Osłabienie mięśni − problem z mięśniem czy nerwami?

Osłabienie mięśni, czyli spadek siły mięśniowej to nieprzyjemne doświadczenie, które może być objawem wielu różnych schorzeń: ogólnych, neurologicznych lub dotyczących samych mięśni. Żeby wiedzieć, jak je leczyć, konieczna jest szczegółowa diagnostyka i poznanie przyczyny. Zobacz, co może oznaczać osłabienie mięśni.

Osłabienie mięśni − przyczyny

Zmniejszenie siły mięśniowej wraz z ograniczeniem zakresu dowolnych ruchów, zwane jest niedowładem. Całkowity brak siły mięśniowej i niemożność wykonania ruchu to porażenie.

Obydwie dolegliwości są poważne i nieprzyjemne. Mogą dotyczyć konkretnej grupy mięśniowej lub być uogólnione.

Osłabienie mięśni wynika z uszkodzenia drogi, która prowadzi od decyzji o ruchu do ruchu mięśnia, na jednym z jej etapów.

Może to być:

• uszkodzenie na poziomie górnego neuronu ruchowego (droga od kory mózgowej do rdzenia kręgowego)
• uszkodzenie na poziomie dolnego neuronu ruchowego (droga od rdzenia kręgowego do mięśnia)
• uszkodzenie złącza nerwowo-mięśniowego (czyli połączenia między nerwem a mięśniem)
• uszkodzenie samych w sobie mięśni

Sprawdź też, z czego mogą wynikać skurcze mięśni nóg.

Na podstawie objawów towarzyszących osłabieniu mięśni można przypuszczać, na którym poziomie doszło do uszkodzenia.

Uogólnione osłabienie mięśni wskazywać może na polineuropatię (uszkodzenie wielu nerwów obwodowych), miastenię (czyli chorobę złącza nerwowo-mięśniowego) czy zapalenie skórno-mięśniowe (zapalną chorobę mięśni).

Uogólnione objawy mogą być też efektem chorób ogólnoustrojowych, takich jak niedoczynność tarczycy, zatrucia lekami czy toksyną botulinową.

Nagłe niedowłady połowy ciała będą najczęściej skutkiem udaru mózgu. Mogą towarzyszyć im zaburzenia mowy, widzenia, czucia i świadomości.

Gdy niedowład połowiczy postępuje stopniowo, być może jest to guz mózgu, zmiana zapalna, np. ropień, czy stwardnienie rozsiane.

Uszkodzenie pojedynczych nerwów lub splotów nerwowych będzie skutkowało osłabieniem konkretnych grup mięśniowych.

Sprawdź też, czym jest rabdomioliza.

Zespół górnego neuronu ruchowego

Objawy uszkodzenia górnego neuronu ruchowego świadczą o nieprawidłowości w obrębie ośrodkowego układu nerwowego: półkuli mózgowych, pnia mózgu lub rdzenia kręgowego. Objawy jakie można zaobserwować w tym przypadku to:

• osłabienie mięśni
• wzmożone napięcie mięśni zwane spastycznym
• wygórowane odruchy ścięgniste (czyli np. uderzenie młoteczkiem w kolano wywoła odruch silniejszy niż prawidłowo)
• objawy patologiczne, które u zdrowej dorosłej osoby nie występują (np. objaw Babińskiego czyli odruchowe zgięcie grzbietowe palucha podczas podrażnienia boku podeszwy stopy)
• brak odruchów skórnych brzusznych, które prawidłowo występują (polegają na skurczu mięśnia prostego brzucha w reakcji na drażnienie skóry brzucha od boku w stronę pępka)

Najczęstsze przyczyny to udar mózgu, guz mózgu, stwardnienie rozsiane, stany zapalne czy uraz rdzenia kręgowego.

Zespół dolnego neuronu ruchowego

W tym przypadku osłabienie mięśni wynika z uszkodzenia nerwów poza ośrodkowym układem nerwowym − czyli np. nerwów obwodowych.

