Paracetamol czy ibuprofen? Co uśmierzy ból lepiej?

Paracetamol i ibuprofen to 2 najpopularniejsze leki przeciwbólowe na świecie. Sprawdź różnicę pomiędzy tymi 2 lekami i zobacz, w jakich sytuacjach bezpiecznie możesz po nie sięgnąć.

Paracetamol − działanie

Paracetamol to substancja o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. Nie ma właściwości przeciwzapalnych, dlatego też nie zalicza się do grupy NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych). Działa w ośrodkowym układzie nerwowym, gdzie blokuje działanie enzymu zwanego cyklooksygenazą kwasu arachidonowego.

Paracetamol nie hamuje agregacji płytek krwi, przez co pozostaje bez wpływu na procesy krzepnięcia. Niezaprzeczalną zaletę paracetamolu stanowi to, że jest obojętny dla błony śluzowej żołądka i krzepliwości krwi. Z kolei leki z grupy NLPZ mogą mieć szkodliwy wpływ na te 2 parametry. W związku z tym NLPZ w wielu sytuacjach nie są zalecane.

Jeśli chodzi o czas działania paracetamolu i tempo hamowania bólu czy obniżania gorączki, to zależy to m.in. od formy podania leku. Kiedy przyjmiesz lek doustnie, osiąga on maksymalne stężenie we krwi po około godzinie. Natomiast kiedy podawany jest w postaci czopków doodbytniczych, dzieje się to po około 3 godzinach. A jak długo działa paracetamol? Odpowiedź nie jest jednoznaczna. Szacuje się, że po podaniu utrzymuje swoje działanie od 4 do 6 godzin.

Cały metabolizm paracetamolu zachodzi w wątrobie, a jego tempo może być zależne od innych stosowanych równolegle leków, które wpływają na enzymy wątrobowe, jak i od uwarunkowań genetycznych danej osoby oraz kondycji wątroby (wydłuża się w stanach niewydolności wątroby).

Więcej o paracetamolu dowiesz się z artykułu: Paracetamol to nie cukierek! Jak bezpiecznie go stosować?

Paracetamol − wskazania i dawkowanie

Paracetamol znajdziesz w aptekach pod różnymi nazwami handlowymi i w różnych postaciach. Formy doustne to np. płyny (syropy i bardziej stężone krople), tabletki, kapsułki, granulaty doustne i takie wymagające rozpuszczenia w wodzie czy tabletki musujące.

Zwróć uwagę, że paracetamol często znajduje się w składzie złożonych preparatów na przeziębienie i ból. Bardzo często zdarza się, że chorzy nieświadomie zażywają parę preparatów na przeziębienie jednocześnie, w których występuje ten składnik. W efekcie może to prowadzić do przyswojenia za dużej dawki i zatrucia paracetamolem. Dlatego przed zażyciem takiego leku złożonego, przeczytaj uważnie ulotkę i dowiedz się, ile paracetamolu przyjmujesz, żeby przypadkiem go nie przedawkować.

W formie doustnej i doodbytniczej paracetamol jest zalecany w bólach o lekkim i umiarkowanym nasileniu oraz przy gorączce. Często bywa polecany w bólach miesiączkowych zarówno sam, jak i w połączeniu z substancjami o charakterze rozkurczowym. Takie dwukierunkowe działanie pomaga uśmierzyć ból i rozkurcza mięśnie gładkie. Paracetamol sprawdza się bardzo dobrze w bólach głowy o podłożu migrenowym. Zarówno stosowany pojedynczo, jak i łączony z innymi substancjami jak: propyfenazon, kofeina czy kodeina.

Sprawdź też leki przeciwbólowe.

Przez Światową Organizację Zdrowia jest również zalecany w mniej nasilonych bólach nowotworowych. W przypadku stanów silnego bólu może być łączony z lekami o charakterze opioidów. Paracetamol może być podawany również dożylnie, w bólu o średnim nasileniu, w okresach pooperacyjnych czy też przy gorączce w sytuacjach, gdy nie można podać leku inną drogą. Paracetamol to lek, który może być rekomendowany przez lekarza w astmie aspirynowej, bo leki z grupy NZPL mogą zaostrzać objawy choroby. Nie działa on na chorobę samą w sobie, ale łagodzi ból i gorączkę.

