Zapalenie ucha u dorosłych − jak rozpoznać chorobę?

Oto kilka sposobów, jak rozpoznać zapalenie ucha. Objawy u dorosłych to silny ból, nadmiar wodnistej wydzieliny i często gorączka. Jeśli więc przeziębienie mija, ale dalej nie czujesz się dobrze, a po czyszczeniu uszu patyczkami pojawił się ból, czas wybrać się do laryngologa. Sprawdź, z czym wiąże się zapalenie ucha u dorosłych.

Zapalenie ucha u dorosłych − co to takiego?

Zapalenie ucha u dorosłych to choroba przebiegająca ze stanem zapalnym, która powoduje zwykle silny ból. Schorzenie wynika z infekcji w obrębie ucha i może dotykać zarówno dzieci, jak i dorosłych. O tym, jak objawia się i jak leczy u najmłodszych pisaliśmy: Zapalenie ucha – leczenie u dziecka.

W zależności od dokładnego miejsca w uchu, w którym toczy się proces zapalny, wyróżnia się różne typy choroby: zapalenie ucha zewnętrznego, środkowego czy wewnętrznego. Ucho zewnętrzne to małżowina i zewnętrzny przewód słuchowy. Środkowe obejmuje zaś jamę bębenkową, kosteczki słuchowe i błonę bębenkową. Struktury ucha środkowego łączą się z jamą gardłową przez trąbkę słuchową. Dlatego nie trudno o przeniesienie infekcji z gardła. Ucho wewnętrzne to natomiast błędnik i jego struktury oraz wewnętrzny przewód słuchowy. Infekcja i proces zapalny każdej z części może przebiegać nieco inaczej i dawać różne objawy. Wszystkie te struktury łączą się ze sobą, dlatego stan zapalny z łatwością może przenieść się z jednej partii ucha na inną.

Zapalenie ucha zewnętrznego u dorosłych − uważaj na patyczki do uszu!

Zapalenie ucha zewnętrznego to toczący się stan zapalny zewnętrznego przewodu słuchowego. W normalnych warunkach przed infekcjami ucho chroni woskowina, którą wytwarzają gruczoły łojowe. Kiedy nie pełnią one prawidłowo swoich funkcji, może dojść do infekcji. Co więcej, zapalenie czasem rozwija się też przy uszkodzonym nabłonku, zaleganiu w uszach wody lub niekorzystnym pH. Przyczyną zapalenia ucha zewnętrznego może być infekcja bakteryjna (przez bakterie Staphylococcus aureus lub Pseudomonas aeruginosa), grzybicza lub wirusowa.

Choroba ta dotyka częściej osoby, które chorują na cukrzycę, często korzystają z basenów czy też nieprawidłowo czyszczą uszy. Uszkodzony nabłonek to otwarte wrota dla zarazków, które wywołują stan zapalny. Wbrew pozorom do czyszczenia uszu w środku nie powinno używać się patyczków − to one zwykle naruszają nabłonek. Pamiętaj, że patyczki służą one jedynie do czyszczenia małżowiny i zewnętrznych części ucha, a nie do usuwania woskowiny z przewodu słuchowego. Ich nieprawidłowe zastosowanie powoduje nagromadzenie złogów woskowiny, zadrapania czy właśnie uszkodzenie nabłonka. Aby skutecznie oczyścić zewnętrzny przewód słuchowy z nadmiaru woskowiny, sięgnij po specjalne aerozole lub krople. Preparaty te rozpuszczą woskowinę i ułatwią jej usunięcie na zewnątrz, bez ryzyka uszkodzenia ścian przewodu słuchowego. O higienie uszu więcej dowiesz się z tekstu: Czyszczenie uszu patyczkami jest niebezpieczne? To jak czyścić uszy?.

Zapalenie ucha środkowego u dorosłych − najczęstsze przyczyny

Choć zapalenie ucha środkowego dotyka najczęściej niemowlęta i nieco starsze dzieci, może ono wystąpić także u dorosłych. Skąd powszechność tej choroby u najmłodszych? Wszystko przez charakterystyczna budowę trąbki słuchowej, która jest szersza i ustawiona nieco pod innym kątem niż u dorosłych. Sprzyja to przenoszeniu infekcji górnych dróg oddechowych na ucho środkowe.

