Alergia u noworodka i niemowlaka. Co musisz o niej wiedzieć?

Statystyki pokazują, że z roku na rok coraz większy odsetek maluchów zmaga się z różnego rodzaju uczuleniami. Pierwsze objawy alergii u niemowlaka widoczne mogą być już na bardzo wczesnym etapie życia dziecka. Czy kaszel, katar lub stan podgorączkowy mogą stanowić objawy alergii u noworodka? Sprawdź, jak często występują alergie pokarmowe u niemowląt karmionych piersią i jakie objawy powinny zaniepokoić młodych rodziców!

Marsz alergiczny u niemowlaka

Wśród alergików pewną grupę stanowią niemowlęta. U większości małych alergików można stwierdzić objawy alergii z różnych narządów, najczęściej z przewodu pokarmowego, skóry i układu oddechowego – zostało to nazwane „marszem alergicznym”. Symptomy te mogą pojawiać się jednocześnie lub na różnych etapach życia człowieka.

Objawy alergii u niemowląt są bardzo niespecyficzne i stanowią duże wyzwanie zarówno dla rodziców, jak i lekarzy. Co ciekawe, symptomy skórne wcale nie muszą świadczyć o alergii skórnej, a bóle brzuszka czy biegunka nie są jednoznaczne z uczuleniem na pokarmy!

U jakich dzieci występuje alergia pokarmowa?      

Alergia pokarmowa dotyka około 1 − 2% niemowląt karmionych piersią. Problem dotyczy przede wszystkim dzieci z tak zwanych grup ryzyka, m.in. tych, u których w najbliższej rodzinie występuje alergia (u rodziców, rodzeństwa). Sprawdź także tekst: Czy alergia jest dziedziczna? Lekarz odpowiada, jak to właściwie jest!. Skłonności rodzinne to jeden z powodów, ale alergii pokarmowej sprzyja też młody wiek dziecka i stwierdzenie atopowego zapalenia skóry u malucha.

Farmaceutka Irmina Turek dodaje:

„Jak odróżnić alergie i nietolerancje pokarmowe? Dlaczego niemowlę dostaje alergii na różne składniki w pokarmie? Uczulenie u niemowlaka na dane składniki pokarmowe jest niczym innym jak nieprawidłową reakcją układu odpornościowego. Alergia pokarmowa manifestuje swoje objawy w niedługim czasie od przyjęcia pokarmu zawierającego dane alergeny (zwykle do 2 godzin).

Uczulenie pokarmowe może przebiegać na podstawie różnych mechanizmów. W rozwoju reakcji alergicznej biorą udział przeciwciała IgE i ich kompleksy z alergenami lub objawy mogą rozwijać się na skutek stanu zapalnego wywołanego samym konkretnym białkiem uczulającym.

Często oznaki alergii u dziecka ze strony układu pokarmowego mogą być mylone z nietolerancjami pokarmowymi. Jednak pomimo podobnych symptomów podłoże obu tych zjawisk jest zupełnie inne.”

Przeczytaj więcej o nietolerancji fruktozy oraz nietolerancji laktozy u dzieci.

Co może uczulać niemowlę karmione piersią?

Mimo że zjawisko to stwierdza się dużo rzadziej niż u noworodków karmionych mlekiem modyfikowanym, alergia u niemowlaka karmionego piersią również jest możliwa. Dieta matki bogata jest we wszelkiego rodzaju alergeny, które mogą przenikać do mleka i powodować uczulenie u dziecka.

Do składników, które najczęściej alergizują niemowlęta, należą:

• mleko krowie i jego przetwory,
• jaja,
• orzechy,
• soja,
• ryby i owoce morza,
• cytrusy,
• gluten i czekolada. 

Przeczytaj, jak wygląda alergia krzyżowa: Krzyżowa alergia na owoce − czy da się ją wyleczyć?

Jak rozpoznać alergię u noworodka?

