Zmiany skórne u niemowląt – co warto wiedzieć, aby zadbać o zdrową skórę dziecka?

Skóra niemowląt znacznie różni się od skóry starszych dzieci i osób dorosłych. Jest cieńsza, mniej owłosiona, a gruczoły łojowe i potowe nie są jeszcze w pełni rozwinięte. Występowanie problemów skórnych w pierwszych miesiącach życia to stosunkowo częste zjawisko . Zmiany skórne u niemowląt mogą być efektem m.in. złej pielęgnacji, stanu zapalnego i zakażeń. 

Zmiany skórne u niemowląt – na co zwrócić uwagę?

Skóra niemowlaka każdego dnia powinna być oceniania pod względem występowania wszelkich zmian. Problemy dermatologiczne mogą być przejściowe i ustępować samoistnie albo wymagać dodatkowej terapii i pielęgnacji. Rolą rodzica jest monitorowanie stanu zdrowia dziecka – w tym także zdrowia i kondycji jego skóry. 

O czym warto pamiętać, oceniając stan skóry dziecka? 

Zmiany skórne u niemowląt – przykłady 

Przyjrzyjmy się niektórym z problemów skórnych, z którymi mogą zmagać się maluchy. 

• Miliaria, czyli potówki to niezakaźne zmiany skórne, które mają postać bardzo drobnych pęcherzyków zlokalizowanych głównie na tułowiu i na twarzy. Potówki u dzieci i niemowląt powstają w efekcie zablokowania przewodów wyprowadzających gruczołów potowych, co może być skutkiem przegrzania lub zaniedbań higienicznych. 
• Ciemieniucha lokalizuje się na owłosionej skórze głowy i jest postacią łojotokowego zapalenia skóry. Charakteryzuje się rumieniowo-złuszczającymi zmianami na główce dziecka, pokrytymi tłustymi, przylegającymi, żółtymi łuskami. Zmiany mogą rozszerzyć się na twarz, okolicę za uszami, zgięcia stawowe i okolicę pieluszkową. 
• Kontaktowe zapalenie skóry charakteryzuje się występowaniem zmian powstających w reakcji na alergen lub substancję drażniącą. Mogą to być m.in. składniki środków piorących czy elementy obszycia ubrań. 
• Trądzik niemowlęcy powstaje w efekcie działania hormonów androgennych przeniesionych od matki jeszcze w życiu płodowym. Występuje najczęściej na skórze twarzy (policzków) i ma postać zaskórników zamkniętych, zaskórników otwartych lub krostek. 
• Atopowe zapalenie skóry u niemowlaka (AZS) jest przewlekłą chorobą zapalną skóry. Charakteryzuje je zaburzona bariera ochronna skóry oraz nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego. Skóra staje się bardzo podatna na utratę wody, podrażnienia i wnikanie alergenów. Zmiany mają postać czerwonych, sączących się wyprysków, które pojawiają się przede wszystkim na twarzy (charakterystyczne czerwone policzki u dziecka), szyi, w fałdach skórnych i na kończynach. Wypryski powodują duży świąd. 

Problemy skórne u niemowląt – jak im zaradzić? 

W zapobieganiu niektórym zmianom skórnym u noworodków pomóc może odpowiednia pielęgnacja skóry. Jest ona także ważnym elementem leczenia niektórych schorzeń dermatologicznych. Nie ma ustalonych wytycznych pielęgnacyjnych, ale istnieje kilka zasad, których warto przestrzegać. 

• Ze względu na to, że skóra noworodków i niemowlaków jest bardzo delikatna i podatna na wysuszenie, ogranicz kąpiele do 2-3 razy w tygodniu. Codzienne mycie zwykle warto rozpocząć w okresie, gdy dziecko zacznie raczkować. Porozmawiaj o tym ze swoim pediatrą. 
• Temperatura wody, w której kąpiesz niemowlaka, nie może być zbyt gorąca, bo sprzyja to wysuszeniu skóry. Powinna być zbliżona do ciepłoty ciała dziecka, czyli około 37°C. 
• Nie pocieraj skóry dziecka szorstkimi myjkami i gąbkami. 
• Po kąpieli dziecko należy dokładnie, ale delikatnie osuszyć miękkim ręcznikiem i od razu ubrać.
• Do mycia niemowlęcia stosuj delikatne i płynne środki myjące zawierające emolienty. Dokładnie czytaj skład kosmetyków dla dzieci. Unikaj dużej ilości konserwantów i substancji zapachowych, które mogą wysuszać skórę. 

Do rutyny pielęgnacyjnej skóry obciążonej AZS należy włączyć codzienne stosowanie emolientów dla dzieci i niemowląt. Te kremy na atopowe zapalenie skóry służą do specjalistycznego natłuszczania i nawilżania skóry. Są elementem nie tylko pielęgnacji, ale także leczenia zmian. 

Zmiany skórne u niemowlaka – kiedy udać się do lekarza? 

W wielu przypadkach właściwie dobrana pielęgnacja domowa wystarcza do tego, żeby skutecznie wyeliminować problem zmian skórnych u niemowląt. Zalecane jest jednak, żeby wszelkie problemy dermatologiczne u małych dzieci konsultować z lekarzem. Doświadczony medyk, na podstawie badania fizykalnego oraz wywiadu dotyczącego chorób dziecka i rodzinnej historii chorób, ustali odpowiednie zalecenia oraz wskazania do diagnostyki alergii u niemowlaka. 

Kiedy powinieneś pilnie zgłosić się z dzieckiem na wizytę u lekarza? 

• Gdy pojawieniu się wysypki towarzyszy gorączka. 
• Gdy dziecko jest rozdrażnione, drapie się, źle sypia, niechętnie je. 
• Gdy pojawia się obrzęk twarzy lub trudności w oddychaniu (np. słyszalne świsty oddechowe, znacznie zwolniony lub znacznie przyspieszony oddech). 
• Gdy w Twoim domu przebywają inne dzieci, które niedawno przechodziły tzw. choroby wieku dziecięcego (np. ospa wietrzna, różyczka). 

Podsumowanie 

Skóra niemowlęcia kojarzy się z nieskazitelnością, jednakże nie zawsze tak jest. Problemy dermatologiczne mogą wystąpić u dzieci na każdym etapie rozwoju. Rolą opiekunów jest dokładna ocena malucha pod kątem występowania zmian na skórze niemowlęcia, ich rozległości oraz towarzyszących im objawów. 

Źródła:

1. Czarnecka-Operacz M., Sadowska-Przytocka A, Klasyczne zmiany skórne u noworodków jako trudny problem w codziennej praktyce klinicznej, Pediatria po Dyplomie, 01.2017
2. Kawalec W., Grenda R., Kulus M., Pediatria II, wyd.II, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, 2018
3. Carroll W., Lissauer T., Pediatria, Milanowski A, (red. wyd. pol.), wyd. III polskie, Edra Urban & Partner, Wrocław, 2019
4. Szczapa J., Pielęgnacja skóry noworodka i niemowlęcia, Standardy Medyczne/Pediatria, 2017