Domowe sposoby na zaparcia u dzieci. Sprawdź!

Zatwardzenie u najmłodszych to współcześnie niezwykle częsty problem, który niestety bywa niesłusznie bagatelizowany. Czym jest zatwardzenie u dziecka i kiedy wymaga leczenia? Jakie są domowe sposoby na zaparcia u dzieci? W leczeniu tej przypadłości u maluchów znaczenie ma odpowiednia dieta i wysiłek fizyczny.

Czym jest zatwardzenie u dziecka?

Zaparcie u dziecka definiuje się jako niezbyt częste (rzadziej niż 2 razy w tygodniu) i wiążące z dużym wysiłkiemwypróżnianie. Zatwardzenie u najmłodszych możemy podzielić na czynnościowe i organiczne. Oba rodzaje różnią się przyczyną powstania oraz sposobem radzenia sobie z dolegliwością. 

Zaparcia występują u około 10% dzieci na całym świecie. Ich podstawowym objawem jest oczywiście rzadkie oddawanie stolca; bardzo często bywa on też twardy i obfity. Inne symptomy, które mogą sygnalizować problemy u Twojej pociechy, to ból przy defekacji oraz brudzenie bielizny. 

Charakterystyczna jest również próba zahamowania perystaltyki i wstrzymywanie stolca przez malucha. Zwykle wtedy przerywa on wykonywaną czynność, zaczyna zaciskać pośladki lub krzyżować nogi i staje się drażliwy. W tych momentach stara się zwalczyć uczucie parcia i tym samym odwleka moment defekacji. Brudzenie bielizny wynika z popuszczania i niestety może być mylnie odbierane przez rodziców jako biegunka (przeczytaj też: Co robić, gdy dziecko dopadnie biegunka? [LECZENIE]). Długie powstrzymywanie się od wypróżnienia skutkuje bowiem nadmiernym nagromadzeniem mas kałowych w odbytnicy.

Skąd się biorą zaparcia u dzieci?

Jakie są przyczyny zatwardzeń u dzieci? Niestety, bardzo zróżnicowane, dlatego czasem trudno je rozpoznać. U niektórych pociech po epizodzie zatwardzenia lub problemów z oddaniem stolca mogą pojawić się zachowania mające na celu powstrzymywanie się od wypróżnienia, które jest przez nie źle kojarzone, co sprawia im jeszcze większy problem z defekacją. W przypadku młodszych maluchów problem może mieć tło emocjonalne i wynikać z niechęci do odstawienia pieluszek.

Zapoznaj się również z naszym artykułem: Sposoby sprytnego rodzica: jak przekonać dziecko do nocnika?.

Zaparcia u dzieci dzieli się na te wynikające z współistniejących chorób i zaburzeń oraz na tzw. czynnościowe. Czym charakteryzuje się drugi, najczęściej występujący rodzaj? To zatwardzenie spowodowane powtarzalnym wstrzymywaniem stolca przez dziecko. Innym źródłem dolegliwości są m.in. te związane ze schorzeniami przewlekłymi. Należy do nich chociażby choroba Hirschsprunga.

Przeczytaj także: Zaparcia czynnościowe − skąd bierze się ta męcząca choroba?.

Domowe sposoby na zaparcia u dzieci

Domowe sposoby na zatwardzenie u dziecka to przede wszystkim dieta i aktywność fizyczna. Często zaparcia występują u najmłodszych zmieniających jadłospis lub rytm dobowy (np. rozpoczęcie nauki w szkole czy pierwsze dni w przedszkolu). Dowiedz się, Jak przygotować dziecko do przedszkola, żeby dobrze się przyjęło?. 

Jako że kłopoty z wypróżnieniem powodują duży dyskomfort, któremu często towarzyszy ból, zwykle skutkują kolejnymi sytuacjami, w których Twoja pociecha powstrzymuje się od niego. Aby stopniowo regulować ich rytm, zachęcaj ją do podejmowania prób oddania stolca 5–10 minut po większych posiłkach, szczególnie tych jedzonych w domu. Zmniejszy to ilość stresu, jaki może sprawiać maluchowi załatwianie się w szkole czy przedszkolu, gdzie panują inne warunki i gdzie ogranicza je czas. W dodatku to właśnie tuż po obfitych daniach odruch defekacyjny jest najsilniejszy i w związku z tym będzie ona wtedy najprostsza.

Naturalne metody na zaparcia u dziecka, które trwale rozwiążą problem i przyniosą długoterminowe efekty, to wprowadzenie diety bogatej w błonnik oraz zachęcanie pociechy do aktywności fizycznej i ruchu na co dzień (przeczytaj: Dieta bogata w błonnik − sposób na dobre trawienie w święta?). Jeśli problem ten trwa długo i nawraca po okresach poprawy, zacznij prowadzenie dzienniczka wypróżnień malucha, aby mieć kontrolę nad postępami i odpowiednio dobrać terapię.

