Atopowe zapalenie skóry u niemowlaka. Co należy o nim wiedzieć?

Sucha zaczerwieniona skóra, uporczywy świąd i nawracające zmiany skórne, które pojawiają się mimo codziennej pielęgnacji dziecka – tak może objawiać się przewlekła dermatoza, określana jako AZS. Sprawdź, jak rozpoznać atopowe zapalenie skóry u niemowlaka i w jaki sposób zadbać o delikatny naskórek maluszka, by przynieść mu szybką ulgę.

Co to jest AZS u dziecka?

Atopowe zapalenie skóry u niemowląt to jedna z najczęściej diagnozowanych chorób o podłożu dermatologiczno-alergicznym pojawiających się w pierwszym roku życia. Polega na zaburzeniach w funkcjonowaniu układu odpornościowego i budowie płaszcza lipidowego, czego efektem jest mniejsza szczelność górnych warstw skóry. W wyniku tego naskórek szybciej traci zgromadzoną wodę, a alergeny i drobnoustroje dużo łatwiej przez niego przenikają, wywołując zmiany skórne oraz dolegliwości takie jak uporczywy świąd czy pieczenie.

Jak zdiagnozować atopowe zapalenie skóry u niemowlaka? Chorobę może potwierdzić jedynie lekarz dermatolog lub alergolog, nie pediatra. Specjalista podpowie, jakie badania należy wykonać i opowie szerzej, co to jest AZS. U dziecka w pierwszym roku życia często odparzenia pieluszkowe lub niegroźny trądzik niemowlęcy mylone bywają z tą dolegliwością, dlatego nigdy nie należy stawiać diagnozy, wprowadzać diety eliminacyjnej czy podejmować leczenia na własną rękę.

Czym różnią się odparzenia od objawów AZS? Przede wszystkim miejscem występowania – przy atopowym zapaleniu skóry zmiany dotykają najczęściej okolic twarzy i głowy, natomiast odparzenia pieluszkowe występują jedynie tam, gdzie skóra ma styczność z mokrą pieluchą. Różnice są również w wyglądzie zmian – odparzony naskórek jest mokry, a dotknięty AZS – bardzo suchy.

Objawy atopowego zapalenia skóry u niemowląt

Po czym można rozpoznać AZS u niemowląt? Objawy pojawiają się już w pierwszych miesiącach życia. U małych dzieci zwykle głównym zwiastunem schorzenia jest wysypka na twarzy – w okolicach czoła i policzków, na owłosionej skórze głowy oraz za uszami. Zmiany skórne występują najczęściej pod postacią grudek, strupków, pęcherzyków oraz placków rumieniowych o wyraźnych granicach. Włosy w zmienionych miejscach są łamliwe, cienkie i pozbawione blasku.

Do powyższych sympomów w późniejszym czasie lub w okresach zaostrzenia choroby mogą dołączyć inne objawy:

• sucha zaczerwieniona skóra na całym ciele lub zmiany skórne w miejscach zgięć – na łokciach, pod kolanami, na nadgarstkach,
• uczucie świądu i pieczenia naskórka,
• wyprysk atopowy na dłoniach lub stopach,
• tendencja do zapalenia spojówek,
• stany zapalne w okolicach warg,
• sińce pod oczami,
• rogowacenie okołomieszkowe skóry.

Sprawdź też artykuł: Skaza białkowa − objawy alergii na białka mleka krowiego.

Jeśli rodzice są alergikami i borykają się z AZS, istnieje bardzo wysokie prawdopodobieństwo, że niemowlę również będzie obciążone atopowym zapaleniem skóry. Jak wskazują statystyki, choroba występuje częściej u dziewcząt, jednak jej przebieg jest o wiele ostrzejszy u chłopców.

Sprawdź też artykuł: Atopowe zapalenie skóry dłoni − jak je pielęgnować? Te składniki aktywne Ci pomogą!

AZS u niemowlaka – przyczyny

Na początku warto wspomnieć, że AZS ani u niemowlaka, ani u dorosłego nie należy do chorób zakaźnych, czyli nie przenosi się przez kontakt z chorym. Jej podłoże jest głównie genetyczne, a do przyczyn występowania objawów zalicza się nieprawidłowości w pracy układu odpornościowego i zaburzenia w budowie naskórka.

Co powoduje zaostrzenie zmian skórnych? Najczęściej kontakt z alergenami takimi jak kurz, roztocza, wydzieliny i sierść zwierząt, grzyby czy niektóre składniki pokarmowe.

