Flegma w gardle – przyczyny i objawy. Jak radzić sobie z zalegającą flegmą w gardle?

Flegma w gardle to gęsta wydzielina śluzowa lub śluzowo-ropna, która gromadzi się w tylnej ścianie gardła. Bardzo często towarzyszą jej także inne objawy, takie jak trudności z połykaniem, duszności czy ból w klatce piersiowej. Jej obecność może wskazywać na infekcje, alergie czy choroby układu oddechowego. Sprawdź możliwe przyczyny zalegającej flegmy w gardle i poznaj skuteczne sposoby leczenia tej przypadłości!

Co to jest flegma?

Flegma, określana także jako plwocina, to wydzielina o gęstej i lepkiej konsystencji, która wytwarzana jest przez błonę śluzową układu oddechowego. Substancja obecna jest w przebiegu kaszlu mokrego (produktywnego) podczas odkrztuszania. Flegma produkowana w fizjologicznej ilości utrzymuje odpowiednie nawilżenie gardła. Dzięki obecności przeciwciał zwalcza patogenne drobnoustroje, jak: cząsteczki bakterii, wirusów, kurzu i pyłków blokując ich przedostawanie się do płuc. Problematyczny staje się dopiero nadmiar wydzieliny, która zalega w tylnej części gardła. Zawiera w składzie m.in.: śluz, resztki pokarmowe, komórki złuszczonego naskórka i drobnoustroje chorobotwórcze.

Flegma w gardle – przyczyny

Przyczynami zalegającej flegmy mogą być:

• infekcje górnych dróg oddechowych (zarówno o etiologii wirusowej, jak i bakteryjnej),
• ostry lub przewlekły nieżyt nosa, gdy nadmiar wydzieliny spływa w kierunku gardła,
• niektóre alergie (najczęściej alergia wziewna).

Flegma w gardle charakteryzować się także różnymi rodzajami i barwami plwociny:

• ropna (zielono-żółta) plwocina – towarzyszy przeziębieniu, infekcji zatok przynosowych, zapaleniu płuc lub oskrzeli. Jeśli występuje nagle, może być spowodowana pęknięciem ropnia płuca,
• gęsta, śluzowa i lepka wydzielina odkrztuszana najczęściej po przebudzeniu – może wskazywać na POChP (przewlekłą obturacyjną chorobę płuc) lub na przewlekłe zapalenie oskrzeli,
• flegma o czerwonej barwie z krwiopluciem – może świadczyć nadkażeniu bakteryjnym, zapaleniu gardła lub poważniejszych stanach jak zatorowość płucna czy nowotwór płuc, dlatego wymaga szybkiej konsultacji lekarskiej,
• flegma o czarnym zabarwieniu – jest oznaką pylicy płuc, schorzenie zalicza się do tzw. chorób zawodowych i bardzo często występuje u górników,
• flegma z grudkami i czopami – występuje przy mukowiscydozie i grzybicy,
• biała plwocina z cofaniem treści pokarmowej do przełyku lub gardła – charakterystyczna dla choroby refluksowej żołądka,
• resztki pokarmu obecne w plwocinie – towarzyszą przetokom (nieprawidłowym połączeniom) pomiędzy tchawicą a przełykiem,
• plwocina o nieprzyjemnym zapachu – może świadczyć o zakażeniu beztlenowcami (anaerobami). Są to infekcje wywołane przez bakterie, które rozwijają się w środowisku pozbawionym tlenu lub w obecności niewielkich ilości pierwiastka. Beztlenowce mogą powodować różnorodne infekcje powierzchowne i głębokie.

Obecność flegmy w gardle to również częsty problem osób nałogowo palących papierosy. Dym tytoniowy podrażnia drogi oddechowe i upośledza ruch rzęsek, które pomagają w usuwaniu zanieczyszczeń, co wiąże się z nadmierną produkcją wydzieliny. Oprócz flegmy w gardle osoby palące papierosy mogą doświadczać innych objawów, takich jak np. kaszel palacza.

Zdarzają się również sytuacje, kiedy osoba odczuwa obecność flegmy w gardle, chociaż nic nie wskazuje na jej występowanie. Przyczyną mogą być zaburzenia psychosomatyczne tzw. globus histericus. Objawy uaktywniają się w sytuacji nasilonego stresu. Wówczas pacjent ma wrażenie, że w gardle znajduje się wydzielina czy ciało obce.

Flegma w gardle – objawy

Flegmie w gardle zwykle towarzyszą następujące objawy:

• trudności w przełykaniu,
• dyskomfort w klatce piersiowej,
• kaszel,
• uczucie drapania i łaskotania w gardle,
• chrypka lub zmiana barwy głosu,
• wymioty u osób z nasilonym odruchem wymiotnym,
• zgaga,
• nieświeży oddech.

