Naderwany mięsień łydki (łydka tenisisty) – przyczyny, objawy i leczenie

Naderwanie mięśnia łydki to jedna z najczęściej występujących kontuzji wysiłkowych. Jeśli doszło do nadwyrężenia struktur mięśniowych, nie obędzie się bez specjalistycznej pomocy lekarza i fizjoterapeuty. Co wpływa na rozwój uszkodzenia? W jaki sposób przebiega leczenie? Sprawdź, jak pozbyć się nawrotów kontuzji!

Jakie są przyczyny naderwanego mięśnia łydki?

Łydka tenisisty to uszkodzenie głowy przyśrodkowej mięśnia brzuchatego łydki, który jest jednym ze składowych mięśnia trójgłowego łydki odpowiedzialnego za zgięcie podeszwowe stopy. Prawidłowa czynność struktury umożliwia dynamiczne wspięcie na palce oraz efektywne wybicie stopy w trakcie biegu. Kontuzja występuje najczęściej podczas uprawiania dyscyplin sportowych wymagających intensywnego nacisku na podłoże lub nagłego przyśpieszenia: bieganie, piłka nożna, tenis, siatkówka oraz lekkoatletyka. Do powstania kontuzji predysponują czynniki zewnętrzne, do których zaliczamy:

• Zbyt dużą intensywność treningów nieproporcjonalną do stopnia wytrenowania organizmu,
• Nieodpowiednio dobrane obuwie treningowe,
• Niepoprawną technikę uprawiania aktywności sportowej,
• Bieganie w niskiej temperaturze,
• Zbyt małą ilość wapnia w diecie, odwodnienie i zmęczenie,
• Nadmierne obciążenie, które doprowadza do kumulacji mikrouszkodzeń w strukturze mięśniowej,
• Upadek ciężkiego przedmiotu na napięty brzusiec mięśniowy.

Do czynników wewnętrznych zwiększających ryzyko rozwoju łydki tenisisty należą:

• Płeć oraz wiek – na uraz znacznie bardziej narażeni są mężczyźni, zwłaszcza po 40. roku życia,
• Wady anatomiczne stóp – nadmierna rotacja stopy na zewnątrz,
• Zaburzenia biomechaniki stawu skokowego,
• Zaburzenia balansu mięśniowego – przykurcze i osłabienie tylnej taśmy mięśni podudzi (grupa kulszowo-goleniowa),
• Poprzednie kontuzje i urazy.

Objawy naderwania mięśnia łydki

Pierwszym i bezpośrednim symptomem świadczącym o naderwaniu mięśni łydki jest silny ból zlokalizowany po przyśrodkowej stronie. Podczas urazu może być słyszalny charakterystyczny „trzask”, będący dowodem na zerwanie mięśnia. Dolegliwości nasilają się podczas rozciągania oraz stawania na palcach. Osoba kontuzjowana ma także trudności w chodzeniu oraz obciążeniu kończyny. Objawom może towarzyszyć obrzęk oraz zaczerwienienie. Zdarza się również, że w badaniu palpacyjnym w rejonie przebiegu włókien mięśniowych wyczuwalne są guzki i zgrubienia. 

Wyróżniamy trzy stopnie naderwania mięśnia łydki:

• Naciągnięcie mięśnia (stopień I) – stanowi delikatną kontuzję, której objawy przechodzą samoistnie i nie ma negatywnego wpływu na sprawność fizyczną,
• Naderwanie mięśnia (stopień II) – obecne są dolegliwości bólowe oraz towarzyszący im obrzęk. Osoby kontuzjowane mają problemy z poruszaniem się,
• Całkowite zerwanie mięśnia (stopień III) – pojawia się bardzo silny ból i obrzęk, co uniemożliwia jakiekolwiek obciążanie kończyny. Może również dojść do skurczów naderwanego brzuśca.

Naderwany mięsień może również być przyczyną rozwoju zapalenia okostnej piszczeli. Schorzenie objawia się bólem i zwiększoną wrażliwością pod wpływem ucisku i dotyku.  Duża rozpiętość oraz nasilenie objawów powodują, że czas leczenia może się znacznie różnić. Bezpośrednio po urazie powinno się zaprzestać aktywności sportowej na czas gojenia się mięśnia. Przy niewielkich urazach do pełnej regeneracji wystarczą 1-2 tygodnie. Natomiast w przypadku poważniejszych kontuzji czas ten może ulec znacznemu wydłużeniu.

Naderwany mięsień łydki – jak leczyć?

Przy wszelkich urazach tkanek miękkich, w tym łydce tenisisty, bardzo dobrze sprawdza się protokół PRICE (ang.), który przedstawia się następująco:

• P (protection) – ochrona kontuzji,
• R(rest) – odpoczynek,
• I (ice) – stosowanie zimnych okładów,
• C (compression) – ucisk,
• E (elevation) – uniesienie kończyny.

