Potówki u dorosłych – przyczyny, objawy, leczenie

Potówki to częste zmiany skórne, kojarzone głównie z wiekiem niemowlęcym, ale mogą występować także u dorosłych wieku. Należą do grupy dermatoz zapalnych powstających na skutek długotrwałego narażenia skóry na drażniące działanie potu. Jeśli chcesz dowiedzieć więcej na temat potówek u dorosłych, czytaj dalej!

Jak wyglądają potówki u dorosłego człowieka?

Potówki (łac. miliaria) to zmiany skórne lokalizujące się w okolicach bogatych w gruczoły potowe m.in. na plecach, dłoniach, pod pachami czy w pachwinach. Powstają, kiedy nadmiar wydzieliny produkowanej przez gruczoły potowe blokuje ich ujście. W efekcie pot cofa się do skóry właściwej i naskórka, a na powierzchni skóry pojawia się charakterystyczna wysypka. W zależności od poziomu niedrożności przewodów potowych może mieć odmienny wygląd. Na tej podstawie można wyróżnić:

• Potówki zwykłe – mają postać licznych, bardzo drobnych (ok. 1 do 2 mm), jasnych lub przezroczystych pęcherzyków. Nie są zaczerwienione. Przypominają kropelki wody na skórze i łatwo pękają. Powstają w wyniku zablokowania przewodów potowych w powierzchniowych warstwach naskórka,
• Potówki czerwone – to czerwone grudki, którym często towarzyszy pieczenie i świąd skóry. Objawy nasilają się na skutek pocenia. W tym przypadku miejsce niedrożności przewodów potowych jest usytuowane w głębszych warstwach naskórka,
• potówki głębokie – to białe grudki, powstające na skutek zaczopowania lub zniszczenia przewodów potowych na granicy skórno-naskórkowej, a nawet głębiej – w skórze właściwej. Może im towarzyszyć częściowe lub całkowite zablokowanie wydzielania potu w chorobowo zmienionym miejscu.

Potówki czerwone stanowią najczęstszą postać tej dermatozy skórnej. Szacuje się, że dotykają nawet 30% osób żyjących w gorących i wilgotnych warunkach.

Potówki – przyczyny powstania

Do czynników sprzyjających powstawaniu potówek należy przegrzanie i utrudnione parowanie potu z powierzchni skóry, czemu sprzyja gorący i wilgotny klimat. Właśnie dlatego potówki u dorosłych powstają najczęściej w miesiącach letnich. Do pozostałych czynników predysponujących do rozwoju tej dermatozy należą:

• Wiek – potówki częściej powstają u niemowląt i dzieci. Ich gruczoły potowe nie są jeszcze dojrzałe, dlatego łatwiej dochodzi do zaczopowanie się ich ujścia. Zamiany w okolicach łojotokowych (twarz, skóra między łopatkami i piersiami) w pierwszych miesiącach życia powinny być różnicowane z trądzikiem niemowlęcym,
• Nadmierne pocenie – nadczynność gruczołów potowych sprzyja niedrożności ich ujść,
• Infekcje przebiegające z wysoką gorączką,
• Schorzenia metaboliczne np.: cukrzyca, nadczynność tarczycy,
• Nadmierna masa ciała,
• Noszenie obcisłych ubrań wykonanych ze sztucznych materiałów,
• Przyjmowanie niektórych leków np.: klonidyny, neostygminy,
• Oporność receptorów na mineralokortykosteroidy powodująca nadmierną utratę sodu przez gruczoły potowe (pseudohipoaldosteronizm typu 1),
• Zespół Morvana.