Co zrobić, gdy flegma zalega w gardle?

Sposób leczenia nadmiaru flegmy w gardle zależy od przyczyny tego problemu. Jeśli stoi za tym infekcja dróg oddechowych, konieczne może być wdrożenie antybiotykoterapii (w przypadku infekcji o podłożu bakteryjnym) lub leczenie objawowe (przy infekcji wirusowej). W terapii stosuje się także preparaty mukolityczne, które upłynniają wydzielinę, zmniejszają jej lepkość, co pomaga drogom oddechowym usunąć zalegającą flegmę oraz leki sekretolityczne – zwiększają one wydzielanie śluzu i powodują jego upłynnienie.

Osoby zmagające się z objawami towarzyszącymi zalegającej flegmie m.in. katarem zatokowym, kaszlem, chrypką czy zgagą, mogą sięgnąć po środki dostępne bez recepty łagodzące te symptomy. Pomocne są przede wszystkim leki wykrztuśne, leki na katar, leki na zatoki czy leki na zgagę.

Jeśli przyczyna flegmy w gardle jest alergia, warto wykonać testy alergiczne, aby dowiedzieć się jakiego alergenu należy unikać. W przypadku flegmy u palaczy należy rozważyć rzucenie palenia. Niektóre przypadki zalegającej flegmy w gardle wymagają wykonania dokładnych badań obrazowych, takich jak: pobranie wymazu z gardła, laryngoskopia, USG czyi i tarczycy, tomografia komputerowa, czy rezonans magnetyczny.

Flegma w gardle – domowe sposoby

W łagodzeniu objawów związanych z obecnością flegmy w gardle oraz we wspomaganiu jej usunięcia bardzo dobre rezultaty dają domowe sposoby oparte na naturalnych metodach.

• Regularne nawadnianie. Spożywanie dużej ilości wody wspiera rozrzedzanie flegmy i ułatwia jej usuwanie z dróg oddechowych.
• Nawilżanie błony śluzowej gardła za pomocą ziół. Środkami, które mogą okazać się pomocne w zwalczaniu flegmy z gardła, są: tymianek, szałwia lekarska lub imbir. Zioła na kaszel wykazują działanie przeciwbakteryjne, nawilżające i oczyszczające drogi oddechowe. Można wypijać je w formie herbat lub inhalować się ich naparem.
• Skutecznie zwalczają objawy związane z zaleganiem flegmy. Bardzo dobrym rozwiązaniem jest nebulizacja z wykorzystaniem roztworu soli fizjologicznej lub leków. Do jej zastosowania niezbędny jest nebulizator – urządzenie zawierające pojemnik, do którego wprowadza się lek. Inhalacje pomagają nawilżać drogi oddechowe, rozrzedzić flegmę oraz ułatwić jej odkrztuszanie.
• Unikanie drażniących substancji. Należy wystrzegać się palenia tytoniu, zanieczyszczeń powietrza oraz innych czynników drażniących drogi oddechowe. Warto unikać także klimatyzowanych pomieszczeń, a razie potrzeby skorzystać z nawilżacza powietrza.
• Modyfikacja nawyków żywieniowych. Jeśli zalegająca flegma jest spowodowana refluksem żołądkowo-przełykowym jedną ze skutecznych metod zwalczania objawu będzie zmiana diety. Działania powinny skupić się na wyeliminowaniu z jadłospisu produktów, które zwiększają produkcję soku żołądkowego (kawy, napoi gazowanych, ostrych przypraw, ciężkostrawnych dań itp.).

Podsumowanie

Flegma w gardle to zwykle łagodny objaw towarzyszący infekcjom wirusowym, nie powinna więc stanowić powodu do niepokoju. Warto jednak obserwować współwystępujące z nią symptomy. Jeśli doświadczamy trudności z odkrztuszaniem wydzieliny, obserwujemy zmieniony kolor oraz obecność krwi, koniecznie skonsultujmy się z lekarzem pierwszego kontaktu.

Źródła:

1. Dzierżanowska-Fangrat, Leczenie chorób infekcyjnych, PZWL, Warszawa, 2021
2. Latkowski, W Lukas, M. Godycki-Ćwirko, Medycyna rodzinna, PZWL, Warszawa 2017
3. Wiercińska, Kaszel: kaszel mokry i suchy, sposoby na kaszel, kiedy zgłosić się do lekarza? Medycyna praktyczna dla pacjentów, https://www.mp.pl/pacjent/objawy/70135,kaszel, [dostęp: 18.08.2023]