Nebulizacja: co to jest i na co pomaga?

Nebulizacja dla dorosłych to bardzo popularny i dobry sposób leczenia dolegliwości dróg oddechowych. Sprawdza się zarówno w przewlekłych schorzeniach, jak i w przebiegu czasowych infekcji. Jest to sprzęt, który pozwala przeprowadzić inhalacje w domowym zaciszu. Jak z niego korzystać?

Na czym polega nebulizacja?

Nebulizacja to proces, podczas którego specjalne urządzenie zamienia płynny lek lub inną substancję w aerozol. Dzięki temu możesz go wdychać i wprowadzić bezpośrednio do układu oddechowego przez usta i nos. To skuteczny sposób miejscowej terapii różnych problemów układu oddechowego, a lek dostaje się dokładnie tam, gdzie ma zadziałać. W trakcie nebulizacji wdychasz przez usta mgiełkę wytworzona przez nebulizator. Sprzęt do przeprowadzania nebulizacji zaopatrzony jest w końcówkę z ustnikiem lub maskę do nakładania na usta i nos.

Jeśli aplikujesz sobie lek, to w wytworzonych kropelkach aerozolu zawieszone są cząsteczki substancji czynnej. W zależności od wielkości cząsteczek w mgiełce, dana frakcja może dostać się na różne poziomy układu oddechowego. Im mniejsze cząsteczki, tym głębiej będą w stanie dotrzeć. Cząsteczki mające więcej niż 8 µm zatrzymują się głównie w nosie i gardle, mniejsze − przejdą do tchawicy i szerszych oskrzeli: takie poniżej 2 µm powinny powędrować do poziomu oskrzeli i oskrzelików, a najmniejsze − dostaną się do pęcherzyków płucnych (0,5 – 2 µm). Z tego też względu bardzo ważny jest dobór inhalatora w ten sposób, aby jak najwięcej cząsteczek leku dotarło do oskrzeli i płuc.

Jak prawidłowo wykonać nebulizację?

W trakcie przeprowadzania nebulizacji siedź z głową lekko odchyloną do tylu. Dobrze, jeżeli znajdziesz na ten czas dla siebie miejsce, gdzie jest Ci wygodnie i masz spokój. Jeśli korzystasz z maski twarzowej, pamiętaj, aby dobrze dopasować ją do buzi tak, aby ściśle przylegała. To sprawi, że inhalacja będzie bardziej efektywna.

Podczas nebulizacji oddychaj głęboko i spokojnie, a po skończonym zabiegu umyj twarz, wypłucz jamę ustną i umyj zęby. To ważne, kiedy prowadzisz inhalacje z użyciem leków na receptę, a zwłaszcza sterydów.

Żeby długo cieszyć się sprawnym sprzętem, dowiedz się, jak używać nebulizatora − przeczytaj instrukcję obsługi. Staraj się także regularnie wymieniać filtry. Częstość wymian będzie zależeć od jakości powietrza i częstości przeprowadzania inhalacji. Dodatkowo plastikowe części nebulizatora myj po każdym użyciu.

Na co pomaga nebulizacja?

Nebulizacja sprawdza się w przeziębieniach z zarówno mokrym, jak i suchym kaszlem. W sytuacji, kiedy w oskrzelach zalega gęsta wydzielina, możesz wspomóc się inhalacjami z użyciem 3% roztworu NaCl, czyli roztworu hipertonicznego. Pozwoli to rozrzedzić i przez to łatwiej odkrztusić flegmę. Jeśli dokucza Ci suchy kaszel, wtedy w formie inhalacji użyj roztworów soli fizjologicznej lub jej połączeń z kwasem hialuronowym. Pomoże to nawilżyć drogi oddechowe i zmniejszyć podrażnienia oskrzeli.

Na rynku dostępne są też roztwory do inhalacji z ektoiną, która wykazuje działanie przeciwzapalne i kojące. W przypadku przeziębienia takie inhalacje uzupełniają leczenie, co często pomoże uniknąć leków doustnych lub ograniczyć ich stosowanie. Roztwory te mają naturalny i delikatny skład. Dodatkowo sprzedaje się je w formie małych ampułek z płynem i nie posiadają żadnych konserwantów ani składników pomocniczych.