Konsekwencje zaparć u dzieci

Konsekwencje przewlekłego zatwardzenia mogą być różne. Pewnym jest, że nieleczone zaparcia czynnościowe mogą się pogłębiać. Wraz z narastającymi problemami z wypróżnianiem najmłodsi coraz bardziej unikają tej czynności, w konsekwencji czego może dojść do rozciągnięcia końcowego odcinka układu pokarmowego i jeszcze silniejszego blokowania stolca. Dodatkowo często zaparcia u dzieci wpływają na apetyt i nastrój oraz najzwyczajniej obniżają komfort życia i utrudniają rozwój.

Co mogą oznaczać regularne zaparcia u dzieci?

Regularne zatwardzenie może sygnalizować zarówno różne choroby, jak i pogłębiające się zaparcia czynnościowe. W celu potwierdzenia diagnozy, skonsultuj się z lekarzem. Aby prawidłowo rozpoznać problem, specjalista wykona zapewne badanie per rectum lub uciskanie części brzucha oraz sprawdzi okolice odbytu, by wykluczyć inne czynniki mogące odpowiadać za niemożność defekacji lub zniechęcenie dziecka do niej (dowiedz się więcej na ten temat: Zaparcia nawykowe − co to jest?). 

Dodatkowo może on zlecić wykonanie RTG lub USG jamy brzusznej albo testy krwi. Niekiedy sugeruje się również badanie pasażu jelitowego ze znacznikiem radiologicznym, manometrię lub wlew kontrastowy jelita grubego.

Zaparcia u dzieci: domowe sposoby na to, by uniknąć ich nawrotu

Aby uniknąć nawrotu zaparć u swojej pociechy, wdroż na stałe kilka zdrowych nawyków. Przede wszystkim postaw na dobrze zbilansowaną i bogatą w błonnik codzienną dietę. Oznacza to regularne spożywanie warzyw i owoców kosztem żywności przetworzonej. Takiemu jadłospisowi powinno towarzyszyć odpowiednie nawodnienie dziecka. Przeczytaj również: Dieta przy zaparciach − przepis na kisiel z siemienia lnianego.

Nie bez znaczenia jest także odpowiednia ilość ruchu na co dzień. Aktywność fizyczna wpływa korzystnie na perystaltykę jelit i wspomaga leczenie problemów z zaparciami. Ważne, aby Twój maluch utrzymał regularny rytm wypróżnień i rzadko był stawiany w sytuacji, w której musi zwlekać z defekacją.

Jeśli problem z zaparciami będzie się odnawiał, od razu zastosuj preparaty zawierające w składzie laktulozę lub makrogol. Zwykle będziesz mógł odstawić je dużo szybciej niż w przypadku, kiedy problem ten pojawi się po raz pierwszy.

Zaparcia u dzieci w większości przypadków dają się skutecznie wyleczyć. Dużo zależy od dokładnej przyczyny dolegliwości, determinacji i konsekwencji w kuracji oraz wprowadzenie zmieny w codziennych nawykach.

Jak wyleczyć zatwardzenie u dziecka?

Kiedy występuje zatwardzenie u dziecka, domowe sposoby mogą okazać się niewystarczające. Istotną rolę w leczeniu zaparć odgrywa samo zauważanie problemu oraz określenie, kiedy i z jakiego powodu mógł się on pojawiać. 

W celu usprawnienia defekacji, zakup preparaty zmiękczające stolec. Spowodują łatwiejsze i bezbolesne oddanie go, a to dobra podstawa do tego, aby przyzwyczaić pociechę do prawidłowego rytmu wypróżnień. Do tej grupy należą produkty mające w składzie laktulozę (dostępne w formie płynów) lub makrogol (płynne środki lub w postaci proszku do zrobienia roztworu). Ich dokładne dawkowanie zależy od wieku i masy dziecka oraz stopnia nasilenia problemu.

• W mniejszych ilościach można je stosować przez dłuższy okres, aby unormować oddawanie stolca (najpierw na zasadzie podtrzymania efektu, dopiero potem należy je stopniowo odstawiać),
• a w większych – przy epizodach silnych zaparć (działają wówczas przeczyszczająco).

Dowiedz się więcej o właściwościach i działaniu lnu na zaparcia. 

Najczęściej polecane są makrogole jako preparaty najskuteczniejsze i najbezpieczniejsze. Ponadto laktuloza nie powinna być stosowana u najmłodszych ze stwierdzoną nietolerancją laktozy. Starszym dzieciom podawaj również roztwory soli gorzkiej (siarczanu magnezu) oraz bisacodyl i sennozydy otrzymywane z senesu. Uzywaj je jednak ostrożnie i tylko doraźnie, gdyż mogą zanadto przyzwyczaić jelita do swojego działania. Jeśli w diecie Twojej pociechy zawarta jest za mała ilość błonnika, a nie ma możliwości uwzględnienia w codziennym menu produktów bogatych w tę substancję, to postaw także na preparaty z błonnikiem.

