Zapalenie migdałków – przyczyny, objawy i leczenie
Zapalenie migdałków wiąże się z silnym bólem gardła, utrudniającym przełykanie. Aby przeciwdziałać infekcji, należy regularnie wzmacniać swoją odporność oraz unikać kontaktu z osobami chorymi.
Spis treści
Zapalenie migdałków to często występująca dolegliwość, szczególnie wśród dzieci. Infekcji towarzyszy silny ból gardła utrudniający przełykanie. Sposób leczenia choroby zależy od przyczyny – schorzenie może mieć podłoże bakteryjne lub wirusowe. Dowiedz się, jakie symptomy mogą świadczyć o zapaleniu migdałków oraz poznaj skuteczne sposoby leczenia infekcji.
Czym są migdałki i na czym polega ich zapalenie?
Migdałki stanowią część układu chłonnego gardła, tworzącego tzw. pierścień Waldeyera, w skład którego wchodzą:
- Migdałki podniebienne,
- migdałek gardłowy,
- Migdałki trąbkowe,
- Języczek.
Struktury pełnią funkcję ochronną organizmu – po kontakcie z drobnoustrojem chorobotwórczym mobilizują układ odpornościowy do walki z infekcją. Biorą również udział w tworzeniu komórek pamięci immunologicznej (odporności nabytej, humoralnej i komórkowej). Warto wiedzieć, że migdałki najintensywniej rozwijają się w wieku od 3. do 7. lat. Po 20. roku życia ulegają stopniowemu zanikowi.
Zapalenie migdałków to stan, w którym dochodzi do rozwoju procesu zapalnego obejmującego skupiska tkanki limfatycznej znajdującej się w jamie ustnej. Choroba może mieć charakter ostry i przewlekły. Ostre zapalenie migdałków podniebiennych to inaczej angina. Znacznie częściej występuje u dzieci. Przewlekłe zapalenie migdałków to pojęcie używane do określenia bólów gardła, których objawy utrzymują się powyżej 3 miesięcy.
Zapalenie migdałków – przyczyny
Jakie mogą być przyczyny zapalenia migdałków?
- Za ok. 80% wszystkich infekcji (szczególnie u dzieci w wieku przedszkolnym) odpowiedzialne sąwirusy, takie jak: rynowirusy, koronawirusy, adenowirusy, wirusy grypy i paragrypy, rzadziej wirusy Epstein-Barr (powodujące mononukleozę).
- W pozostałych przypadkach infekcja spowodowana jest przez bakterie. Za tzw. ropne zapalenie migdałków odpowiedzialne są paciorkowce beta-hemolizujące grupy A Streptococcus pyogenes, zwane paciorkowcem ropotwórczym.
Zapalenie bakteryjne zyskało określenie „ropne” ze względu na charakterystyczne białe naloty na powierzchni migdałków. Stanowi to objaw różnicujący etiologię zapalenia bakteryjnego lub wirusowego.
Zapalenie migdałków – objawy
Objawy zapalenia migdałków dają inny obraz kliniczny w zależności od przyczyny zakażenia.
- Wirusowa postać infekcji wywołuje ból gardła, bóle mięśni i stawów, złe samopoczucie, ból głowy, katar, suchy kaszel i chrypkę. Czasem może pojawić się również gorączka nieprzekraczająca 38 stopni Celsjusza. Infekcja zwykle mija w ciągu tygodnia.
- Bakteryjne zapalenie migdałków charakteryzuje się występowaniem silnego bólu gardła przy przełykaniu, który utrudnia lub wręcz uniemożliwia spożywanie posiłków. Wielu pacjentów skarży się na promieniowanie bólu w kierunku uszu.
- W badaniu wziernikowym jamy ustnej widoczne są powiększone i intensywnie zaczerwienione migdałki. Może pojawić się na nich biały lub żółty nalot.
- Charakterystycznym objawem choroby jest również gorączka przekraczająca 38 stopni.
- Dodatkowo angina ropna charakteryzuje się brakiem występowania kataru i kaszlu.
