Odmrożenia – stopnie, objawy i pierwsza pomoc

Niekorzystne warunki atmosferyczne w postaci ujemnej temperatury, wiatru i dużej wilgotności mogą przyczynić się do powstania odmrożeń na ciele, które objawiają się pieczeniem, mrowieniem oraz zmianą kolorytu skóry. Odmrożenia mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia, dlatego warto wiedzieć, jak radzić sobie z negatywnymi skutkami działania mrozu na skórę, a przede wszystkim, w jaki sposób im zapobiegać. Sprawdź, o czym musisz pamiętać!

Czym są odmrożenia?

Odmrożenia to czasowe bądź nieodwracalne uszkodzenia skóry powstające w wyniku działania zimna. Rozległość zmian zależy w głównej mierze od temperatury otoczenia oraz czasu, przez który skóra narażona była na niekorzystne warunki. Dodatkowo intensywność odmrożeń może nasilać wiatr i duża wilgotność powietrza. Mechanizm powstawania odmrożeń polega na spowolnieniu, a następnie zatrzymaniu przepływu krwi w naczyniach krwionośnych zaopatrujących skórę, tkankę podskórną oraz mięśnie. 

Na skutek tego procesu dochodzi do odwodnienia komórek, co powoduje przejściowe uszkodzenie lub całkowite obumarcie tkanek. Najbardziej narażone na odmrożenia są tzw. dystalne części ciała – kończyny (ręce i stopy), małżowiny uszne, policzki i nos. Zarówno wychłodzenie organizmu (hipotermia), jak i odmrożenia są związane ze spadkiem ciepłoty ciała. Różnica jednak tkwi w szczegółach. Hipotermia to ogólne wyziębienie ciała, a odmrożenia mogą powstawać miejscowo.

Stopnie odmrożeń

Ciężkość odmrożeń, podobnie jak oparzeń, określa się w IV stopniowej skali:

• Odmrożenie I stopnia – pojawiają się przejściowe zaburzenia w krążeniu krwi, skóra wyraźnie blednie, a następnie przybiera czerwony lub lekko siny kolor. Objawom towarzyszy lekki obrzęk, uczucie drętwienia, mrowienia i pieczenia,

• Odmrożenia II stopnia – uszkodzenia sięgają głębokich partii naskórka. Cechą charakterystyczną odmrożenia skóry II stopnia jest powstanie pęcherzy wypełnionych płynem surowiczym. Zasinienie i obrzęk mają tendencje do powiększania się i zazwyczaj pozostawiają po sobie ślady,

• Odmrożenia III stopnia – uszkodzenie naskórka dotyczy głębokich warstw podskórnych, w wielu przypadkach dociera do kości. Dochodzi wówczas do martwicy. W tym stadium pierwotne gojenie jest niemożliwe, dlatego powstające ubytki goją się wtórnie przez tzw. ziarninowanie,

• Odmrożenia IV stopnia – w najcięższym stadium mamy do czynienia z tzw. martwicą głęboką, która obejmuje skórę, głębokie warstwy podskórne, tkanki i kości. U wielu pacjentów w tym stadium odmrożeń konieczna jest amputacja. W niektórych przypadkach może dojść do samoistnej amputacji odmrożonych części.

Przyczyny odmrożeń

Bezpośrednią przyczyną odmrożeń jest niska temperatura otoczenia. Jednak warto pamiętać także o innych okolicznościach, które mogą wpływać na rozwój uszkodzeń. Należą do nich:

• Wilgoć (np. przemoknięte buty, rękawiczki),
• Silny wiatr,
• Zbyt cienkie ubranie,
• Zmęczenie,
• Odwodnienie organizmu, głód,
• Podeszły wiek,
• Przewlekłe schorzenia – choroby układu krążenia,
• Spożywanie alkoholu lub narkotyków (upośledzenie prawidłowego czucia i reakcji na zimno).

Objawy odmrożenia

Objawy odmrożenia zależą od jego nasilenia. Najłagodniejsze skutki działania zimna to drętwienie, mrowienie oraz uczucie pulsowania. Obszar działania niskiej temperatury staje się blady i zimny w dotyku. Skóra nie jest wówczas naruszona, jednak, jeśli dojdzie do dalszego wyziębienia, jej powierzchowna warstwa może ulec uszkodzeniu. Charakterystyczne w tej sytuacji jest jej zaczerwienienie, obrzęk, a nawet pojawienie się pęcherzy. Warto wiedzieć, że odmrożenia mogą mieć długotrwałe skutki, takie jak: zwiększona wrażliwość na zimno obszarów, które poddane zostały działaniu niskiej temperatury, stałe drętwienie oraz zaburzenia czucia.

Odmrożenia – pierwsza pomoc 

Pierwsza pomoc w przypadku odmrożeń skupia się przede wszystkim na ochronie przed dalszym wyziębieniem i uszkodzeniem skóry. 

• W sytuacji, kiedy odczuwamy pierwsze skutki odmrożenia w postaci mrowienia i drętwienia, powinniśmy jak najszybciej wrócić do ciepłego pomieszczenia i pozbyć się mokrej/wilgotnej odzieży oraz butów, a następnie rozpocząć stopniowe ogrzewanie odmrożonych obszarów ciała. Można to zrobić, przykładając ciepły ręcznik lub mocząc w letniej wodzie – należy stopniowo zwiększać jej temperaturę od 25 stopni Celsjusza do maksymalnie 40 stopni. 
• W celu rozgrzania całego organizmu trzeba pić ciepłe, ale nie gorące napoje oraz zupy. 
• W przypadku ciężkich odmrożeń (III i IV stopień) niezbędna jest specjalistyczna pomoc medyczna. Wówczas konieczne może być podanie surowicy przeciwtężcowej. Pod żadnym pozorem nie wolno nacierać uszkodzonych miejsc śniegiem, nakłuwać lub uciskać pęcherzy czy podawać poszkodowanemu alkohol.