Również zanieczyszczenia środowiska oraz stres mogą zwiększać nasilenie objawów AZS u niemowlaka. Obserwując dziecko, poznasz przyczyny choroby i możesz starać się wyeliminować je na tyle, o ile to możliwe – np. często odkurzaj, pierz odzież i ręczniki w odpowiednich środkach chemicznych czy ogranicz kontakt ze zwierzętami.

Lekarze podkreślają, że karmienie piersiąznacząco zmniejsza rozwój AZS i opóźnia pojawienie się objawów choroby, dlatego zalecają jak najdłuższe karmienie mlekiem matki. W badaniach zauważono, że u dzieci z atopowym zapaleniem skóry zmiany przybierały na sile w przypadku zbyt szybkiego odstawienia niemowlęcia od piersi.

Chociaż nie da się wyleczyć przyczyny AZS, to bardzo ważne jest, by odpowiednio reagować na objawy choroby poprzez pielęgnację, której podstawę stanowią emolienty dla dzieci – do smarowania ciała, kąpieli oraz mycia, np. Dermedic Emolient Linum Baby. Ma hipoalergiczną formułę i zawiera olej z siemienia lnianego o właściwościach regenerujących oraz łagodzących stany zapalne. Jest bogaty w witaminę F, która nawilża, natłuszcza i chroni naturalną warstwę lipidową skóry.

Atopowe zapalenie skóry u niemowląt – czy mija wraz z wiekiem?

Współcześnie lekarze coraz częściej diagnozują atopowe zapalenie skóry u niemowląt. Czy mija ono wraz z wiekiem? Na szczęście badania wskazują, że większość dzieci w wieku przedszkolnym wyrasta z AZS lub przynajmniej znacząco zmniejszają się u nich objawy. Warto pamiętać, że chorobie mogą towarzyszyć inne dolegliwości na tle alergicznym – astma oskrzelowa, alergie wziewne objawiające się katarem lub uczulenia pokarmowe. Zdarzają się przypadki, że znika samo AZS, ale pozostałe schorzenia pozostają.

Skóra atopowa u niemowląt – kąpiel i natłuszczanie

Zastanawiasz się, w czym kąpać dziecko z atopowym zapaleniem skóry? Żeby złagodzić stany zapalne, a tym samym przynieść ulgę maluszkowi, musisz stosować emolienty. Głównym zadaniem tych substancji jest utrzymanie odpowiedniego nawilżenia skóry, jędrności naskórka i zapobieganie nadmiernemu odparowywaniu wody, które prowadzi do przesuszenia.

Zobacz także tekst: Z cyklu kosmetyki dla alergików: jak zapobiegać nawrotom AZS?

Kąpiel – relaks i ulga dla niemowląt z AZS

Skóra atopowa u niemowląt wymaga kompleksowej pielęgnacji. Warto zacząć już na etapie kąpieli – nie tylko może ona służyć jako sposób na zmycie alergenów, ale także dobroczynnie działać na zahamowanie zmian skórnych. Zrezygnuj z używania mydeł i perfumowanych żeli do mycia maluszków – w składzie często mają substancje, które mogą mocno podrażnić skórę.

Zamiast tego, dolej do wanienki specjalny kosmetyk dla dzieci z alergiami skórnymi, np. Mediderm lub emulsję do kąpieli Oilatum baby. Lanolina zatrzymuje wodę w skórze i dba o włosy, zwłaszcza w miejscach dotkniętych zmianami. Pozostałe składniki nawilżają, natłuszczają i pielęgnują zniszczony naskórek, przywracając mu komfort.

Pamiętaj, by temperatura wody nie przekraczała naturalnej temperatury ciała. Zbyt gorąca kąpiel nie będzie przyjemna dla malucha z AZS. Zwracaj też uwagę na czas – nie kąp dziecka dłużej niż 5–10 minut. Dłuższa kąpiel, nawet mimo dodania emolientu, może prowadzić do przesuszenia naskórka.

Zamiast gotowych emolientów do wanienki możesz dodawać także swoje mleko – jego dobroczynne działanie objawia się nie tylko w przypadku żywienia dziecka. Mleko mamy świetnie pielęgnuje skórę – zmiękcza, przyspiesza gojenie ran, nawilża i natłuszcza. Nie musi być świeże, do kąpieli można dodać nawet rozmrożone mleko odciągnięte kilka miesięcy wcześniej i przechowywane w zamrażalniku.