Do inhalacji możesz używać też specjalnych mgiełek solankowych. Wykorzystuje się je od lat we wspomaganiu przeziębień. Prozdrowotne działanie mgiełek solankowych wynika z ich składników mineralnych i dużej zawartości jodu, wapnia i magnezu.

W formie inhalacji można podawać też leki na choroby przewlekłe związane z układem oddechowym. Wziewnie używa się preparatów na astmę, mukowiscydozę czy przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP). Dowiedz się więcej o leczeniu astmy: Astma oskrzelowa. Leczenie pozwala kontrolować chorobę. Leki podaje się dokładnie do miejsca problemu. Co więcej, robi się to szybko i mało inwazyjnie. Dzięki temu ograniczasz ryzyko wystąpienia działań niepożądanych doustnych form leku, które przechodzą przez układ pokarmowy i wątrobę.

Zastosowanie leków w formie wziewów (w konkretnych schorzeniach) jest korzystniejsze niż podanie postaci doustnej. W chorobach dróg oddechowych podany w ten sposób lek osiąga wysokie stężenie w drogach oddechowych, nie wywołując działania ogólnoustrojowego. Ta forma podania jest też preferowana w leczeniu chorób, takich jak zespół nieruchomych rzęsek, zakażenie układu oddechowego o podłożu grzybiczym, czy przewlekłe zapalenie krtani.

Inhalatory są potrzebne też do robienia nebulizacji po różnego rodzaju operacjach dotyczących dróg oddechowych. Co ciekawe, ta forma podania leków pozwala często na obniżenie dawek koniecznych do zastosowania, względem postaci doustnych. Dlaczego tak się dzieje? Lek działa bezpośrednio i omija efekt pierwszego przejścia. Jest to efekt związany z częściowym metabolizmem leków, przed dostaniem się do krążenia ogólnego. Proces ten zachodzi w wątrobie i błonie śluzowej jelit po przyjęciu doustnym preparatów zawierających substancje lecznicze.

Jeśli zażywasz leki sterydowe w inhalacjach, pamiętaj, żeby po skończonej nebulizacji przemyć twarz i przepłukać usta − tak zmyjesz lek z powierzchni skóry i jamy ustnej. Pozwoli to ograniczyć działania niepożądane na skórę. Obecnie, oprócz roztworów soli fizjologicznej w formie wyziewów, można podawać leki z grup mukolityków (rozrzedzające wydzielinę), antybiotyki, sterydy i leki rozkurczające oskrzela.

Nebulizacja to również dobre uzupełnienie standardowej terapii przeziębień. Stosujesz już syrop na kaszel mokry, ale dalej wydzielina zalega w płucach? Podajesz leki na katar dla dzieci, ale są niewystarczające? Nebulizacja może pomóc skutecznie poradzić sobie z uciążliwymi objawami przeziębienia. Bardzo często dzieci, które mają katar, są bardziej marudne i gorzej współpracują. Niekiedy tradycyjne metody takie jak ściąganie kataru gruszką, czy przyrządami podłączanymi do odkurzacza mogą się nie udać. W tej sytuacji możesz zastosować krople na katar. 

Podawanie kropli na katar ma swoje ograniczenia. Preparaty w formie aerozoli do nosa, które mają w składzie substancje działające obkurczająco na naczynia w błonie śluzowej, mogą być stosowane nie dłużej niż pięć dni z rzędu. Dodatkowo leki tego typu mogą działać drażniąco na delikatną błonę śluzową u maluchów. U małych dzieci, szczególnie rozpoczynających przygodę ze żłobkiem, czy przedszkolem infekcje potrafią występować naprawdę często. W takich przypadkach nebulizacja na katar poprawi oddychanie i udrożni nos.

Wirusy, które wywołują przeziębienia, atakują w pierwszej kolejności górne drogi oddechowe, dlatego pierwsze objawy infekcji to katar, ból gardła, czy kaszel. Organizm broni się przed nimi, wzmagając produkcję śluzu, za pomocą odruchu kichania, czy kaszlu. Jak wiadomo, przeziębienia leczy się objawowo, dlatego też inhalacje, które ułatwią oddychanie, uspokoją kaszel i udrożnią nos, idealnie się sprawdzą.