Przyczyny choroby u dorosłych to najczęściej alergie, przerost migdałków, polipy czy częste narażenie na dym tytoniowy lub zaburzenia układu odpornościowego. Zapalenie ucha środkowego może mieć postać ostrą, przewlekłą lub wysiękową. Odmiana ostra przebiega szybciej i bardziej intensywnie niż przewlekła i zwykle nie dochodzi w niej do uszkodzenia błony bębenkowej. W postaci przewlekłej na skutek infekcji zostaje uszkodzona błona bębenkowa i proces zapalny trwa przez dłuższy czas. Forma wysiękowa charakteryzuje się natomiast zaleganiem płynu w uchu środkowym, z mniejszym stanem zapalnym niż w pozostałych odmianach choroby.

Zapalenie ucha wewnętrznego u dorosłych wymaga hospitalizacji!

Zapalenie ucha u dorosłych może dotyczyć także ucha wewnętrznego. Najczęściej wynika ono z rozwoju infekcji w uchu środkowym i przejścia procesu zapalnego na błędnik. Objawy, które mogą świadczyć o stanie zapalnym błędnika oprócz bólu i złego samopoczucia, to zawroty głowy, zaburzenia równowagi, szumy uszne i nudności. Przeczytaj także artykuł: Piszczenie w uchu: niech ktoś wyłączy tego świerszcza!.

W diagnostyce tego typu zapalenia zwykle wykorzystuje się techniki obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny czy RTG, a leczenie wymaga hospitalizacji i zabiegów operacyjnych.

Zapalenie ucha u dorosłych − objawy zależą od lokalizacji

Już wiesz, że zapalenie ucha może dotyczyć jego części zewnętrznej, środkowej lub wewnętrznej. Objawy mogą się różnić w zależności od lokalizacji toczącego się stanu zapalnego. Jednak typowymi symptomami, które powinny skłonić do wizyty u laryngologa są: silny ból ucha, zaburzenia słuchu takie jak niedosłuch lub szumy uszne oraz bóle głowy. Dodatkowo możesz odczuwać ogólne rozbicie, gorączkę i brak apetytu.

Ból ucha może mieć charakter pulsujący. Często w przebiegu zapalenia uszu u dorosłych dochodzi do samoistnego przerwania błony bębenkowej na skutek obrzęku i gromadzącej się wydzieliny. Zwykle pojawia się wtedy wysięk z ucha, a ból łagodnieje. W większości przypadków uszkodzona błona bębenkowa goi się samoistnie po ustaniu stanu zapalnego, ale niekiedy jej uszczerbek może pozostać na stałe.

W wysiękowej postaci zapalenia ucha środkowego bardzo charakterystycznym objawem jest niedosłuch. Ponieważ ten rodzaj schorzenia przebiega z delikatnym stanem zapalnym, często może być to jedyny alarmujący objaw.

Zapalenie ucha u dorosłych − ile trwa?

Czas trwania zapalenia ucha u dorosłych zależy od rodzaju zapalenia oraz tego, co go wywołało (bakteria, wirus czy grzyb), a także skuteczności terapii. Objawy choroby najczęściej trwają 3 tygodnie w przypadku ostrego przebiegu, a w postaci przewlekłej − znacznie dłużej.

Powikłania po zapaleniu ucha u dorosłych

Zapalenia ucha nie powinno się bagatelizować, bo nieleczone może prowadzić do wielu powikłań i bardzo silnego bólu. Niedoleczone zapalenie ucha zewnętrznego może roznieść się na ucho środkowe i dalej, a nawet doprowadzić do utraty słuchu. Z kolei zapalenie ucha środkowego w niektórych przypadkach prowadzi do uszczerbków błony bębenkowej, zapalenia ucha wewnętrznego, zapalenia kości czaszki czy nawet porażenia nerwu twarzowego. W efekcie tych powikłań może dojść nawet do trwałej utraty słuchu.

Jak leczyć zapalenie ucha u dorosłych?

Jeśli odczuwasz ból w uchu lub z ucha wydostaje się nietypowa wydzielina, nie zwlekaj i umów się na wizytę do laryngologa. Zbada on przewód słuchowy i zaleci odpowiednie leczenie. W niektórych przypadkach może zlecić też badanie mikrobiologiczne, które pomoże dokładnie dopasować terapię. Na zapalenie ucha stosuje się najczęściej rożnego rodzaju krople oczne, które są przeznaczone też do stosowania do ucha. Mają one w składzie antybiotyki, sterydy lub leki przeciwwirusowe i wytwarza się je w jałowych warunkach, przez co nadają się do użycia na oczy i do uszu.