- U dzieci objawy mogą obejmować także nudności, ból brzucha oraz wymioty.
- W przebiegu zapalenia dodatkowo pojawia się nieświeży oddech spowodowany rozrostem kamieni migdałkowych w zagłębieniach migdałków podniebiennych.
Zapalenie migdałków – leczenie
Leczenie zapalenia migdałków w pierwszej kolejności wymaga ustalenia przyczyny infekcji.
- W przypadku podłoża wirusowego wdrożona zostaje terapia objawowa, która ma na celu miejscowe złagodzenie odczuwanych dolegliwości. Zastosowanie znajdują leki przeciwgorączkowe (paracetamol lub ibuprofen) oraz środki łagodzące poszczególne symptomy, takie jak tabletki na ból gardła w formie pastylek do ssania, czy tabletki na ból głowy o działaniu przeciwbólowym. Przykry posmak w ustach, który może świadczyć o zaleganiu resztek pokarmów w szczelinach migdałków, pomogą zniwelować leki na nieświeży oddech. Zazwyczaj zapalenie migdałków o podłożu wirusowym ustępuje w przeciągu 7-10 dni od wystąpienia pierwszych objawów.
- Przy bakteryjnym zapaleniu migdałków stosowana jestantybiotykoterapia, dobrana na podstawie badania lekarskiego lub celowana, ustalona na podstawie wyniku posiewu mikrobiologicznego z gardła.
Pomocna w ustalaniu wirusowej lub bakteryjnej przyczyny anginy jest skala Centora. Na tej podstawie specjalista podejmuje decyzję o wdrożeniu antybiotykoterapii. To bardzo istotne, ponieważ na podstawie samego obrazu klinicznego nie można postawić jednoznacznego rozpoznania, co może prowadzić do nieuzasadnionego podawania antybiotyków lub zbyt późnego ich włączenia do terapii.
Właściwe rozpoznanie podłoża zapalenia migdałków, a także włączenie odpowiedniego leczenia jest niezwykle ważne. Zaniedbanie tych kroków wiąże się z ryzykiem wystąpienia poważnych powikłań choroby. Powikłania mogą mieć postać miejscową, np. naciek lub ropień okołomigdałkowy, który wymaga leczenia poprzez nacięcie zmiany i wyczyszczenia jej z nagromadzonej ropy. W przypadku powikłań ogólnych mogą to być m.in.: posocznica, gorączka reumatyczna, ostre kłębuszkowe zapalenie nerek czy zapalenia wsierdzia.
W przewlekłym zapaleniu migdałków u dzieci rozważa sięleczenie chirurgiczne, polegające na ich usunięciu. Takie postępowanie jest szczególnie wskazane, kiedy mamy do czynienia z częstym występowaniem anginy. Inne wskazania obejmują przerost migdałków czy trudności z przełykaniem.
Czy zapalenie migdałków jest zaraźliwe?
Wiele osób zastanawia się, czy zapalenie migdałków jest zaraźliwe. Infekcja szerzy się drogą kropelkową, co oznacza, że patogeny przenoszą się z chorego na osobę zdrową.
- Dzieje się tak w wyniku kaszlu, kichania, pocałunków czy używania tych samych sztućców i talerzy.
- Objawy zapalenia migdałków pojawiają się stosunkowo szybko, po 2-5 dniach od kontaktu z czynnikiem chorobotwórczym.
- Z tego powodu w profilaktyce zachorowania istotne jest przerwania łańcucha szerzenia się zakażenia poprzez izolację osoby chorej.
- Równie ważne jest przestrzeganie podstawowych zasad higieny – regularne mycie rąk, zasłanianie ust podczas kaszlu oraz nosa w trakcie kichania.
- Warto również unikać gwałtownych zmian temperatury, dlatego nie wypijaj zimnych napojów od razu po gorącym obiedzie oraz zrezygnuj z jedzenia lodów.
Zapalenie migdałków – domowe sposoby
Domowe sposoby leczenia zapalenia migdałkówobejmują odpoczynek oraz dbanie o prawidłowe nawodnienie.
