Recepta farmaceutyczna – kiedy farmaceuta może Ci ją wystawić? Podstawa prawna i zasady wystawiania

Chorujesz przewlekle, ale kontakt z Twoim lekarzem jest utrudniony? Nie wiesz, co zrobić, żeby zaopatrzyć się w potrzebne produkty lecznicze? Rozwiązaniem w takiej sytuacji jest recepta farmaceutyczna. Kiedy się ją wystawia i kto może się o nią ubiegać? Szczegóły poznasz w naszym artykule!

Co to jest recepta farmaceutyczna?

Choć wystawianie recept jest domeną lekarzy, w uzasadnionych okolicznościach można poprosić o nie magistra farmacji. Dotyczy to jednak wyłącznie sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia. Prawo Farmaceutyczne nie precyzuje, o jakich konkretnie przypadkach mowa. Farmaceuta sam podejmuje decyzję i bierze pełną odpowiedzialność za przygotowanie dokumentu. Z reguły recepty farmaceutyczne stosuje się u pacjentów chorujących przewlekle, którzy muszą stale przyjmować leki, by ich stan zdrowia nie uległ pogorszeniu.

Sprawdź, co zrobić, gdy występują braki leków w aptekach.

Recepty farmaceutyczne – rozporządzenie. Co musisz wiedzieć na ten temat?

Podstawę prawną pozwalającą na wystawianie i rejestr recept farmaceutycznych stanowi Ustawa Prawo Farmaceutyczne z 6.09.2001 (wraz z aktami zmieniającymi dla tego aktu m.in. Ustawą z 12 maja 2022 – Dz.U. 2022 poz. 1344). Dokumenty dokładnie określają warunki oraz zasady przygotowywania recept przez farmaceutów. O czym trzeba pamiętać? Poniżej krótkie podsumowanie:

• Receptę farmaceutyczną wystawia się na dowolne produkty lecznicze w kategorii Rx, czyli leki na receptę. Pamiętaj jednak, że leki zawierające substancje psychotropowe lub środki odurzające są z tej zasady wykluczone,
• Wystawienie recepty farmaceutycznej to prawo a nie obowiązek – magister farmacji może odmówić wykonania świadczenia,
• Recepta farmaceutyczna musi być sporządzona przez farmaceutę posiadającego aktualne prawo do wykonywania zawodu,
• E-recepty farmaceutyczne zapisuje się maksymalnie w dawce wystarczającej na okres 180 dni stosowania leków. W przypadku recept papierowych obowiązuje natomiast limit 120 dni,
• Recepta farmaceutyczna podlega 100% odpłatności,
• Produkty lecznicze wydaje się w aptece, w której wystawiono receptęfarmaceutyczną,
• W celu dopełnienia formalności niezbędna jest ewidencja recept farmaceutycznych.

Odpłatność za leki – sprawdź, od czego zależy.

Ewidencjonowanie recept farmaceutycznych – co mówi o tym prawo farmaceutyczne?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami recepta farmaceutyczna powinna być rejestrowana w formie papierowej lub elektronicznej. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 12 października 2018 (Dz.U.2018 poz. 2008) jasno określa zasady prowadzenia ewidencji. Zgodnie ze wzorem zamieszczonym w ustawie dokument powinien zawierać elementy, takie jak:

• Liczbę porządkową,
• Nazwę i ilość produktów zamieszczonych na recepcie,
• Przyczynę wystawienia recepty farmaceutycznej,
• Datę ważności i numer serii produktu znajdującego się na recepcie,
• Dane osobowe pacjenta (imię, nazwisko, adres),
• Imię i nazwisko farmaceuty,
• Datę wydania produktu leczniczego.

Poniżej wzór znajdujący się w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia (Dz.U.2018 poz. 2008): 

Źródło: https://isap.sejm.gov.pl

Jak wystawić receptę farmaceutyczną i jakie informacje powinna zawierać?

Receptę farmaceutyczną wystawia farmaceuta w aptece po zapoznaniu się z sytuacją pacjenta. Na dokumencie powinny znajdować się informacje, takie jak:

• Data wystawienia,
• Dane osobowe pacjenta,
• Dane apteki,
• Dane farmaceuty przygotowującego receptę,
• Dane dotyczące produktu leczniczego,
• Przyczynę wystawienia recepty farmaceutycznej.

