Angina – objawy, przyczyny i leczenie

Objawy anginy pojawiają się zwykle bardzo szybko, a najczęstszym symptomem świadczącym o zachorowaniu jest ból gardła. Nasilenie dolegliwości zależy od tego, czy choroba jest wywołana przez wirusy, czy bakterie. Czym jest angina? Jak wygląda jej leczenie oraz kiedy sięgnąć po antybiotyk?

Angina – co to jest?

Angina to nic innego, jak ostry stan zapalny błony śluzowej gardła, który często jest połączony z zapaleniem migdałków. Może powstać zarówno w wyniku infekcji, jak i podrażnienia. Często pojawia się przy przeziębieniu, które wywołują wirusy. Dużo rzadziej anginę wywołują bakterie. Bakteryjna postać anginy może być wywoływana przez różne ich szczepy, jednak najbardziej popularna jest angina paciorkowcowa.

Sprawdź popularne kategorie

Angina – przyczyny

Angina może wynikać z infekcji wirusowej lub bakteryjnej. W przypadku osób dorosłych w większości przypadków rozwija się w efekcie zakażenia wirusowego, rzadziej bakteryjnego. U dzieci angina dużo częściej wiąże się z infekcją bakteryjną. Wirusy odpowiedzialne za anginę to adenowirusy, enterowirusy, czy wirus HSV-1. Głównymi patogenami, które są odpowiedzialne za infekcje u dzieci, są paciorkowce (Streptococcus pyogenes, paciorkowiec β-hemolizujący grupy A – PBHA. U dorosłych czynnikiem wywołującym anginę bakteryjną mogą być również drobnoustroje Fusobacterium necrophorum.

Czy angina jest zaraźliwa?

Anginą zaraża się najczęściej poprzez bezpośredni kontakt z chorym lub też drogą kropelkową poprzez kontakt z wydzieliną z dróg oddechowych osoby zakażonej. Głównym źródłem zakażenia są osoby chore, u których występują już objawy. Dlatego też na anginę tak podatne są dzieci w wieku szkolnym. Zwiększone prawdopodobieństwo zachorowania na tę chorobę wypada głównie w sezonie jesienno-zimowym i wczesną wiosną.

Chcesz uchronić się przed anginą, a wiesz, że możesz mieć do czynienia z osobą chorą? Pamiętaj, aby unikać bliskiego kontaktu, nałóż  maseczkę ochronną oraz dbaj o higienę rąk. To uniwersalne postępowanie, tak popularne w czasach pandemii, sprawdza się przy wielu chorobach infekcyjnych przenoszonych drogą kropelkową.

Jak długo rozwija się angina?

Pierwsze objawy i to, kiedy się pokażą, zależy od tego, jaki czynnik leży u podłoża anginy. W przypadku wirusowego zapalenia gardła objawy rozwijają się od 1 do 6 dni od zakażenia, a chory może zarażać od 2 dni przed wystąpieniem objawów do aż 3 tygodni po ich ustaniu. 

• Chory bardzo często zaraża domowników, gdyż angina o podłożu wirusowym stosunkowo łatwo się przenosi.
• W przypadku anginy paciorkowcowej (o podłożu bakteryjnym) symptomy rozwijają się od 12 godzin do 4 dni od zakażenia. Chory może zarażać do 7 dni od ustąpienia objawów. Co ciekawe, ryzyko zarażenia domowników jest mniejsze w przypadku anginy bakteryjnej, niż w przypadku wirusowej. Wdrożenie antybiotyku w przypadku anginy bakteryjnej również skraca okres zakaźności.

Angina – pierwsze objawy

Jakie są objawy anginy? To, jak będą wyglądać pierwsze objawy choroby, zależy od tego, czy angina wywołana jest przez bakterie, czy wirusy.

Jeśli angina ma podłoże wirusowe,zwykle zaczyna się bólem gardła o umiarkowanym stopniu nasilenia. Objawami towarzyszącymi są wtedy:

• ból głowy,
• bóle mięśniowo-stawowe,
• stan zapalny gardła, ból gardła (słabszy niż w zakażeniu bakteryjnym),
• kaszel i katar,
• czasem może wystąpić zapalenie spojówek,
• zmiany na błonie śluzowej jamy ustnej,
• gorączka, (jeśli wystąpi - nie zawsze tak się dzieje - to nie przekracza 38°C),
• biegunka.

Poszerz swoją wiedzę: Ból gardła przy przełykaniu − czy to infekcja?