Leczenie odmrożeń

Dobór metody leczenia odmrożeń dobierany jest na podstawie stopnia uszkodzeń. 

• Przy odmrożeniu I stopnia leczenie nie jest konieczne, ponieważ objawy mijają samoistnie, kiedy skóra przestaje być narażona na oddziaływanie niskiej temperatury. 
• W przypadku odmrożenia II stopnia należy stosować specjalistyczne kremy lub maści na odmrożenia. Stan tkanki u niektórych osób może wymagać zastosowania zastrzyka przeciwtężcowego. 
• Odmrożenia III i IV stopnia są bezwzględnym wskazaniem do jak najszybszej wizyty u lekarza, ponieważ wymagają specjalistycznego leczenia, które może trwać nawet kilka miesięcy. W tym stadium trwałe zmiany są nieuniknione. Bardzo często dochodzi również do powikłań w postaci zakażeń, samoistnych amputacji lub konieczności ich przeprowadzenia.

Domowe sposoby na odmrożenia

W okresie zimowym nasza skóra narażona jest na łuszczenie, pieczenie oraz pękanie, co zwiększa ryzyko odmrożeń. Działanie niekorzystnych czynników szczególnie dotkliwie odczuwają osoby z wrażliwą suchą skórą oraz problemami skórnymi (np. atopowe zapalenie skóry). Na szczęście odpowiednio dobrane kosmetyki wspierają jej regenerację i kondycję. Pielęgnacja skóry zimą powinna obejmować stosowanie kremów ochronnych, które zabezpieczają naskórek przed utratą wilgoci oraz wzmacniają płaszcz lipidowy, czyli naturalną warstwę ochronną przed zimnem. Idealny krem na zimę powinien nie tylko chronić skórę przed wpływem niskiej temperatury, ale również intensywnie ją pielęgnować.

Zastanawiasz się, jak zabezpieczyć skórę przed szkodliwym wpływem zimna i mrozu? Mamy dla Ciebie kilka sprawdzonych rad.

1. Stosuj krem do twarzy dostosowany do typu cery. Kosmetyki powinny zabezpieczać delikatną skórę twarzy przed utratą wilgoci, natłuszczać oraz działać regeneracyjnie. Kremy stosowane zimą w swoim składzie muszą posiadać wysoką zawartość lipidów, które tworzą na powierzchni skóry warstwę izolacyjną chroniącą przed mrozem. 

• Do cery suchej najlepiej sprawdzą się kosmetyki tłuste i półtłuste. 

• Skóra wrażliwa wymaga specjalnej pielęgnacji za pomocą preparatów wzmacniających i łagodzących podrażnienia. Powinny być bogate w witaminę A oraz witaminę E, a także rutynę, wyciągi z arniki czy kasztanowca. 
• Osoby borykające się z trądzikiem powinny sięgać po kremy o działaniu normalizującym

2. Zimą chroń skórę przed działaniem słońca. Wiele osób zimą skupia się wyłącznie na ochronie przed ujemnymi temperaturami i wiatrem, zupełnie zapominając o zabezpieczeniu skóry przed słońcem. W miesiącach zimowych promienie słoneczne mogą być bardzo intensywne. Warto wiedzieć, że są one tak samo szkodliwe, jak latem. Przyczyniają się do rozszerzania naczynek krwionośnych, pojawiania się przebarwień oraz pogłębiania zmarszczek, dlatego zima nie zwalnia nas przed stosowaniem kremów z filtrem.

3. Unikaj kosmetyków wysuszających skórę. Do oczyszczania skóry z martwego naskórka, sebum oraz makijażu bardzo dobrze sprawdzają się pianki lub delikatne emulsje. Warto wybierać produkty pozbawione detergentów.

4. Dbaj o dłonie. Cienka i delikatna skóra dłoni zimą jest szczególnie narażona na wpływ niekorzystnych warunków atmosferycznych, łatwo wówczas o uszkodzenie naskórka. Przed wyjściem z domu i w trakcie przebywania na mrozie stosuj nawilżające kremy do rąk. Unikniesz w ten sposób przesuszonych, piekących i pękających dłoni. Nie zapominaj także o nakryciu głowy i rękawiczkach. Sprawdź również nasz ranking kosmetyków do pielęgnacji skóry zimą. 

Skutki odmrożeń

W zależności od stopnia nasilenia i długości ekspozycji na zimno zmiany powstałe wskutek odmrożeń mogą być odwracalne i nieodwracalne. 

• Jednym z najczęstszych powikłań są przewlekłe zaburzenia czucia objawiające się jako przeczulica lub niedoczulica. 
• U osób, które w przeszłości przeszły odmrożenia, istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia ponownego zamrożenia w tej samej okolicy ciała. 
• Innym następstwem jest zapalenie stawów wywołane odmrożeniem. 
• Długotrwała ekspozycja na zimno może doprowadzić do powstania martwicy i zakażenia, co w konsekwencji skutkuje nawet amputacją uszkodzonej części ciała.