Najczęściej spotykane zmiany skórne w cukrzycy. Dowiedz się, jak sobie z nimi radzić

Cukrzyca jest poważną chorobą przewlekłą. Charakteryzuje ją nie tylko zwiększony poziom glukozy we krwi, ale także wiele powikłań narządowych i skórnych. Upośledzony metabolizm cukrów, tłuszczów i białek prowadzi do szeregu dolegliwości dermatologicznych, z którymi prędzej czy później zmaga się większość diabetyków. W poniższym artykule przyglądamy się najczęstszym problemom skórnym u cukrzyków. 

Cukrzyca – objawy skórne 

Zmiany na skórze w przebiegu cukrzycy mają związek nie tylko z wysokim poziomem glukozy we krwi, ale także z: 

• Mikroangiopatią, czyli zaburzeniami w mikrokrążeniu, 
• Neuropatią cukrzycową, czyli uszkodzeniem włókien nerwowych, 
• Obniżeniem odporności organizmu, 
• Zaburzeniami lipidowymi, zwłaszcza wysokim poziomem cholesterolu i trójglicerydów we krwi, 
• Stanem zapalnym, spowodowanym przewlekłą insulinoopornością. 

Do jednych z częstszych problemów skórnych u cukrzyków zaliczają się: 

• Suchość i świąd skóry, 
• Zakażenia bakteryjne i grzybicze, 
• Rogowacenie ciemne, 
• Dermatopatię cukrzycową, 
• Rumieniec cukrzycowy. 

Suchość i świąd skóry

Jest jednym z najpowszechniejszych problemów dermatologicznych u cukrzyków. U podłoża suchości skóry stoi zwykle mikroneuropatia, czyli uszkodzenie drobnych nerwów skóry. Może to doprowadzić do zmniejszenia produkcji potu, a w konsekwencji do zmniejszenia nawilżenia skóry. W rezultacie, w różnych okolicach ciała skóra staje się sucha. Dotyczy to w szczególności dłoni i stóp. Z suchością skóry w parze idzie świąd, który również często lokalizuje się na dłoniach i stopach, ale czasem pojawia się też na całym ciele. 

Infekcje skóry

Występują na każdym etapie choroby. Ich spektrum jest szerokie – od drobnego zapalenia mieszków włosowych aż po ciężkie infekcje grzybicze. Miejscami szczególnie narażonymi na wystąpienie bakteryjnego lub grzybiczego stanu zapalnego są okolice stykania się fałdów skórnych, a więc: przestrzenie między palcami rąk i stóp, okolice pach i pachwin, zgięcia fałdów skórnych, okolica pod piersiami. Zmiany grzybicze często mają postać sączących się, czerwonych wyprysków, z kolei w zakażeniach bakteryjnych charakterystyczna jest obecność ropy. Nawracająca grzybica skóry może być jednym z pierwszych objawów cukrzycy u dzieci i objawem niewyrównanej cukrzycy u osób starszych.

Rogowacenie ciemne

Jest często spotykaną zmianą skórną u chorych z cukrzycą typu 2, insulinoopornością i hiperinsulinemią. Charakteryzuje się szarobrunatnymi lub ciemnobrązowymi przebarwieniami z obecnością brodawkowatych rozrostów. Zmiany lokalizują się na karku, bocznych powierzchniach szyi, w okolicy pachwin, dołów pachowych i pępka. 

Dermatopatia cukrzycowa

Może obejmować skórę podudzi i czasem także kończyn górnych. W jej przebiegu pojawiają się drobne czerwonobrązowe lub jasnobrązowe zmiany o charakterze plamisto-grudkowym. Są ostro odgraniczone od zdrowej, niezmienionej skóry. Zmiany nie bolą i nie swędzą. 

Rumieniec cukrzycowy

Może być pierwszym objawem cukrzycy – bez względu na wiek. Charakteryzuje się ciemnoczerwonym zabarwieniem środkowych części policzków i czoła. Ta zmiana skórna na twarzy u cukrzyka powstaje w efekcie rozszerzenia drobnych naczynek skóry. 

Cukrzyca – powikłania skórne 

Niektóre zmiany pojawiające się na skórze cukrzyków to nie tylko objaw choroby, ale także jej groźne powikłanie. Zaburzenia na poziomie mikronaczyniowym i mikroneuronalnym doprowadzają do poważnego upośledzenia regeneracji komórek skóry. 