Jeśli zajdzie taka potrzeba, to istnieje również możliwość wykonania lewatywy. Zwykle zabieg ten przeprowadza się przy użyciu odpowiedniej mieszanki fosforanowej lub roztworów soli fizjologicznej z dodatkiem laktulozy. Pamiętaj jednak, że stosowanie wlewek doodbytniczych powinno być każdorazowo konsultowane z lekarzem. 

Innym doraźnym sposobem na przeczyszczenie są czopki glicerynowe na zaparcia, które pobudzają perystaltykę poprzez drażnienie ścian odbytu i ułatwiają oddanie stolca. Przydatne okażą się też na pewno probiotyki w kroplach dla dzieci, które przywrócą równowagę flory jelitowej.

Jeśli Twoja pociecha zmaga się z zaparciami, koniecznie udaj się na wizytę do pediatry. W niektórych przypadkach, szczególnie jeśli zajdzie prawdopodobieństwo wystąpienia innych chorób związanych z układem pokarmowym, konieczna może okazać się konsultacja z gastroenterologiem dziecięcym.

Dieta na zaparcia u dzieci

Podstawą diety bogatej w błonnik, która sprzyja prawidłowej i regularnej perystaltyce, są owoce i warzywa. W codziennych posiłkach powinny zagościć również kasze (sprawdź, dlaczego warto jeść kasze), ciemne pieczywo i otręby oraz duża ilość płynów. Innymi ważnymi składnikami są jogurty i kefiry oraz tłuszcze, takie jak masło (przeczytaj także: Olej, masło czy margaryna – jakie tłuszcze są dla Ciebie najlepsze?) czy oliwa z oliwek. 

Wprowadź pokarmy zawierające błonnik, naturalne tłuszcze oraz bakterie zawarte w nabiale, ale staraj się nie przesadzić z ich ilością. Niestety współczesna dieta najmłodszych bazuje przeważnie na białym pieczywie, produktach mącznych, słodyczach (sprawdź też: Zdrowe słodycze – co słodkiego można podać swojemu dziecku?) i żywności przetworzonej. Są to składniki, które nie sprzyjają dobrej perystaltyce żadnego organizmu, nawet tego dorosłego.

Leczenie zaparć to proces, który trwa zazwyczaj minimum 2 miesiące. Jednak jeśli nie chcesz, aby zatwardzenie nawracało, wprowadź niektóre zalecenia na stałe. Właśnie do takich zasad zaliczają się odpowiednia dieta, nawadnianie i ruch. Duża ilość błonnika wpłynie korzystnie na perystaltykę i będzie ułatwiać oddawanie stolca na co dzień. W ten sposób wizyta w toalecie coraz mniej będzie kojarzyć się z czymś nieprzyjemnym i bolesnym.

Co trzeba zapamiętać o zaparciach u dzieci?

Zaparciami określa się rzadkie wypróżnienia, którym towarzyszy wysiłek i ból. U dzieci objawiają się one zwykle dyskomfortem, drażliwością, próbą wstrzymywania stolca czy zabrudzeniem bielizny. Istotne jest określenie przyczyn występowania problemów z defekacją, które mogą wiązać się z chorobami współistniejącymi lub ze zwlekaniem z wizytą w toalecie. 

Jak zwalczyć zatwardzenie u dzieci? Domowe sposoby na tę dolegliwość to przede wszystkim zbilansowana i bogata w błonnik dieta, aktywność fizyczna oraz zachęcanie pociechy do regularnego wypróżniania. W przypadku nawracającego zatwardzenia sięgnij po preparaty zawierające laktulozę, makrogol lub błonnik oraz te, których zadaniem jest zmiękczenie stolca. 

Pamiętaj jednak, że to głównie wartościowa dieta zapewni Twojemu dziecko bezbolesne i regularne wypróżnienia. Jeśli cokolwiek wzbudzi Twoje wątpliwości, a niepokojące symptomy będą utrzymywały się zbyt długo pomimo wdrożenia kuracji, nie zwlekaj z wizytą u specjalisty.

Źródła:

1. Baker, S.S.; Liptak, G.S.; Colletti, R.B. i in. Evaluation and treatment of constipation in infants and children: recommendations of the North American Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition. The Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition. R. 2006, t. 43, nr 3, s. 1–13.
2. Banaszkiewicz, A.; Szajewska, H. Ineffectiveness of Lactobacillus GG as adjunct to lactulose for the treatment of constipation in children: a double-blind, placebo-controlled randomized trial. The Journal of Pediatrics. R. 2005, t. 146, nr 3, s. 364–369.
3. Romańczuk, W.; Czosnek, R.; Błaż, W. Ocena stanu odżywienia dzieci z przewlekłymi czynnościowymi zaparciami stolca. Pediatria Współczesna. Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka. R. 2004.
4. Ryżko, J., Olek, A., Stolarczyk, A. Żywienie w zaparciach stolca u dzieci. Standardy Medyczne. R. 2001, t. 12, nr 3, s. 16–25.