Jeżeli przyczyną anginy jest zakażenie bakteryjne, główne objawy choroby to:

• najczęściej nagły, silny ból gardła,
• silne przekrwienie tylnej ściany gardła i migdałków,
• wysoka gorączka, powyżej 38°C,
• nudności i wymioty lub problemy z połykaniem,
• obrzęk języczka i pojawienie się zmian na błonie śluzowej jamy ustnej,
• wybroczyny na podniebieniu, 
• powiększenie węzłów chłonnych, 
• wraz z rozwojem choroby na migdałkach pojawia się biały nalot oraz plamki, niekiedy też ropna wydzielina,
• w tej postaci anginy kaszel i katar praktycznie nie występują.

Po intensywnym początku, objawy anginy zwykle dość szybko słabną, a po paru dniach ustępują. Szybciej kończą się objawy anginy, którą wywołały bakterie (zwykle do 4 dni) i konieczne było wdrożenie antybiotyku. Przy podłożu wirusowym symptomy mogą utrzymywać się do tygodnia.

Jak przebiega angina? Objawy u dorosłych zwykle koncentrują się na gardle i migdałkach, dodatkowo pojawiają się: poczucie osłabienia, gorączka i bóle głowy.

U dzieci może pojawić się więcej symptomów ogólnych, takich jak bóle brzucha, powiększenie węzłów chłonnych czy nawet lekka biegunka.

Angina – diagnostyka

Anginę zwykle rozpoznaje się na podstawie obserwacji gardła oraz ogólnych objawów, jakie towarzyszą chorobie. Na podstawie samych objawów nie da się jednak ostatecznie stwierdzić, czy angina jest wynikiem infekcji wirusowej, czy bakteryjnej. Dlatego też, aby ocenić, czy potrzebna jest antybiotykoterapia, lekarz może zlecić wykonanie szybkiego testu antygenowego lub posiew wymazu z gardła. Kiedy objawy są bardzo intensywne, a na podstawie wywiadu z dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić infekcję i bakteryjną, lekarz może zadecydować o przepisaniu antybiotyku przed otrzymaniem wyników badań bakteriologicznych.

Angina – leczenie

Na podstawie wywiadu i ewentualnego wymazu lekarz zadecyduje, czy konieczna będzie terapia antybiotykiem. Warto skonsultować się z lekarzem przy pojawieniu się objawów anginy, ponieważ objawy podobne do tej choroby mogą występować również w przebiegu innych schorzeń, takich jak np. zapalenie głośni, mononukleoza, refluks żołądkowo-przełykowy czy zmiany nowotworowe w obrębie gardła. Angina może przesłaniać istniejące równolegle stany zapalne dróg oddechowych.

Przeczytaj również: Angina ropna – przyczyny, objawy i leczenie.

Leczenie objawowe anginy

W przypadku anginy, która nie wynika z infekcji bakteryjnej, nie powinno się stosować antybiotyku. Każdy jej typ można leczyć objawowo, to znaczy łagodzić objawy choroby, a nie działać na jej przyczynę. W tym celu stosuje się leki o działaniu przeciwgorączkowym i przeciwbólowym na bazie ibuprofenu (który dodatkowo działa przeciwzapalnie) lub paracetamolu w tabletkach czy syropach doustnych. Ponadto zaleca się też stosowanie leków o działaniu miejscowym: aerozoli lub tabletek na ból gardła. Produkty te mogą zawierać w swoim składzie również leki o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym (salicylan choliny, benzydaminę) oraz składniki miejscowo znieczulające (lidokaina) czy antyseptyczne (amylometakrezol). Na rynku dostępne są produkty, które łączą w swoim składzie substancje o różnym działaniu, aby jak najskuteczniej zwalczać problemy z gardłem.

Leczenie anginy w domu

Niezależnie od przyczyny anginy, bardzo ważny jest odpoczynek i odpowiednie nawadnianie organizmu (w przypadku problemów z połykaniem płyny należy spożywać małymi łyczkami). Nawodnienie jest szczególnie ważne, kiedy anginie towarzyszy gorączka. Przydatne mogą być wtedy apteczne elektrolity, jak również napoje izotoniczne przygotowywane w domu z łatwo dostępnych składników.

Zobacz także: Imbir na przeziębienie i nie tylko! Właściwości imbiru w diecie!

Innym zabiegiem, który można wykonać w domu, aby przyspieszyć kurację i złagodzić objawy, jest płukanie gardła przestudzonym naparem z szałwii. W każdej aptece dostępna jest szałwia w saszetkach do zaparzania. Przestudzony napar świetnie nadaje się do płukania gardła. Szałwia ma właściwości odkażające i sprawdzi się w infekcjach gardła.