Spektrum objawów uczulenia u noworodka karmionego piersią jest bardzo szerokie! Objawy te są niespecyficzne i przez to wiele dolegliwości u niemowląt wzbudza podejrzenie alergii. Niejednokrotnie zdarza się, że nawet niewielkie dolegliwości u malucha, np. kolka, motywują mamę do rozpoczęcia ścisłej eliminacyjnej diety. Nie jest to dobre postępowanie!

1. Objawy z przewodu pokarmowego

Alergia pokarmowa u niemowlaka często powoduje objawy z przewodu pokarmowego.
Do najczęstszych symptomów alergii u niemowlaka należą:

• zaburzenia wypróżniania,
• biegunka,
• bóle brzucha,
• wzdęcia,
• przelewania,
• wymioty,
• rzadziej zaparcia.

Warto też obserwować stolec dziecka − jego częstość, barwę i skład. Krew i śluz w stolcu to jedne z najbardziej niepokojących rodziców objawów, które mogą między innymi świadczyć o uczuleniu.

2. Objawy skórne

Zmiany skórne to jedne z najczęstszych objawów alergii u niemowlaka. Zarówno alergia kontaktowa na proszek do prania, jak i również alergia na białka mleka krowiego mogą być przyczyną problemów dermatologicznych. Alergia skórna u dziecka niejednokrotnie przyjmuje postać atopowego zapalenia skóry. Występuje także coś takiego jak wysypka alergiczna u niemowlaka – jej pierwsze dolegliwości pojawiają się zwykle bardzo wcześnie, bo już po drugim miesiącu życia. 

Do najczęstszych skórnych objawów alergii u niemowląt należą:

• suchość skóry,
• zmiany rumieniowe, rumieniowo-grudkowe, rumieniowo-obrzękowe
• i zmiany sączące.

Wysypka alergiczna u dziecka pojawia się najczęściej na policzkach, które są czerwone, mocno swędzące, a od pocierania i drapania wyglądają tak, jakby były polakierowane. Objawy skórne mogą pojawić się też w innych częściach ciała, zwykle nie obejmują okolicy pieluszkowej.

Czy to alergia pokarmowa u niemowlaka? Objawy skórne mogą być mylące!

Irmina Turek zauważa:

„Objawy alergii u niemowlaka to m.in. alergia skórna u dziecka, krew w stolcu, biegunka czy wymioty. Warto pamiętać, że nie każda zmiana na skórze musi być wysypką alergiczną u niemowlaka. U małych dzieci zmiany skórne często są wynikiem trądziku niemowlęcego. Przypadłość ta zwykle ustępuje samoistnie (najczęściej koło 3. miesiąca życia).

Innym problemem skórnym występującym u małych dzieci jest łojotokowe zapalenie skóry. Dlatego, aby skutecznie zdiagnozować przyczynę zmian, należy skonsultować się z lekarzem”.  

3. Objawy ze strony układu oddechowego

Objawy alergii u niemowlaka karmionego piersią mogą przypominać alergię wziewną. Należą do nich wodnisty katar, kichanie, swędzenie nosa, utrudnione oddychanie, kaszel, świsty oddechowe czy sapka. Dolegliwości takie jak katar alergiczny u dziecka mogą być zarówno wynikiem uczulenia na alergen wziewny, np. sierść kota, jak również składnik diety maluszka, taki jak: orzechy, soję czy jaja.

Dziecko z takimi objawami jest niespokojne, ma trudności w zasypianiu, problematyczne jest też karmienie z powodu niedrożności nosa. Jedną z twarzy atopii są dolegliwości z układu oddechowego, najczęściej w postaci astmy oskrzelowej, ale nie tylko. Więcej na temat astmy oskrzelowej możesz dowiedzieć się z artykułu: Astma oskrzelowa – objawy i przyczyny oraz leczenie naturalne. 

Farmaceutka Irmina Turek opisuje dokładnie objawy, które wywołuje w układzie oddechowym alergia pokarmowa. 