Emolienty w akcji – natłuszczanie skóry

Nie ma nic lepszego niż nawilżanie i natłuszczanie naskórka. Do tego przydadzą się naturalne olejki lub kosmetyki łagodzące atopowe zapalenie skóry u dziecka. Czym smarować zmiany na ciele niemowlęcia? Można wypróbować olej lniany bogaty w kwasy omega-3 i omega-6, które pielęgnują skórę, wygładzają ją i chronią przed nadmierną utratą wody. Więcej o jego właściwościach przeczytasz w artykule: Olej lniany − kuracja kwasami omega-3.

Jeśli maluch nie jest uczulony, sprawdzą się też inne oleje, np. arganowy czy masło shea. Obydwa tłuszcze roślinne znajdują się w składzie Atoperal Baby Plus. Pantenol w kosmetyku łagodzi zaczerwienienie i świąd, a witamina E dba o odpowiednią elastyczność naskórka.

AZS u niemowląt – domowe sposoby dbania o skórę

Jak zadbać o skórę domowymi sposobami? O świetnych metodach nawilżania naskórka pisałam w artykule: Sucha skóra u dziecka – domowe sposoby doświadczonej mamy!. Choć nie każdy z nich nadaje się do stosowania w pielęgnacji małego niemowlęcia, to na pewno przy AZS warto wypróbować kąpiele w płatkach owsianych lub siemieniu lnianym.

Sposobem na złagodzenie świądu znanym już naszym babciom jest też kąpiel w krochmalu. Żeby ją przygotować, potrzebujesz tylko wody i skrobi roślinnej, np. mąki ziemniaczanej. Rozpuść 2 łyżki mąki w 0,5 l wody, po czym zawartość miski przelej do garnka z 5 l wrzątku. Mieszaj do uzyskania krochmalu o konsystencji gładkiego rzadkiego kisielu bez grudek. Krochmal przelej do wanienki z ciepłą wodą i poczekaj, aż temperatura kąpieli spadnie do 36 stopni C.

Kąp maluszka przez 5 minut, a następnie osusz jego skórę i nasmaruj olejem lub kosmetykiem dedykowanym niemowlętom z AZS. Taki zabieg można stosować 3–4 razy w tygodniu, jeśli skóra dziecka dobrze reaguje na krochmal. Jednak warto wcześniej skonsultować to z lekarzem dermatologiem lub alergologiem.

Atopowe zapalenie skóry u niemowlaka – czego unikać?

Kupując produkty do pielęgnacji maluszka z atopowym zapaleniem skóry, warto sprawdzać składy. Jest kilka substancji, których należy unikać – należą do nich parabeny (Methylparaben, Propylparaben, Buthylparaben), perfumy na początku składu czy SLS. Składniki z tzw. czarnej listy to także konserwanty, takie jak diazolidynyl urea oraz imidazolidynyl urea. One również mogą działać drażniąco na delikatną skórę dziecka dotkniętą zmianami atopowymi.

Zwróć uwagę, czy kosmetyk posiada atesty dopuszczające go do stosowania u niemowląt tak jak np. olejek do kąpieli Linomag. Jest przebadany dermatologicznie, uzyskał pozytywną opinie Instytutu Matki i Dziecka, a ponadto nie zawiera parabenów, barwników i SLS.

Przy maluszkach z AZS nie korzystaj z kosmetyków, których wcześniej używał ktoś inny. Wszelkie produkty w tubkach i słoiczkach mogą być zanieczyszczone przez kontakt z obcą skórą i istnieje duże prawdopodobieństwo, że przeniesiesz bakterie na podrażniony naskórek dziecka.

AZS u niemowlaka – kiedy udać się do lekarza?

Jeśli podejrzewasz u swojego maluszka AZS, wizyta u specjalisty jest konieczna. Pediatra skieruje Was do dermatologa lub alergologa i jeśli potwierdzi się podejrzenie  atopowego zapalenia skóry u dziecka, lekarz zaplanuje dalszą drogę pielęgnacji lub konkretnego leczenia. Pamiętaj, że jest duża szansa, że Twoje niemowlę wyrośnie z z tej dolegliwości, dlatego nie martw się na zapas i stosuj odpowiednią pielęgnację.

Źródła:

1. Ruszkowska L.: Atopowe zapalenie skóry (AZS), Halo! Atopia. R. 2012, Sezon 2, s. 1.
2. Romańska-Gocka, K., Gocki, J., Placek, W., Zegarska B.: Rola bariery skórnej, wybranych czynników środowiskowych i karmienia piersią w atopowym zapaleniu skóry. Postępy Dermatologii i Alergologii, R. 2006, vol. 23, nr 5, s. 228-233.