Jeśli nie przeszkadza Ci smak surowej cebuli lub czosnku, możesz w czasie anginy wzbogacić swoje posiłki o te produkty. Są one bogate w składniki stymulujące układ odpornościowy i o działaniu antyseptycznym. Bardzo dobrze sprawdzi się też sok z cebuli, uzyskiwany starym, babcinym sposobem, poprzez zasypanie plastrów cebuli cukrem i odstawienie na noc.

Dowiedz się więcej: Cebula na przeziębienie: polska torpeda w walce z chorobą!

Jeśli przełykanie wiąże się z dużym dyskomfortem, konieczne może okazać się spożywanie przez jakiś czas posiłków w formie płynnej lub półpłynnej.

Nawracająca angina

Nawracająca angina to stan, w którym zapalenie gardła i migdałków występuje kilkakrotnie w krótkim odstępie czasu. Bezpośrednią przyczyną częstych zakażeń mogą być zarówno wirusy, jak i bakterie, jednak podstawowym problemem jest osłabienie odporności. Nawrót anginy często wiąże się również z nieprawidłowym leczeniem pierwotnej choroby (np. zbyt krótkim przyjmowaniem antybiotyku). 

Postępowanie medyczne powinno być ukierunkowane na zdiagnozowanie przyczyny nawracających angin. W niektórych przypadkach zaleca się usunięcie migdałków, zwłaszcza gdy przebieg choroby jest ciężki, a u chorego występują powikłania (ropnie migdałków, niedosłuch). Duże znaczenie ma również wzmacnianie odporności poprzez zdrową, zbilansowaną dietę oraz ruch na świeżym powietrzu.

Angina – powikłania

W zależności od podłoża wystąpienia anginy, schorzenie to może mieć różnego rodzaju powikłania. W anginie bakteryjnej mogą pojawić się ropne zapalenia zatok przynosowych, ucha środkowego czy szyjnych węzłów chłonnych. W skrajnych przypadkach angina może przekształcić się w stany zapalne płuc lub opon mózgowo-rdzeniowych. Groźnym powikłaniem anginy jest również gorączka reumatyczna atakująca mięsień sercowy i stawy.

Przeczytaj również: Zapalenie płuc – znasz objawy? Nie pomyl go z grypą!

U zdrowych dorosłych powikłania po anginie występują stosunkowo rzadko, a choroba ta ma w większości przypadków bardzo dobre rokowania. Angina o podłożu wirusowym zwykle ustępuje samoistnie po paru dniach.

Jak zapobiegać anginie?

Ryzyka zachorowania na anginę nie da się całkowicie wyeliminować. Jednak chcąc je maksymalnie ograniczyć, warto pamiętać o:

• Codziennym wspieraniu odporności poprzez zdrową, zbilansowaną dietę i aktywność fizyczną na świeżym powietrzu. Ważne są również odpowiednia ilość snu i unikanie stresu,
• Myciu rąk, szczególnie po powrocie do domu,
• Unikaniu zatłoczonych miejsc, szczególnie w sezonie infekcyjnym,
• Unikaniu kontaktów z chorymi osobami, a jeśli nie jest to możliwe, warto zachowywać bezpieczny dystans, nosić maseczkę i regularnie dezynfekować dłonie,
• Unikaniu współdzielenia kubków, sztućców, ręczników i innych przedmiotów osobistych, które mogą być źródłem zakażenia.

Angina – zapamiętaj!

Mimo że angina jest chorobą, która pojawia się najczęściej przy przeziębieniu, i jest spora szansa na to, że ustąpi samoistnie, nie należy jej lekceważyć. Nieleczona może bowiem wiązać się z groźnymi dla zdrowia powikłaniami. Należy skonsultować się z lekarzem, aby określić przyczynę anginy i wdrożyć odpowiednią terapię, a w międzyczasie warto stosować sprawdzone domowe sposoby walki z chorobą.

Źródła:

1. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika
2. Mutschler. Farmakologia i toksykologia. Wyd. III polskie. red. Buczko W. Wrocław, MedPharm Polska, 2013
3. Hryniewicz W, Albrecht P, Radzikowski A et al.: Rekomendacje postępowania w poza szpitalnych zakażeniach układu oddechowego.Narodowy Instytut Leków, Warszawa 2016
4. Schad U B, Kellerhals A, ltwegg M, Swiss Pharyngitis Study Group: Azithromycin versus penicillin V for treatment of acute group A streptococcal pharyngitis, Pediatric Infections Diseases Journal 2002