Sprawdź, czy można kupić leki na receptę online.

Papierowa czy elektroniczna recepta farmaceutyczna?

Recepta farmaceutyczna z zasady wydawania jest w formie elektronicznej. Istnieją jednak pewne wyjątki. Przygotowanie dokumentu w postaci papierowej znajduje uzasadnienie, kiedy:

• Farmaceuta nie może skorzystać z systemu teleinformatycznego,
• Magister farmacji nie zna tożsamości osoby ubiegającej się o receptę,
• Pacjent starający się o receptę jest zameldowany w innym państwie Unii Europejskiej, a w Polsce przebywa tymczasowo.

Czym różni się recepta farmaceutyczna od pro familiae i pro auctore?

Pandemia koronawirusa spowodowała istotne zmiany prawne i rozszerzyła uprawnienia wybranych grup zawodowych. W efekcie od 1 kwietnia 2020 r. magistrowie farmacji mogą wystawić nie tylko recepty farmaceutyczne, ale też pro auctore i pro familie (czyli dla siebie lub członków swojej rodziny). Szczegóły na ten temat precyzuje Ustawa o zmianie niektórych ustaw w zakresie systemu ochrony zdrowia związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 z 31 marca 2020.

Sprawdź, czy zamienniki leków działają tak samo jak leki przepisane przez lekarza?

Recepta farmaceutyczna a pro familiae i pro auctore – dla kogo i na jakich zasadach?

Recepty farmaceutyczne i pro familia oraz pro auctore wypisuje magister farmacji. Zasady ich przygotowania są podobne. Każdą z nich wystawia się na produkty lecznicze Rx (z wyjątkiem substancji psychotropowych lub odurzających). Ponadto podobnie jak w przypadku recepty farmaceutycznej ważność pro familia i pro auctore wynosi 180 dni. Istnieją jednak pewne różnice.

Jak wystawić e receptę farmaceutyczną pro auctore?

• Recepty wydawane przez farmaceutę przygotowuje się w systemie gabinet.gov.pl, a nie w systemie aptecznym,
• Recepty pro familie i pro auctorepodlegają refundacji i realizuje się je w dowolnej aptece po podaniu kodu oraz numeru PESEL,
• Farmaceuta może wypisać recepty dla siebie lub swoich bliskich bez konieczności zastosowania klauzuli dotyczącej zagrożenia zdrowia pacjenta. Musi się jednak dokładnie zapoznać z historią medyczną, ponieważ ponosi pełną odpowiedzialność za prawidłowe przygotowanie dokumentacji,
• Farmaceuta nie musi notować na recepcie przyczyny wystawienia. Zobligowany jest jednak do prowadzenia ewidencji recept na wypadek kontroli przez uprawnione organy.

Recepta farmaceutyczna – podsumowanie

Recepta farmaceutyczna stanowi ogromne udogodnienie w sytuacji, kiedy nie potrafisz skontaktować się ze swoim lekarzem, a musisz stale przyjmować leki. Pamiętaj jednak, że rozwiązanie ma charakter doraźny i nie powinno zastępować tradycyjnej konsultacji lekarskiej. Aptekarz nie ma dostępu do Twojej historii medycznej, dlatego w razie wątpliwości może odmówić wystawienia recepty. Staraj się więc z odpowiednim wyprzedzeniem umawiać wizyty w przychodni specjalistycznej.

Źródła:

1. https://www.gov.pl/web/zdrowie/recepta-farmaceutyczna [dostęp 7.07.2023].
2. Ustawa Prawo Farmaceutyczne (Dz. U. 2001 Nr 126 poz. 1381).
3. Ustawa o zmianie niektórych ustaw w zakresie systemu ochrony zdrowia związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 z 31 marca 2020 (Dz.U. 2020 poz. 567).
4. Ustawa z 12 maja 2022 o zmianie ustawy – Prawo farmaceutyczne oraz ustawy o zawodzie farmaceuty (Dz.U 2022 poz. 1344).
5. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 12 października 2018 r. w sprawie zapotrzebowań oraz wydawania z apteki produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobów medycznych (Dz.U. 2018 poz. 2008).