Usuwanie pieprzyków − kiedy jest wskazane?

Usuwanie pieprzyków, a mówiąc językiem medycznym, usuwanie zmian barwnikowych, wykonuje się, żeby wykluczyć zarówno nowotwór skóry, jak i ze względów estetycznych (czy praktycznych). Zobacz, czy usuwanie znamion boli, jak przygotować się do zabiegu i kiedy najlepiej jest usuwać „pieprzyki”?

Jak bada się „pieprzyki”?

Znamiona barwnikowe, czyli popularne „pieprzyki”, to łagodne zmiany, które powstają na skórze w wyniku proliferacji (mnożenia się) komórek barwnikowych − melanocytów. Znamiona barwnikowe występują na skórze u niemal każdego człowieka.

Przeciętny Europejczyk ma ich około 20 − choć niektórzy nie mają pieprzyków wcale, inni mogą ich mieć ponad sto!

Ze względu na to, że łagodne znamiona barwnikowe mogą być łudząco podobne do zmian złośliwych, konieczne jest ich regularne badanie u dermatologa. Co bardzo cieszy w ostatnich latach znacznie wzrosła świadomość społeczeństwa na temat nowotworów skóry, w tym najbardziej niebezpiecznego z nich, czyli czerniaka (łac. melanoma malignum). Więcej na temat czerniaka przeczytasz: Czerniak skóry − czy zawsze jest złośliwy?. Pacjenci coraz częściej zgłaszają się na przesiewowe badanie dermatoskopowe − śmiem twierdzić, że na profilaktyczną wizytę w gabinecie dermatologa pacjenci zgłaszają się niemal tak często jak na kontrolę do dentysty, ginekologa czy lekarza rodzinnego. Dermatoskopia naprawdę może uratować komuś życie! Wcześnie wykryte zmiany nowotworowe dają naprawdę dobre rokowania − odpowiednio wcześnie wykryty czerniak może być w 100% wyleczony.

Kiedy lekarz ogląda zmiany przez dermatoskop, dzięki odpowiedniemu powiększeniu (nawet 12-krotnym) i oświetleniu może dokładnie je zdiagnozować i określić, czy są złośliwe, czy też nie. O tym, jak wygląda takie badanie, pisałam w tekście: Dermatoskopia − badanie znamion i pieprzyków. Każde znamię barwnikowe, które budzi niepokój lekarza, podlega wnikliwej obserwacji lub zostaje natychmiast skierowane na usunięcie. Usuwanie „pieprzyków” pozwala na dokładne zbadanie zmiany pod kątem histopatologicznym − dopiero wtedy stawia się ostateczną diagnozę.

Jakie „niebezpieczne pieprzyki” się usuwa?

Najprostszą i najbardziej podstawową metodą, która pozwala na wytypowanie podejrzanych znamion, jest reguła ABCDE (z angielskiego: asymmetry, boarders, color, diameter, elevation/evolution). Literki te wskazują główne cechy kliniczne, na które zwraca uwagę lekarz dermatolog w czasie badania dermatoskopowego. Ty także możesz sprawdzić na tyle, na ile jest to możliwe, czy zmiana pigmentacyjna ma kwalifikuje się do usunięcia według reguły ABCDE. Pamiętaj jednak, że nie zawsze cechy te dostrzegalne będą gołym okiem. Tak więc naprawdę warto badać się u specjalisty.

Niepokojące objawy, które mogą wskazywać na „niebezpieczne pieprzyki” to:

• Asymetria (ang. asymmetry) − złośliwe zmiany barwnikowe najczęściej mają asymetryczny kształt, podczas gdy łagodne znamiona są na ogół dość regularne,
• Brzegi (ang. borders) – uwagę lekarza badającego zmianę zwracają zwykle nieregularne, postrzępione brzegi znamion,
• Kolor (ang. color) − łagodne znamiona posiadają zwykle jeden kolor, a zmiany złośliwe mają często różnorodne zabarwienie z nierównomiernym rozkładem barwnika,
• Średnica (ang. diameter) - wartość ponad 5 mm może wskazywać na złośliwy charakter znamienia,
• Wysokość lub powiększanie się (ang. Elevation/evolution) − uniesienie zmiany ponad powierzchnię skóry lub jej ewolucja, czyli powiększanie się, to cechy budzące niepokój.

Podczas dermatoskopii lekarz ocenia i porównuje wszystkie znamiona, dzięki czemu może wytypować te niepokojące.

Kiedy usuwać pieprzyki?

Kiedy najczęściej lekarz decyduje się na usuwanie znamion barwnikowych? Kiedy zmiana skórna ma tzw. cechy atypowe, a więc jeśli znamię barwnikowe posiada cechy czerniaka, wtedy pacjent w trybie pilnym kierowany jest na wycięcie tej zmiany. A jeśli znamię nie ma jednoznacznych cech złośliwości i dermatolog uzna to za słuszne, może część znamion pozostawić do obserwacji. Polega to między innymi na regularnym badaniu tego fragmentu skóry za pomocą wideodermatoskopu. Urządzenie to umożliwia wykonywanie seryjnych zdjęć w doskonałej jakości i dużym powiększeniu. Na tej podstawie lekarz wykonuje analizę porównawczą ewentualnych zmian. Kiedy zauważy, że na obserwowanym fragmencie ciała pojawiły się niepokojące zmiany, to kieruje pacjenta na usuwanie „pieprzyka” chirurgicznie.

