Zespół napięcia przedmiesiączkowego. Czym jest PMS?

Zespół napięcia przedmiesiączkowego to cykl dolegliwości, jakie dotykają kobiety tuż przed rozpoczęciem się cyklu miesiączkowego. W jego trakcie odczuwasz zmęczenie i rozdrażnienie. Dodatkowo mogą dopaść Cię zaparcia, wzdęcia, tkliwość piersi. Sprawdź, jak złagodzić stany przedmiesiączkowe.

Czym jest zespół napięcia przedmiesiączkowego?

Napięcie przedmiesiączkowe to objawy fizyczne oraz psychologiczne, jakie towarzyszą kobietom przed nastąpieniem miesiączki. Dochodzi do niego w fazie lutealnej cyklu miesiączkowego. Rozpoczyna się zaraz po zakończeniu owulacji. Podczas jej trwania wykształca się ciałko żółte, a w organizmie zachodzą zmiany, takie jak wydzielanie zwiększonej ilości śluzu i przygotowanie wyściółki macicy do zagnieżdżenia zarodka. Jeśli podczas owulacji dojdzie do zapłodnienia, faza lutealna ma za zadanie stworzyć odpowiednie warunki dla dalszego prawidłowego rozwoju ciąży. 

Pod wpływem hormonu luteinizującego oraz folikulotropowego, po wytworzeniu pęcherzyka Graffa dochodzi do jego pęknięcia, co indukuje wydzielanie progesteronu. To właśnie od niego wzięła nazwę ta faza cyklu, ponieważ inaczej mówi się na niego luteina. Wzrasta też poziom estrogenu, jednak największy skok hormonalny dotyczy progesteronu. Przez wahania hormonalne, oprócz przygotowania układu rozrodczego do przyjęcia zarodka, dochodzi do zmian w całym organizmie.

Przyczyny występowania zespołu napięcia przedmiesiączkowego. Kto jest w grupie ryzyka?

Mimo tego, że poziom hormonów u poszczególnych zdrowych kobiet się nie różni, tylko niektóre z nich doświadczają zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS). Badania dowiodły, że hormony wydzielane podczas fazy lutealnej, czyli estrogeny i progesteron, wpływają na gospodarkę neuroprzekaźników występującym w układzie nerwowym. Dotyczy to serotoniny oraz kwasu gamma-aminomasłowego (GABA).

U kobiet, u których występują objawy przedmiesiączkowe, poziom serotoniny znacznie spada. Serotoninę inaczej nazywamy hormonem szczęścia, stąd bierze się napięcia przedmiesiączkowego o podłożu psychologicznym, ale też fizycznym. Występowanie dolegliwości są wypadkową wahań poziomu progesteronu, estrogenów, serotoniny i GABA.

Zespół napięcia przedmiesiączkowego może dotyczyć każdej kobiety w okresie rozrodczym. Menopauza to moment, kiedy problem zazwyczaj mija. Jeśli cierpisz na zaburzenia poziomu serotoniny, jesteś niestety znacznie bardziej podatna na występowanie PMS. U kobiet po przebytych traumach, gdzie poziom hormonów stresu jest podwyższony, napięcie przedmiesiączkowe występuje częściej. Antykoncepcja hormonalna powoduje, że PMS o wiele rzadziej daje o sobie znać. Jest to naturalna kolej rzeczy, ponieważ hormony doustne regulują całą gospodarkę, która powoduje występowanie dolegliwości.

Napięcie przedmiesiączkowe – objawy

Symptomy PMS dzielą się fizyczne i psychiczne. U każdego mogą być nieco inne oraz mają różne stopnie nasilenia.

Do objawów fizycznych należą:

• uczucie osłabienia,
• zaparcia,
• biegunki,
• tkliwość i bolesność piersi,
• senność,
• wzdęcia,
• bóle mięśni i stawów.

Do objawów psychicznych zaliczamy:

• rozdrażnienie,
• obniżenie nastroju,
• wahania nastroju,
• zaburzenia depresyjne,
• uczucie niepokoju,
• wzmożony lub osłabiony apetyt,
• zaburzenia koncentracji.

To, jakie oznaki towarzyszą danemu cyklowi, jest indywidualne każdej kobiety. U niektórych są one łagodne, a nawet niezauważalne. Codzienne, normalne funkcjonowanie często jednak jest niemożliwe u kobiet, które cierpią przez silne napięcie przedmiesiączkowe. Ile dni przed miesiączką występują dolegliwości? Różni się to u każdej kobiety. Zazwyczaj owulacja następuje w 14 dniu cyklu, a zaraz po nim rozpoczyna się faza lutealna, trwająca do kolejnej miesiączki. W związku z tym PMS może trwać aż 2 tygodnie. Nie mają one jednakowego nasilenia przez całą długość. Przeczytaj także: Zaburzenia miesiączkowania - przyczyny. Jak rozpoznać problem?