Objawia się to:

• osłabieniem mięśni
• obniżonym napięciem (wiotkość mięśni)
• osłabieniem lub zniesieniem odruchów ścięgnistych
• zanikiem mięśni
• fascykulacjami (szybkie zrywania i drgania mięśni)

Powodem takiego stanu mogą być przykładowo: zespół Guillaina i Barrégo (czyli ostra, zapalna polineuropatia o podłożu immunologicznym), niepożądane działania niektórych leków, zatrucia metalami czy choroby immunologiczne.

Sprawdź też, czym jest zapalenie ścięgna piętowego.

Złącze nerwowe-mięśniowe przyczyną osłabienia mięśni

Przekazanie sygnału pomiędzy komórką nerwową, a mięśniową odbywa się za pomocą acetylocholiny, czyli neuroprzekaźnika. Gdy impuls dotrze do końcówki nerwu, acetylocholina wydzielana jest do tzw. przestrzeni synaptycznej, żeby następnie przyłączyć się do swoich receptorów w błonie komórki mięśniowej.

Autoimmunologiczna choroba, w której Twoje własne przeciwciała atakują te receptory, przez co spada ich ilość to miastenia.

Głównym objawem jest wzmożona męczliwość mięśni co objawia się: opadaniem powiek, podwójnym widzeniem, osłabieniem żucia i połykania, głosu i mięśni mimicznych twarzy. Pojawia się osłabienie siły mięśni nóg przy chodzeniu i siły rąk przy wykonywaniu codziennych czynności, a wszystkie objawy nasilają się w miarę wykonywania ruchów (przykładowo: szybkie mruganie początkowo nie sprawi problemów, ale w miarę wysiłku mięśnie ulegną zmęczeniu i powieka zacznie opadać).

Zespół miasteniczny Lamberta-Eatona to rzadka choroba, której objawy to słabe ramiona, suchość w ustach, impotencja, zmniejszona potliwość, zaparcia i osłabienie mięśni nóg. Przyczyny warto poszukać wyjątkowo wnikliwie, bo zespół ten może być pierwszym objawem nowotworu.

Za nieprawidłowości w obrębie płytki nerwowo-mięśniowej odpowiadają także zatrucia, np. toksyną botulinową czyli jadem kiełbasianym lub antybiotykami aminoglikozydowymi.

Sprawdź też, czym jest miopatia nabyta.

Osłabienie mięśni − objaw uszkodzenia mięśnia

Osłabienie mięśni nie musi wynikać z uszkodzenia neurologicznego − czasem problemem jest sam mięsień. Miopatie, czyli choroby mięśni, to bardzo różnorodna grupa, w której zawierają się zarówno schorzenia dziedziczne (np. dystrofie mięśniowe, gdzie budowa komórki mięśniowej jest nieprawidłowa), jak i nabyte (np. zapalenie wielomięśniowe, polekowe uszkodzenie mięśni). Dokładne objawy, przebieg choroby i rokowanie zależą od konkretnej jednostki chorobowej. Charakterystyczne jest zazwyczaj symetryczne osłabienie mięśni (głównie ramion i ud, czasem także twarzy).

Osłabienie mięśni − co zrobić?

Jeżeli zauważasz u siebie osłabienie mięśni − udaj się do lekarza rodzinnego, który prawdopodobnie skieruje Cię do neurologa. W zależności od rodzaju objawów i Twojej sytuacji (spastyczność czy wiotkość, symetryczność niedowładu, zakres mięśni objętych chorobą, czas trwania i szybkość narastania, wywiad rodzinny, stosowane leki, wynik badania neurologicznego, czynności z którymi masz kłopoty, np. wchodzenie po schodach czy wieszanie firanek oraz wiele innych) lekarz pogłębi diagnostykę w odpowiednim kierunku.

Czasem postawienie prawidłowej diagnozy wymaga specjalistycznych badań. Dopiero, kiedy poznasz przyczynę dolegliwości, możliwe jest rozpoczęcie adekwatnej terapii. Pamiętaj, że nagły niedowład połowy ciała i towarzyszące mu objawy (np. zaburzenia mowy, opadanie kącika ust) mogą świadczyć o udarze mózgu i wymagają natychmiastowej pomocy! Podobnie, w przypadku narastających trudności z mówieniem, przełykaniem i oddychaniem nie zwlekaj ani chwili z wezwaniem lekarza.