Czy usuwanie „pieprzyków” zawsze ma na celu wykluczenie nowotworu? Oczywiście, że nie. Znamiona barwnikowe są też usuwane z przyczyn estetycznych lub z powodu ciągłego zahaczania i drażnienia ich przez odzież lub bieliznę. Z przyczyn estetycznych usuwane są zwykle znamiona na twarzy i innych odkrywanych częściach ciała. Natomiast mechanicznie drażnione pieprzyki wycina się najczęściej spod pach, z okolicy pachwin czy spod piersi.

Sprawdź też, kiedy przeprowadza się biopsję skóry.

Jak pozbyć się pieprzyków?

Jak usunąć pieprzyk? Głównie wykorzystuje się do tego biopsję wycinającą. Zabieg ten pozwala na usunięcie całej zmiany barwnikowej z niewielkim marginesem zdrowej skóry. Cała procedura nie jest na szczęście skomplikowana i zwykle wykonuje się ją w warunkach ambulatoryjnych w gabinecie zabiegowym. Biopsję chirurgiczną przeprowadzają najczęściej chirurg, dermatolog lub onkolog.

W przypadku usuwania małych znamion barwnikowych, chory nie wymaga żadnych specjalnych przygotowań. Lekarz, kiedy kwalifikuje pacjenta do zabiegu, może zlecić wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych takich jak morfologia, układ krzepnięcia czy badania w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B i C.

Czy usuwanie pieprzyków boli? Biopsję wycinającą przeprowadza się w miejscowym znieczuleniu nasiękowym podobnym do tego, które stosuje się w zabiegach stomatologicznych. Tak więc cała procedura jest praktycznie bezbolesna. Po dokładnym zdezynfekowaniu powierzchni skóry i jej znieczuleniu lekarz usuwa znamię barwnikowe z 1 − 2-milimetrowym marginesem zdrowych tkanek. Każdy zabieg wykonywany jest za pomocą jednorazowych i wysterylizowanych narzędzi chirurgicznych, dlatego też jest całkowicie bezpieczny. Po wycięciu znamienia chirurg następnie zakłada szwy, które w zależności od lokalizacji zabiegu usuwane są po kilku lub kilkunastu dniach. Na zakończenie zakładany jest jałowy opatrunek.

Jak postępować po zabiegu usunięcia pieprzyków?

Jak każda rana, również ta po zabiegu usunięcia znamienia barwnikowego wymaga szczególnej pielęgnacji. Odpowiednia higiena zapewnia prawidłowe gojenie, zapobiega też powikłaniom jak wtórne zakażenie bakteryjne rany. O tym, jak pielęgnować rany dowiesz się także z artykułu: Jak przyspieszyć gojenie ran?.

Wykonuj toaletę rany codziennie – lekarz poinstruuje Cię, jak i czym dokładnie przemywać miejsce po zabiegu. Najczęściej używa się do tego łagodnych środków dezynfekujących, które odkażają, ale jednocześnie nie podrażniają rany. Codziennie wskazana jest też zmiana jałowego opatrunku. Staraj się też unikać nadmiernego naciągania skóry w miejscu zabiegu, żeby nie zaburzyć procesu gojenia. Pisałam o tym w artykule: Jak uniknąć blizny? Po pierwsze: nie napinaj skóry!.

Oszczędzaj się przez około 2 tygodnie po biopsji wycinającej. Po 7 − 14 dniach, zgodnie z zaleceniami lekarza, zgłoś się na usunięcie nierozpuszczalnych szwów ze skóry. Gdy rana zagoi się całkowicie, żeby uniknąć wytworzenia się blizny, po konsultacji z dermatologiem, możesz zacząć stosować plastry silikonowe lub specjalne żele na blizny. Świeża rana i blizna wymagają też szczególnej ochrony przed działaniem promieni słonecznych i innych czynników fizycznych jak zimno.

Usuwanie pieprzyków − ku pamięci!

Pacjenci na wizycie u lekarza często pytają „jak usunąć pieprzyk?” czy „jak pozbyć się pieprzyków?”. Pamiętaj, że pierwszym krokiem przed takim zabiegiem jest zawsze badanie dermatoskopowe znamion! Zanim zdecydujesz się na usuwanie znamienia, udaj się na przesiewową dermatoskopię do dermatologa lub onkologa specjalizującego się w badaniu skóry. Być może okaże się, że niepokojące Cię zmiany są całkowicie łagodne i nie ma konieczności poddawania się zabiegowi chirurgicznemu.

Źródła:

1. Cutaneous melanoma – guidelines for diagnostics and therapy in 2016, Przegl. Dermatol 2016, 103, 1–18 DOI: 10.5114/dr.2016.57736
2. S. Jabłońska, S. Majewski, Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową. PZWL 2005