Potówki u dorosłych – objawy

Potówki u dorosłych, podobnie jak u dzieci mogą przybierać formę przezroczystych pęcherzyków, czerwonych lub białych grudek. Zazwyczaj powstają na skutek nadmiernego przegrzania skóry. Często towarzyszy im intensywny świąd oraz pieczenie. U osób dorosłych potówki mogą lokalizować się praktycznie na całej powierzchni skóry. Szczególnie predysponowane są wilgotne miejsca bogate w gruczoły potowe np.: okolice moszny u mężczyzn, pachwiny, pachy oraz stopy u osób cierpiących na nadmierne pocenie się nóg. Potówki pod piersiami, na brzuchu, plecach oraz twarzy również nie należą do rzadkości. Nieestetyczne „pryszcze na pośladkach” mogą być potówkami, ale zmiany te należy różnicować z rogowaceniem okołomieszkowym. 
Najpoważniejszym powikłaniem związanym z potówkami, które jednak zdarza się niezwykle rzadko, jest uszkodzenie gruczołów potowych. Utrata ich funkcji na dużej powierzchni ciała może doprowadzić do braku wydzielania potu i co za tym idzie – zaburzać termoregulację. Uszkodzona skóra jest również bardziej narażona na nadkażenia bakteryjne.

Sposób na potówki u dorosłych

Sposoby leczenia potówek są zróżnicowane w zależności od ich wyglądu, objawów towarzyszących oraz lokalizacji. Potówki zwykłe przybierają postać łatwo pękających przezroczystych pęcherzyków, które samoograniczają się i ustępują w przeciągu 24 godz. Zazwyczaj nie wymagają stosowania żadnych specjalistycznych preparatów. W tym przypadku na ogół sprawdza się dbanie o higienę skóry i unikanie jej przegrzewania.

Najczęściej występujące potówki czerwone wymagają leczenia ograniczającego nasilenie stanu zapalnego. W zależności od ich lokalizacji może być konieczne kilkudniowe stosowanie maści zawierających kortykosteroidy np.: 0,5 % hydrokortyzon lub 0,1% triamcynolon. Jeśli czerwonym grudkom dodatkowo towarzyszy nadkażenie bakteryjne, na co wskazuje obecność treści ropnej na czubku zmiany, przydatne są maści zawierające antybiotyki np.: klindamycynę. W celu odkażenia fragmentu skóry objętego potówkami można zastosować roztwór kwasu borowego lub nadmanganianu potasu. Wymienione leki na choroby skóry należy stosować według wskazań lekarza.

Początkowe leczenie potówek głębokich nie odbiega od terapii opisanej powyżej. Jeśli po jej zastosowaniu zmiany skórne nie ustępują, przydatna okazuje się kilkumiesięczna, doustna terapia izotretinoiną. W tym czasie zmiany skórne można smarować preparatami zawierającymi bezwodną lanolinę.

Warto wiedzieć, że większość potówek ustępuje samoistnie po przeniesieniu się do chłodniejszego i mniej wilgotnego środowiska. Jeśli tak się nie stanie, koniecznie udaj się do dermatologa, który wykluczy inne choroby skóry. Oto kilka rad, w jaki sposób możesz pozbyć się uciążliwie nawracających potówek:

1. Unikaj nadmiernego przegrzania i pocenia się skóry,
2. Noś luźne ubrania wykonane z oddychających tkanin np.: bawełny, wiskozy czy lnu,
3. Zredukuj nadmierną masę ciała,
4. Dbaj o higienę skóry,
5. Delikatnie złuszczają skórę przy pomocy peelingu, tak aby pozbyć się nadmiaru martwego naskórka i łoju z jej powierzchni,
6. Używaj produktów na nadmierną potliwość, jeśli na nią cierpisz,
7. W miesiącach letnich unikaj zbyt treściwych balsamów do ciała z dodatkiem olejków. Zamiast nich wybieraj lekkie kremy na bazie wody,
8. Jeśli cierpisz na choroby takie jak cukrzyca, nadczynność lub niedoczynność tarczycy, pozostań pod kontrolą lekarza i stosuj się do jego zaleceń.

Nie lekceważ potówek!

Jak się okazuje, uciążliwie nawracające potówki mogą stanowić nie tylko problem natury estetycznej, ale również mieć swoje następstwa zdrowotne. Z tego powodu nie warto ich bagatelizować. Jeśli ten problem dotyczy również Ciebie, udaj się do dermatologa.

Źródła:

1. S. Jabłońska, S. Majewski, Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008.
2. Miliaria., Karla C. Guerra; Alicia Toncar; Karthik Krishnamurthy, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537176/, [dostęp: 18.03.2022]
3. Atypical Presentation of Sweat Dermatitis with Review of Literature, Rohini Soni, Archana J. Lokhande, Paschal D’souza, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6859762/, [dostęp: 18.03.2022]