Przewlekłym i groźnym powikłaniem cukrzycy jest zespół stopy cukrzycowej. Powstaje w efekcie połączenia trzech mechanizmów: 

1. Upośledzenie ukrwienia. 
2. Uszkodzenie nerwów, które doprowadza do zaników mięśniowych, osłabienia czucia bólu, dotyku i temperatury. 
3. Zbyt duże obciążenie różnych okolic stopy. 

Jak pielęgnować skórę cukrzyka? 

Rozpoznanie cukrzycy to początek wieloletniego wyzwania polegającego nie tylko na zmianie stylu życia i stosowania zoptymalizowanej farmakoterapii, ale również na szczególnym dbaniu o zdrowie i kondycję skóry. Odpowiednia pielęgnacja może pomóc w zapobieganiu niektórym problemom skórnym u cukrzyków oraz zmniejsza prawdopodobieństwo powikłań, takich jak zespół stopy cukrzycowej, zakażenia bakteryjne i grzybicze oraz trudno gojące się rany i owrzodzenia. 

Oto kilka działań i nawyków, które mogą pomóc w zapobieganiu rozwoju niektórych skórnych powikłań cukrzycy. 

• Codziennie oceniaj skórę pod kątem pojawienie się na niej wszelkich zmian. W szczególności poszukuj zaczerwienień, wysypek i ran. 
• Kąp się w ciepłej wodzie. Unikaj gorących kąpieli, które mogą nadmiernie wysuszać skórę, prowadzić do świądu i prowokować drapanie. 
• Do codziennej pielęgnacji skóry używaj delikatnych kosmetyków. Unikaj środków myjących zawierających substancje zapachowe i alkohole, ponieważ przesuszają one skórę. 
• Dokładnie osuszaj skórę po kąpieli. Rób to delikatnie i nie pocieraj mocno skóry ręcznikiem. Zwróć szczególną uwagę na osuszenie fałdów skórnych, przestrzeni między palcami stóp i rąk oraz przestrzeni międzypośladkowej. 
• Używaj kosmetyków nawilżających i natłuszczających. Może to pomóc w zapobieganiu przesuszeniu skóry. Tego typu preparatów nie aplikuj na przestrzeń między palcami stóp, ponieważ może to sprzyjać rozwojowi zakażeń grzybiczych. 
• Pielęgnuj stopy. Dbaj o to, żeby po każdej kąpieli dobrze osuszyć stopy. Paznokcie stóp obcinaj na prosto, żeby unikać ich wrastania. Do obcinania paznokci używaj nożyczek o zaokrąglonych końcach, żeby uniknąć drobnych skaleczeń. 
• Noś odpowiednio dobrane i wygodne obuwie, wkładki i skarpety. 

Elementem ochrony skóry przed zmianami charakterystycznymi dla cukrzycy i przed skórnymi powikłaniami cukrzycy jest odpowiednie wyrównanie poziomu glukozy we krwi. Służy temu farmakoterapia. Leki na cukrzycę mogą występować w formie doustnej lub podskórnych wstrzyknięć, a rodzaj terapii jest dobierany indywidualnie do każdego pacjenta. W przypadku cukrzycy ciążowej jedynym stosowanym lekiem jest insulina w postaci wstrzyknięć. 

Jak dotąd nie udowodniono skuteczności ziół na obniżenie cukru we krwi. Stosowanie tego typu preparatów jest wręcz niezalecane, ponieważ mogą wchodzić w groźne interakcje z lekami przeciwcukrzycowymi. Przyjmowanie witamin i minerałów dla diabetyków także powinno być ściśle konsultowane z lekarzem. 

Podsumowanie 

Skóra diabetyka jest niezwykle wymagająca. Choroba jest czynnikiem ryzyka wielu problemów dermatologicznych, z których część stanowi jedynie defekt kosmetyczny, a inne są poważnym zagrożeniem dla zdrowia lub życia. Zwracaj uwagę na kondycję swojej skóry, a każdą zmianę, która Cię niepokoi, konsultuj z lekarzem pierwszego kontaktu lub z diabetologiem. 

Źródła:

1. Maj J., Zmiany skórne u chorych na cukrzycę, Diabetologia po dyplomie, 03.2020
2. Tatoń J., Choroby skóry w cukrzycy – praktyczne aspekty diagnostyki, profilaktyki i leczenia w ujęciu diabetologa, Medycyna Metaboliczna, 2014
3. Głowińska-Olszewska B., Jarosz-Chobot P., Młynarski W., Myśliwiec M., Szadkowska A., Szypowska A., Zmiany skórne, https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.168.23.7., [dostęp: 20.11.2024 r.]
4. S. Jabłońska, S. Majewski, Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, 2010 (wydanie I – 5 dodruk)