Znaczna większość pacjentów wymaga leczenia zachowawczego bez ingerencji operacyjnej. Wskazaniami do operacji są rozległe (całkowite) uszkodzenia lub obecność masywnego krwiaka. Leczenie naderwanego mięśnia łydki opiera się na kilku etapach. Istotny jest przede wszystkim czas jego podjęcia – zbyt długie zwlekanie może doprowadzić do szeregu powikłań, takich jak obkurczanie i zaniki mięśni, co w efekcie wpływa na zaburzenia ruchomości stopy i całej kończyny dolnej. 

Do diagnozy naderwanego mięśnia wykorzystuje się badanie USG, rezonans magnetyczny lub zdjęcie RTG, by wykluczyć ewentualne złamanie oraz uszkodzenie ścięgna Achillesa, które może dawać zbliżone objawy. W pierwszym etapie powrotu do sprawności ważne jest zmniejszenie dolegliwości bólowych oraz obrzęku. Istotną rolę w tym okresie pełnią dostępne bez recepty maści na siniaki, maści na stawy i ból mięśni oraz leki przeciwzapalne. Przy wszelkich kontuzjach pochodzenia mięśniowego bardzo dobrze sprawdzają się również okłady chłodzące i rozgrzewające.

Domowe sposoby na naderwany mięsień łydki

Jeśli naderwany mięsień łydki daje się we znaki, a na wizytę u lekarza trzeba poczekać, w złagodzeniu bólu mogą pomóc domowe sposoby. Wśród nich dużą popularnością cieszy się ocet jabłkowy, który wykazuje działanie przeciwzapalne i uśmierzające ból. Warto zastosować go jako dodatek do kąpieli – wystarczy do wanny napełnionej ciepłą wodą wlać dwie szklanki octu i przez pół godziny moczyć kontuzjowaną łydkę. Kolejnym skutecznym specyfikiem jest olejek goździkowy. To naturalny środek, łagodzący stany zapalne, świetnie sprawdzi się również w przypadku naciągniętego mięśnia. Łyżkę olejku należy podgrzać, a następnie ostrożnie wetrzeć w bolącą okolicę. 

Jednak powyższe wskazówki nigdy nie powinny zastąpić wizyty u specjalisty.

Naderwany mięsień łydki – rehabilitacja 

Rehabilitacja naderwanego mięśnia brzuchatego łydki pomaga przyspieszyć powrót do zdrowia, a także wzmocnić uszkodzone włókna, co minimalizuje ryzyko odnowienia się kontuzji w przyszłości. Początkowo działania opierają się głównie na leczeniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Celem leczenia usprawniającego jest przywrócenie ruchomości stawu skokowego, elastyczności mięśni łydki oraz tylnej taśmy mięśniowej. Bardzo dobre efekty przynoszą ćwiczenia rozciągające, izometryczne i koncentryczne, wykonywane pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty. Poprawiają elastyczność uszkodzonego mięśnia oraz wzmacniają jego siłę. 

Powrót do formy zależy od stopnia uszkodzenia. Bez odpowiedniego planu treningowego niewyleczona łydka tenisisty może skutecznie przeszkodzić w realizowaniu sportowych pasji oraz utrudnić wykonywanie codziennych czynności. 

Chętnie stosowanymi zabiegami z zakresu fizykoterapii są:

• Laser wysokoenergetyczny – przekazując wiązki energii w rejon uszkodzonego mięśnia, wykazuje działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i biostymulacyjne,
• Magnetoterapia – wykorzystuje pole magnetyczne niskiej częstotliwości, przez co wspiera regenerację tkanek i tym samym przyśpiesza gojenie włókien mięśniowych,
• Krioterapia miejscowa – działanie ciekłego azotu poprawia przepływ krwi, co wpływa na odżywienie tkanek oraz zmniejszenie napięcia uszkodzonego mięśnia łydki.

Nieocenione wsparcie stanowi również aplikacja taśm kinezjologicznych, które umożliwiają usprawnienie krążenia oraz drenażu limfatycznego, co wpływa na zmniejszenie bólu, obrzęku oraz normalizację napięcia mięśniowego. Plastry są wodoodporne, dzięki czemu nie odklejają się podczas kąpieli i trzymają się na skórze przez kilka dni. Czas trwania rehabilitacji w przypadku każdego pacjenta stanowi kwestię indywidualną, zazwyczaj jej czas oscyluje między 3-6 tygodniami. Powrót do uprawiania sportu również powinien być rozpatrywany indywidualnie.

Podsumowanie

Powikłania po naderwaniu mięśnia to przede wszystkim ponowne uszkodzenie włókien mięśniowych, co zdarza się stosunkowo często. Dlatego rehabilitacja ruchowa to najlepszy sposób, by wrócić do pełnej formy i ustrzec się kolejnych kontuzji.

Źródła:

1. Gajewski P., Szczeklik A., Interna Szczeklika, MP, Kraków 2021.
2. Rutkowska-Kucharska A., Siemińska A., Wit A., Gajewski J. i inni, Biomechanika sportu, Edra Urban & Partner, 2018.
3. Wilkin L. D., Merrick M. A., Kirby T. E., Devor S. T., Influence of therapeutic ultrasound on skeletal muscle regeneration following blunt contusion, Int J Sports Med. 2004, nr 25, s. 70–78.