Jeśli w trakcie terapii lekarz zapisze Ci krople do uszu, to pamiętaj, że najlepiej aplikować je na leżąco tak, żeby chore ucho było skierowane ku górze. Poproś kogoś z domowników, żeby zakropił Ci ucho, a jeśli nie masz takiej możliwości − zrób to samodzielnie, ale staraj się trafić w przewód słuchowy zewnętrzny. Zostań parę minut w pozycji leżącej, wtedy krople dobrze wnikną do ucha. Następnie usiądź i wytrzyj nadmiar płynu, który wypłynie z ucha.

W niektórych przypadkach konieczne może okazać się też zastosowanie doustnych leków przeciwdrobnoustrojom, takich jak antybiotyki czy leki przeciwgrzybicze. Lekarz może zalecić również stosowanie aerozoli do nosa lub tabletek doustnych, które obkurczają naczynia krwionośne błony śluzowej nosa. Wpływają one na drożność nosa, przez co pomagają też odblokować trąbkę słuchową.

W przebiegu przewlekłej postaci zapalenia ucha u dorosłych zwykle robi się posiew wydzieliny z ucha i po sprawdzeniu, co dokładnie wywołało infekcję, stosuje się odpowiednie leki przeciwdrobnoustrojowe miejscowo. Dodatkowo zaleca się ochronę ucha przed dostaniem się wody oraz udrażnianie nosa tak, aby maksymalnie wysuszyć ucho i zapewnić jego optymalną wentylację. W postaci wysiękowej niekiedy może być konieczne nacięcie błony bębenkowej w celu odprowadzenia nadmiaru wysięku.

Sprawdź też, jak wygląda badanie ucha środkowego.

Nawracające zapalenie ucha u dorosłych − jak się przed nim uchronić?

Pamiętaj, że to choroba o podłożu infekcyjnym, więc niestety nie jesteś w stanie całkowicie wyeliminować ryzyka zakażenia. Istnieje jednak parę dobrych nawyków, które pomogą Ci zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia zapalenia ucha w przyszłości, m.in. unikaj dymu tytoniowego, a także lecz złapane infekcje górnych dróg oddechowych i występujące alergie. Takie szybkie reagowanie uchroni przed przewlekłym zaleganiem wydzieliny w nosie i ograniczy stan zapalny śluzówki nosa.

Zapalenie ucha może być pojedynczym epizodem, ale niestety może mieć też charakter powracający. Nawracające zapalenie ucha u dorosłych może wynikać z budowy anatomicznej lub niedoleczonych poprzednich infekcji. Sprawdź u laryngologa, czy nie ma żadnych uwarunkowań anatomicznych, takich jak przerośnięte migdałki czy polipy, które blokują ujście trąbek słuchowych. Jeżeli występują, rozważ z lekarzem ich usunięcie.

Staraj się unikać sytuacji, gdy w Twoich uszach zalega woda. Stosuj odpowiednie zatyczki do uszu, jeśli często chodzisz na basen. I przede wszystkim: zadbaj o prawidłową higienę uszu − nie czyść kanału słuchowego patyczkami i używaj przeznaczonych do tego aerozoli czy olejków.

Zapalenie ucha u dorosłych też się zdarza! Co zapamiętać?

Choć najczęściej infekcje ucha dotykają dzieci, zapalenie ucha występuje także u dorosłych. Może dotyczyć ucha zewnętrznego, środkowego lub wewnętrznego. Objawy będą się różnić w zależności od tego, w którym odcinku narządu słuchu toczy się stan zapalny. Nie zwlekaj z wizytą u laryngologa, kiedy odczuwasz ból. Powikłane zapalenie ucha może nawet prowadzić do trwałej utraty słuchu.

Źródła:

1. Klein J.O.: Is acute otitis media a treatable disease? W: N. Engl. J. Med. 2011.
2. Hryniewicz W., Grzesiowski P., Meszaros J. i wsp., Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego: Zakaże-nia dróg oddechowych. Etiologia, rozpoznawanie i leczenie. Rekomendacje 2003.