W sezonie grzewczym powietrze w domach i mieszkaniach jest przeważnie bardzo suche. Przekłada się to bezpośrednio na wysuszenie błony śluzowej górnych dróg oddechowych. To właśnie ta struktura jest pierwszą linią obrony w kontakcie z wirusami i patogenami. Jeśli nie jest optymalnie nawilżona, może słabiej bronić nas przed infekcjami. Dlatego też nawet inhalacje z użyciem soli fizjologicznej bardzo dobrze sprawdzą się w stanach osłabienia, czy w momencie, kiedy czujemy, że coś nas rozkłada. Pomogą one w bezpieczny i neutralny dla organizmu sposób nawilżyć górne drogi oddechowe i wspomóc organizm w obronie przed infekcjami.

Bo bardzo łatwo jest dowiedzieć się, co to jest nebulizacja i jak prawidłowo ją wykonać, a zabieg ten może skutecznie pomóc w wielu sytuacjach. Może być używany w profilaktyce chorób i w trakcie zaostrzenia objawów. Dodatkowo sprzęty tego typu są małe i poręczne, a nebulizacje to bezpieczny zabieg zarówno dla dzieci jak  i dorosłych.

Nebulizacja a inhalacja parowa

Zastanawiasz się: nebulizacja, a inhalacja parowa, czym to się różni? Warto pamiętać też, że nebulizacja nie ma nic wspólnego z inhalacją parową, kiedy to nachylasz się nad naczyniem z parującą wodą, często z dodatkiem ziół czy olejków eterycznych. W nebulizacji cząsteczki trafiają do głębszych struktur dróg oddechowych i na nie działają, a w inhalacji parowej − działasz co najwyżej na krtań i zatoki.

Dodatkowo w nebulizacji wdychasz zimną mgiełkę z wysoce rozdrobnionymi i zawieszonymi w niej kropelkami, a w inhalacji parowej ciepłą parę wodną, której cząsteczki są, wbrew pozorom, bardzo duże. Preparaty olejkowe i zioła nie nadają się do podania do nebulizatora nie tylko dlatego, że w wielu przypadkach po prostu go uszkodzą, ale też nie są to substancje, nienadające się do podania do płuc. Mogą wywołać gwałtowne skurcze i duszności, które w niektórych przypadkach mogą skończyć się tragicznie.

Przy zwykłych przeziębieniach inhalacje możesz wykonywać bez nebulizatora. Dla dorosłych, o ile nie ma konieczności podania specjalnego leku, dobrym rozwiązaniem są także domowe parówki. Więcej o inhalacjach, także inhalacjach na zatoki, pisałam tu: Inhalacje na zatoki, katar, kaszel. Na co pomagają inhalacje?

Przeciwwskazania do nebulizacji

Choć stosowanie nebulizatorów, zwłaszcza przy infekcjach sezonowych, uznaje się za bardzo korzystne, nie każdy może je stosować. Przeciwwskazaniami do nebulizacji są:

• ostra niewydolność oddechowa, 
• ostra niewydolność serca, 
• przewlekłe choroby układu oddechowego (chyba że lekarz prowadzący zaleci inaczej),
• krwotok z dróg oddechowych,
• niektóre rodzaje nowotworów (zgodnie z zaleceniami lekarza). 

Przed wykonaniem nebulizacji, zawsze dobrze skontaktować się z lekarzem. Zwłaszcza jeżeli cierpisz na chorobę przewlekłą. 

Kiedy kupić nebulizator dla dorosłych?

Nebulizator dla dorosłych może zalecić Ci lekarz, szczególnie jeżeli chorujesz na przewlekłe choroby układu oddechowego. Korzystanie z tego urządzenia może wspomagać też terapię w zwykłym przeziębieniu czy grypie. Jaki wybrać inhalator dla dorosłych?. Opinie w sieci mogą się różnić. Pamiętaj jednak, żeby zawsze dobrać sprzęt do swoich indywidualnych potrzeb, leków, które zamierzasz przyjmować, tego, na jaki fragment układu oddechowego chcesz działać i jaką chorobę chcesz leczyć.

Źródła: 

1. Sosnowski T., Aerozole wziewne i inhalatory, Warszawa, PW 2010.
2. Ari A., Restrepo R.D.; American Association for Respiratory Care: Aerosol delivery device selection for spontaneously breathing patients, 2012.
3. Broeders M., Vincken W., Corbetta L. i wsp.: The ADMIT series – Issues in Inhalation Therapy. 7 Ways to improve pharmacological management of COPD: the importance of inhaler choice and inhalation technique, Care Respir. J., 2011.