Zespół policystycznych jajników a ciąża − czy PCOS może być przyczyną niepłodności?

Szacuje się, że nawet co 5. kobieta w Polsce może mieć zespół policystycznych jajników. A jak wygląda zależność: zespół policystycznych jajników a ciąża? Wielotorbielowatość jajników (bo pod taką nazwą również spotyka się zespół policystycznych jajników) utrudnia zajście w ciążę, bo przy PCOS owulacja występuje rzadko lub nie występuje w ogóle. Jakie objawy dają policystyczne jajniki i jak zajść w ciążę mimo PCOS?

PCOS a owulacja

Zespół policystycznych jajników (PCOS) to schorzenie endokrynologiczne. Kobiety, które chorują na PCOS, mają zwykle zaburzoną równowagę hormonalną. Za wysoki poziom LH (związany z nadmiarem androgenów) i zachwiane proporcje FSH/LH (hormonów produkowanych przez przysadkę mózgową) sprawiają, że w jajnikach zwiększa się liczba drobnych, niedojrzałych pęcherzyków Graafa.

W prawidłowym cyklu pojawia się zwykle jeden pęcherzyk (tzw. pęcherzyk dominujący), który pęka, umożliwiając owulację i zapłodnienie. 

U kobiet z PCOS zamiast jednego pęcherzyka dominującego jest wiele drobnych pęcherzyków. Żaden z nich nie wzrasta ani nie pęka. W efekcie nie powstaje ciałko żółte i nie wzrasta poziom progesteronu we krwi. PCOS sprawia, że owulacja nie występuje, a więc nie może dojść do zapłodnienia.

Sprawdź też, jak szybko zajść w ciążę.

Zespół policystycznych jajników – przyczyny

Do tej pory nie wykazano ostatecznie, co jest przyczyną PCOS. Sugeruje się, że PCOS jest chorobą dziedziczną. Wciąż jednak trwają badania, które mogłyby wyjaśnić genezę tego schorzenia.

Zespół policystycznych jajników – objawy i diagnoza

Najczęstszymi objawami PCOS są:

• nieregularne miesiączki
• brak owulacji lub bardzo rzadka owulacja
• hirsutyzm, czyli nadmierne owłosienie w nietypowych miejscach – np. na brzuchu, twarzy
• łysienie androgenne – czyli tzw. zakola i łysienie na czubku głowy
• nadwaga lub otyłość (szczególnie tycie wokół talii)
• trądzik
• PCOS często towarzyszy insulinooporność, czyli nieprawidłowy metabolizm glukozy

Sprawdź też, czy można zajść w ciążę po 40?

Warto jednak zauważyć, że kobieta z PCOS nie zawsze musi mieć wszystkie wyżej opisane objawy. Nierzadko zdarza się, że na PCOS chorują kobiety szczupłe, które nie mają problemów ani z trądzikiem, ani z łysieniem.

Sprawdź popularne kategorie

Diagnoza PCOS – co utrudnia zajście w ciążę? 

Żeby zdiagnozować u kobiety PCOS, muszą być spełnione minimum 2 z 3 kryteriów diagnostycznych:

PCOS a ciąża mnoga

Kobiety z PCOS częściej rodzą bliźniaki. Jest to wynik nie tyle samej choroby, co leczenia. Pacjentki z wielotorbielowatością jajników, aby zajść w ciążę, nierzadko zmuszone są poddać się terapii mającej na celu stymulację owulacji. Pod wpływem leków często dojrzewa nie jeden, a kilka pęcherzyków. W jednym z badań wykazano, że ciąże mnogie u kobiet z PCOS występują 9 razy częściej niż w ogólnej populacji.

PCOS a ciąża po 30. roku życia

Czy kobieta chorująca na PCOS ma szansę zajść w ciążę po 30. roku życia? Mimo że i choroba, i wiek są dwoma niezależnymi czynnikami wpływającymi na płodność, dzięki skutecznemu leczeniu jest to jak najbardziej możliwe.

PCOS a wady płodu

PCOS nie powoduje wad płodu, ale zwiększa ryzyko powikłań ciążowych. Kobiety z PCOS są bardziej narażone na wystąpienie cukrzycy ciążowej, nadciśnienia, stanu przedrzucawkowego oraz przedwczesnego porodu.

Co więcej, dzieci matek z PCOS są bardziej narażone na infekcje, alergie i inne choroby przewlekłe (szczególnie zaburzenia metaboliczne i choroby układu nerwowego), aż do 13. roku życia. W porównaniu do potomstwa zdrowych matek, mają również o ponad 30% wyższe ryzyko hospitalizacji.

PCOS a poronienia

U kobiet z PCOS znacznie częściej występują poronienia we wczesnych etapach ciąży w porównaniu z ogółem populacji (30–50% vs. 10–15%). Uważa się, że za zjawisko to odpowiada zarówno przyjmowana przed poczęciem terapia hormonalna, jak i czynniki związane z samym PCOS (insulinooporność, zaburzenia hormonalne, nadwaga i otyłość, nieprawidłowe funkcjonowanie endometrium).

Jajniki drobnopęcherzykowe a ciąża

Jajników drobnopęcherzykowych nie należy mylić z PCOS. Choć występowanie licznych, niewielkich pęcherzyków jest jednym z typowych symptomów PCOS, jajnikom drobnopęcherzykowym mogą nie towarzyszyć charakterystyczne zmiany hormonalne. Jajniki drobnopęcherzykowe mogą występować np. u kobiet w premenopauzie. Niemniej w przypadku jajników drobnopęcherzykowych (podobnie jak przy PCOS) owulacja nie zachodzi prawidłowo, co utrudnia naturalne poczęcie.

Źródła:

1. Mikola M, Hiilesmaa V, Halttunen M, Suhonen L, Tiitinen A. Obstetric outcome in women with polycystic ovarian syndrome. Hum Reprod. 2001 Feb;16(2):226-9. doi: 10.1093/humrep/16.2.226. PMID: 11157811.
2. Kamalanathan S, Sahoo JP, Sathyapalan T. Pregnancy in polycystic ovary syndrome. Indian J Endocrinol Metab. 2013 Jan;17(1):37-43. doi: 10.4103/2230-8210.107830. PMID: 23776851; PMCID: PMC3659904.
3. Ghazeeri GS, Nassar AH, Younes Z, Awwad JT. Pregnancy outcomes and the effect of metformin treatment in women with polycystic ovary syndrome: an overview. Acta Obstet Gynecol Scand. 2012 Jun;91(6):658-78. doi: 10.1111/j.1600-0412.2012.01385.x. Epub 2012 May 1. PMID: 22375613.
4. Wei SQ, Bilodeau-Bertrand M, Auger N. Association of PCOS with offspring morbidity: a longitudinal cohort study. Hum Reprod. 2022 Aug 25;37(9):2135-2142. doi: 10.1093/humrep/deac154. PMID: 35830879; PMCID: PMC9433838.