Lekarz rozpoznaje zespół napięcia przedmiesiączkowego, jeśli objawy występują:

• tylko w fazie lutealnej oraz parę dni po rozpoczęciu krwawienia,
• w takim stopniu, że utrudniają on codziennie funkcjonowanie,
• w większości cykli.

Dodatkowo symptomy nie mogą stanowić zaostrzenia innych chorób o podłożu psychicznym.

PMS – jak leczyć?

Uznałaś zespół napięcia przedmiesiączkowego za całkowicie normalny i nie próbujesz go złagodzić? Popełniasz błąd, ponieważ większość z objawów PMS jest podatne na leczenie i dasz radę je złagodzić lub całkiem wyeliminować. W pierwszej kolejności udaj się do ginekologa, aby wykonał odpowiednie badania oraz zebrał wywiad. Pomoże on w doborze odpowiednich metod i podpowie Ci, jak walczyć z PMS. Leczenie dotyczy konkretnych dolegliwości, jakie u Ciebie występują. Zobacz także, dlaczego higiena podczas okresu powinna być inna. Sprawdź podstawowe zasady!

W walce z PMS stosuj się do kilku zasad. W pierwszej kolejności zmień Twój styl życia. Zrezygnuj z używek, soli oraz kofeiny. Wszystkie te substancje wpływają na zatrzymywanie wody w organizmie, co gra kluczową rolę w obecności zespołu napięcia przedmiesiączkowego. W fazie lutealnej, kiedy poziom serotoniny jest najniższy, spożywaj jak najwięcej produktów zawierających tryptofan. Jest to substancja, która w organizmie przekształca się w serotoninę. Podaż tryptofanu w diecie może złagodzić objawy psychologiczne. Przykładami takich produktów są ryby, sery, chude mięso, produkty sojowe i mleko. Oprócz tego regularnie ćwicz oraz unikaj sytuacji stresowych. 

Jeśli chodzi o zespół napięcia przedmiesiączkowego, leki dobierane są na podstawie występujących schorzeń. Do domowych sposobów należy stosowanie preparatów łagodzących podstawowe dolegliwości. Będą to tabletki na wzdęcia, leki na zaparcia, a w bólach mięśniowych pomogą Ci suplementy z grupy B, leki przeciwbólowe, wapno do picia czy magnez w tabletkach. Nieocenione mogą okazać się też termofory, które przykładasz do obolałych miejsc. 

W przypadku nasilonych symptomów psychicznych, leki na PMS przepisuje lekarz. Należą do nich selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny, czy selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny. Preparaty te regulują gospodarkę serotoniny w organizmie. Pamiętaj, że one także mogą spowodować uciążliwe działania niepożądane, takie jak nudności, bezsenność, zwiększenie masy ciała, zmęczenie i wiele innych. Specjalista zlecający terapię powyższymi lekami musi przeprowadzić bilans zysków i strat dla pacjentki.

Profilaktyka zespołu napięcia przedmiesiączkowego

Tak jak wspomniałam wcześniej, podstawą w profilaktyce zespołu napięcia przedmiesiączkowego jest zmiana stylu życia. Aktywność fizyczna powinna stanowić nieodłączny element Twojego życia, jeśli zmagasz się z PMS. Codzienne ćwiczenia, nie tylko wzmocnią Twoje, ciało, ale także przyczynią się do regulacji nastroju. Poprawią również koncentracji i zmniejszą zmęczenie. Zadbaj o odpowiednią regenerację podczas trwania fazy lutealnej cyklu – wypoczywać i postaw na Twoje ulubione sposoby relaksu. Jeśli chodzi o dietę, wybieraj produkty bogate w tryptofan oraz zrezygnuj z używek i posiłków typu fast food. 

Problem zespołu napięcia przedmiesiączkowego dotyka wielu kobiet. Objawy mogą być na tyle ciężkie, że utrudniają codzienne funkcjonowanie. W takim przypadku udaj się do lekarza, który dobierze odpowiednią dla Ciebie terapię. Przed wizytą zapisz oznaki, jakie towarzyszą Ci przed miesiączką. Takie dane będą znacznym ułatwieniem dla diagnosty. W międzyczasie zadbaj o dietę i aktywność fizyczną.

Źródła:

1. Gudipally P.R., Sharma G.K., Premenstrual Syndrome, StatPearls Publishing, 2022,
2. Krawczyk W., Rudnicka-Drożdżak E., Zespół napięcia przedmiesiączkowego, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2011, Tom 17, Nr 3, 145-147,
3. Stefanowicz E., Zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS, premenstrual syndrome). Przyczyny, przebieg leczenie, https://www.mp.pl/pacjent/ginekologia/choroby/272132,zespol-napiecia-przedmiesiaczkowego; (dostęp 18.01.22).