„Katar alergiczny u dziecka najczęściej rozpoznaje się dopiero w wieku szkolnym lub u młodzieży. Za alergie wieku niemowlęcego natomiast odpowiadają najczęściej czynniki pokarmowe. Zwykle dopiero po 3. roku życia ujawniają się ewentualne uczulenia na alergeny wziewne, takie jak pyłki roślin. Przeczytaj więcej o alergii na pyłki.

Pomimo tego że alergie wziewne ukazują się później niż w wieku niemowlęcym, to jednak jakość żywienia (szczególnie w pierwszym roku życia) może mieć istotny wpływ na dalszy, ewentualny rozwój uczuleń. Z tego względu jeśli u noworodka pojawia się obfity katar, najprawdopodobniej to wynik infekcji nie alergii. Istnieje jednak niewielki procent przypadków, u których w ten sposób może manifestować się alergia pokarmowa u niemowlaka”. 

4. Ogólne objawy

Alergia u niemowlaka jest również przyczyną ogólnych, niespecyficznych objawów. Maluch z podejrzeniem alergii jest płaczliwy, rozdrażniony, bardzo łatwo wybudza się z drzemek. Charakterystyczny i niepokojący objaw stanowi również brak lub zaburzenia przyrostu masy ciała u noworodka – oznacza to, że dziecko nie przyswaja składników odżywczych z pokarmu.

Alergia u niemowlaka na kota − jak objawia się alergia na sierść?

Irmina Turek pisze:

„Podejrzewasz uczulenie u dziecka na sierść kota? Najczęstsze objawy uczulenia na futro zwierząt, a dokładniej na białka zawarte w ślinie, to symptomy ze strony układu oddechowego takie jak kichanie, kaszel czy swędzenie nosa. Dodatkowo może pojawić się zaczerwienienie i łzawienie oczu oraz wysypka alergiczna u dziecka”.

Leki na alergię dla dzieci − kiedy je wprowadzić?

Irmina Turek dodaje:

„U niemowląt każde podejrzenie alergii powinno być konsultowane z lekarzem w celu ustalenia prawidłowej diagnozy. Wraz z wykryciem przyczyny dolegliwości zwykle zaleca się eliminację czynnika uczulającego lub modyfikację diety mamy karmiącej czy też zmianę używanego mleka. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić stosowanie odpowiednich leków przeciwalergicznych w postaci kropli doustnych”.

Alergia u niemowlaka − obserwuj, konsultuj z lekarzem i lecz!

Rozpoznanie alergii u niemowlaka to bez wątpienia bardzo trudne wyzwanie. Objawy uczulenia u najmłodszych pacjentów są często bardzo niespecyficzne, stąd trudności w ich zdiagnozowaniu. Dlatego każdy niepokojący symptom najlepiej skonsultować z lekarzem pediatrą. W razie podejrzenia alergii specjalista zleci odpowiednie badania i próby, które pozwolą zidentyfikować uczulający składnik. A następnie dobierze odpowiednie leki na alergię dla dzieci.

Pamiętaj, by nie przechodzić samodzielnie na restrykcyjne diety eliminacyjne, ponieważ może to przynieś odwrotny od zamierzonego skutek.

Źródła:

1. Kaczmarski M., Wasilewska J., Jarocka-Cyrta E. i wsp. Polskie stanowisko w sprawie alergii pokarmowej u dzieci i młodzieży, Post Derm Alergol 2011
2. Fiocchi A., Brozek J., Schunemenn H., et al. World Allergy Organization (WAO), Diagnosis and Rationale for Action against Cow’s Milk Allergy (DRACMA) Guidelines, Pediatr Allergy Immunol 2010
3. Morita H., Nomura I., Matsuda A., et al. Gastrointestinal food allergy in infants. Allergol Int 2013
4. Szajewska H., Jak zapobiegać alergii na pokarmy w 2014 roku? Standardy Medyczne, Pediatria 2014
5. Krauze A., Kulus M., Alergia na zwierzęta, Alergoprofil 2011