- Należy wypijać dużą ilość płynów: wody, soków, bardzo dobrze sprawdzają się też buliony oraz zupy. Skutecznym sposobem na anginę jest również dodawanie do herbaty soku z malin bądź z dzikiej róży. Stanowią one bogate źródło witaminy C oraz naturalnych antyutleniaczy, które wspomagają siły obronne organizmu do walki z patogenami, przyspieszając proces leczenia.
- Można również płukać gardło domowymi płukankami z szałwii lub tymianku. Preparaty ziołowe łagodzą uczucie swędzenia, drapania i bólu gardła, nie podrażniając przy tym śluzówki. Warto zadbać również o jakość wdychanego powietrza.
- Zalecane jest korzystanie z nawilżaczy powietrza oraz unikanie ekspozycji na dym tytoniowy.
- W celu nawilżenia gardła i migdałków bardzo dobrze sprawdzą sięinhalację. Warto sięgnąć po nebulizator i wdychać za jego pośrednictwem roztwór soli fizjologicznej. Równie skutecznie zadziałają parówki, czyli oddychanie parą z ziołowego roztworu. Wystarczy wlać gorącą wodę do miski i rozpuścić w niej pół łyżeczki rumianku szałwii lub kilka kropel olejku eterycznego. Następnie należy pochylić się nad miską, a głowę przykryć ręcznikiem. Takie inhalacje najlepiej stosować trzy razy dziennie przez ok. 15 minut.
Aby chronić się przed nawrotem infekcji, warto regularnie wzmacniać swoją odporność oraz unikać kontaktu z osobami chorymi.
Podsumowanie
Objawów mogących wskazywać na zapalenie migdałków nie wolno lekceważyć. Ignorowanie symptomów lub niewłaściwie leczona infekcja może przejść w formę przewlekłą. Istnieje ryzyko, że patologiczne drobnoustroje przyczynią się do wystąpienia niebezpiecznych chorób wymagających specjalistycznego leczenia.
- A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2015
- B. Skotnicka, Przewlekłe zapalenie migdałków podniebiennych, Medycyna praktyczna dla pacjentów [dostęp: 14.04.2023 r.] https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/78432,przewlekle-zapalenie-migdalkow-podniebiennych.
- D. Dzierżanowska, Antybiotykoterapia praktyczna, Alfa Medica Press, Bielsko Biała 2008
Najnowsze artykuły
Żółty stolec − jakie są jego przyczyny?
Wysoki puls – czy jest niebezpieczny? Co może oznaczać?
Katar z krwią – co oznacza? Przyczyny i leczenie
Wyciek z ucha − kolor wydzieliny wskaże chorobę
Jak zbić gorączkę? Domowe sposoby na temperaturę
Inhalacje z soli fizjologicznej – jak je robić, by oczyścić nos i zatoki?
Spuchnięte dłonie – jakie są przyczyny i jak je leczyć?
Podrażnienie po retinolu - co zrobić, gdy pojawią się zaczerwienienia lub inne objawy skórne?
Przeczytaj także
Suchy kaszel – co to za objaw? Poznaj domowe leczenie
Odra, ospa, różyczka szaleją w przedszkolu? Choroby zakaźne – profilaktyka
Inhalacje na zatoki, katar, kaszel. Na co pomagają inhalacje?
Gorączka – skąd się bierze i jak ją zbić?
Przeziębienie a grypa – jak je odróżnić?
Przeziębienie? Sprawdź, czy Cię rozkłada! Objawy, leczenie i profilaktyka przeziębienia
Angina ropna – przyczyny, objawy i leczenie
Najlepsze domowe sposoby na ból gardła z poradnika farmaceuty
Więcej artykułów na ten temat
Inhalacje na zatoki, katar, kaszel. Na co pomagają inhalacje?
Aromaterapia – czy olejkami eterycznymi można wyleczyć przeziębienie?
Trening podczas choroby, czyli czy można wypocić przeziębienie? Farmaceuta odpowiada