jest codzienna porcja czułości. Głaskanie, całowanie, łaskotanie i pieszczoty małych stópek budują bliskość z maluchem, a także zapewniają odpowiednią dawkę bodźców sensorycznych.
2. Pomocny w stymulowaniu stopy niemowlaka jest delikatny masaż, który pobudza receptory znajdujące się w stopie oraz poprawia funkcjonowanie całego organizmu. Masaż powinien być delikatny i precyzyjny, wykonywany z wielką uwagą. Nie uciskaj małych stópek zbyt mocno. Wystarczy kilka minut głaskania grzbietu i podeszwy stopy, a następnie każdego paluszka. Ruchy muszą być płynne i precyzyjne, wykonywane ciepłą dłonią.
3. Chodzenie na boso. Kontakt z trawą, piaskiem czy kamykami umożliwia dziecku wyczuwanie różnic w strukturach i wilgotności. Napotykane przez małe, ciekawskie stópki przeszkody i nierówności nie tylko pomagają kształtować zmysł równowagi, ale także rozwijają mięśnie, poprawiają ukrwienie i pobudzają receptory czucia głębokiego. Dziecięce stopy uwielbiają wolność. Gdy maluch zaczyna stawiać pierwsze kroki, pozwól mu na doświadczanie nowej umiejętności na bosaka.
4. Dobór odpowiedniego obuwia. Pierwsze buty dla dziecka należy kupić dopiero wtedy, gdy dziecko umie już samodzielnie chodzić. Wybierając buty dla malucha, zawsze trzeba kierować się fizjologią i potrzebami małej stopy. Buciki muszą zapewniać dziecku maksimum wygody i bezpieczeństwa, dlatego powinny mieć miękką i elastyczną podeszwę, szeroki czubek i sztywny zapiętek stabilizujący piętę. Pamiętaj, że odpowiednio dobrane buty dopasowują się do kształtu stóp, nigdy odwrotnie.
5. Prawidłowa technika obcinania paznokci. Paznokcie maluchów należy obcinać na prosto, bez zaokrąglania brzegów oraz zbyt głębokiego wycinania. Obcinanie niezgodne z ich anatomicznym kształtem może doprowadzić do bolesności i innych, poważnych konsekwencji, dlatego należy je wykonywać bardzo ostrożnie. Żeby nie zranić delikatnej skóry malucha, najlepiej używać specjalnych nożyczek o zaokrąglonych czubkach. Unikaj także zbyt ciasnych skarpet, śpioszków czy body uciskających stopy. Długotrwały ucisk na paluszki może być przyczyną wrastania i deformacji paznokci.

Jak dbać o nawilżenie skóry stóp u dzieci?

Ponieważ bariera ochronna skóry na dziecięcych stopach nie jest jeszcze w pełni ukształtowana, ma ona naturalną skłonność do łuszczenia i podrażnień. Pielęgnacja stóp u dziecka powinna uwzględniać stosowanie preparatów nawilżających i natłuszczających, które zapobiegną jej przesuszeniu. Bardzo ważne w pielęgnacji małych stópek są emolienty dla dzieci, które działają zmiękczająco i nawilżająco. Co więcej, silnie natłuszczają i regenerują delikatną skórę, łagodzą świąd oraz stany zapalne. Więcej informacji o tym, co to są emolienty i kiedy należy po nie sięgnąć, znajdziesz w jednym z naszych artykułów.

W pierwszych miesiącach życia warto stosować oliwki dla dzieci. Pomocna w pielęgnacji jest oliwka pielęgnacyjna Skarb Matki z łagodzącym olejkiem ze słodkich migdałów lub oliwka pielęgnacyjna MOMME – hypoalergiczny preparat w formie delikatnego żelu, o działaniu odżywczym i łagodzącym. Oliwki można stosować w niewielkiej ilości bezpośrednio na skórę, np. podczas masażu lub dodać produkt do kąpieli. Można również zastosować jeden z preparatów przeznaczonych typowo do kąpieli, takich jak emulsja do kąpieli dla niemowląt Oilatum Baby, o hypoalergicznej formule, bezpiecznej dla skóry niemowląt już od 1. dnia życia. Kosmetyk zawiera ciekłą parafinę, która natłuszcza i nawilża skórę, tworząc na niej warstwę ochronną.

W przypadku podrażnień skóry należy stosować maści i kremy kojące, regenerujące naskórek. Pomocny będzie krem pielęgnacyjny Mediderm Baby, który szybko się wchłania i nie pozostawia na skórze lepkiej warstwy oraz nawilżający krem od 1. dnia życia Oilatum Baby Zaawansowana Ochrona, niezawierający barwników i substancji zapachowych. Dla skóry szczególnie wrażliwej i suchej pomocne będzie masełko pielęgnacyjne ziołowe MOMME, zawierające bioaktywny kompleks 7 ziół, chroniące przed podrażnieniami.

Regularne ćwiczenia małych stóp

Ćwiczenia wzmacniające efektywnie przygotowują pociechę na długą drogę przez życie. Co ważne, wcale nie muszą kojarzyć się dziecku z ciężką pracą – potraktuj je jako zabawę i sposób spędzenia czasu z malcem. Gwarantuję, że będzie zachwycony!

• Zachęć dziecko do chodzenia wzdłuż wyznaczonej linii na paluszkach, dzięki czemu wzmocni swoją równowagę oraz koncentrację.
• Poproś, by stopami zebrało rozrzucone na podłodze klocki i wrzuciło je do kosza na zabawki.
• Chwytność stopy można również ćwiczyć podczas turlania piłeczki po ścianie.

Każda czynność aktywująca małe stópki przełoży się na ich prawidłowy rozwój oraz zmniejszy ryzyko wykształcenia się deformacji.

Jak dbać o stopy dziecka? Podsumowanie

Pielęgnacja stóp u dziecka to proces, na który składa się mnóstwo małych kroczków. Zaniedbania w okresie niemowlęcym niosą ryzyko poważnych powikłań w dorosłości, dlatego kluczowa jest świadomość ewentualnych konsekwencji. Ponieważ lepiej zapobiegać, niż leczyć, warto zapewnić małym stopom dużą dawkę uwagi i czułości.

Źródła:

1. „Profilaktyka zdrowej stopy małego dziecka – higiena, ćwiczenia, masaż” Aneta Chajdas, Mariola Świderska, Barbara Daniszewska; Pedagogika Rodziny 4/3, 233-248
2. https://centrumpodologiczne.pl/blog/jak-wlasciwie-zadbac-o-stopy-dzieci/, [dostęp: 25.05.2022]
3. „Wady postawy i stóp u dzieci” Maria Borkowska, Izabela Gelleta; PZWL Warszawa 2015, wyd.2