Paracetamol ma zdolność przenikania przez łożysko u kobiet ciężarnych i, w niewielkim stopniu, przedostaje się do pokarmu u kobiet karmiących. Kiedy jednak zachodzi potrzeba zadziałania przeciwbólowo lub przeciwgorączkowo u ciężarnej lub karmiącej piersią, lekarz może polecić przyjęcie właśnie paracetamolu, a nie ibuprofen. Odradza się stosowanie tego drugiego − ibuprofen jest kategorycznie niewskazany szczególnie w 3. trymestrze ciąży. Zwróć jednak uwagę, żeby brać wtedy, w miarę możliwości, najniższe dawki paracetamolu, jakie są skuteczne przy danych objawach.

Zwykle dostępne dawki leku dla osoby dorosłej to 0,5 – 1,0 g − można ją przyjmować co 6 godzin. Pamiętaj przy tym, że dobowa maksymalna dawka tej substancji to 4 g (u osób zdrowych, bez uszkodzeń wątroby).

Sprawdź też, jak zbić gorączkę.

Paracetamol − przeciwwskazania

Głównym przeciwwskazaniem do stosowania paracetamolu jest niewydolność wątroby lub nerek i alergie na składniki preparatów. Substancja ta nie jest zalecana osobom, które mają niedobory enzymów takich jak: reduktaza methemoglobiny czy dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej. Paracetamolu powinny unikać (lub stosować odpowiednio niższą niż zdrowa osoba dawkę) osoby niedożywione, odwodnione czy alkoholicy (alkoholizm zdecydowanie zwiększa ryzyko uszkodzenia wątroby podczas przyjmowania paracetamolu).

Substancja ta jest tak wszechobecna w wielu dostępnych bez recepty preparatach, że warto zwrócić uwagę, z którymi lekami może wchodzić w interakcje. W przypadku podania paracetamolu równocześnie z kwasem acetylosalicylowym (aspiryną) dochodzi do zwiększenia poziomu obu leków we krwi. Inne leki mogą zwalniać proces usuwania paracetamolu z organizmu. Działa tak np. propranolol. Jeśli chory stosuje doustne leki przeciwzakrzepowe z grupy kumaryn, paracetamol może nasilić ich działanie. W przypadku zażywania niektórych grup leków o działaniu przeciwdepresyjnym, może powodować stany nadmiernego pobudzenia.

Przedawkowanie paracetamolu będzie przekładać się bezpośrednio na niewydolność i uszkodzenie wątroby i może prowadzić nawet do zgonu. Pierwsze objawy następują zwykle ze strony układu pokarmowego i są to wymioty i nudności, a także ból brzucha i biegunka.

Sprawdź też, jak działają niesteroidowe leki przeciwólowe.

Ibuprofen − działanie

Ibuprofen to substancja, która zalicza się do grupy NLPZ, czyli niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Ma działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Substancja hamuje wydzielanie enzymów, które są związane czynnikami prozapalnymi. Dodatkowo, ibuprofen stopuje gromadzenie płytek krwi, ale w mniejszym stopniu niż stosowana powszechnie w tym celu aspiryna.

Jak szybko organizm reaguje na ibuprofen? Czas działania zależy od objawu, który ma złagodzić lek. Po podaniu doustnym osiąga stężenie maksymalne we krwi od 1 do 2 godzin. Wiele zależy od postaci leku: czy jest w tabletce, kapsułce z płynną zawartością czy zawiesinie. W przypadku ibuprofenu czas działania przeciwbólowego i przeciwgorączkowego waha się od 4 do 6 godzin. Związek ten jest metabolizowany (trawiony) w wątrobie i jego metabolity są wydalane z moczem do doby po podaniu.

Sprawdź też, jak rozpoznać uzależnienie od lekówe przeciwbólowych.

Ibuprofen − wskazania i dawkowanie

Stosowany jest powszechnie w leczeniu bólu o małym i umiarkowanym nasileniu. Daje zadowalające efekty zarówno w bólu głowy, zębów czy w bólach kostno-stawowych. Może być również podawany w bólach miesiączkowych. Lekarz może go polecić przy reumatoidalnym zapaleniu stawów, a także po urazach mięśni i stawów (również w maściach i żelach do stosowania na skórę). Bardzo dobrze sprawdzi się również przy gorączce.

Zwykle zalecane dawkowanie ibuprofenu u osób dorosłych to jednorazowo od 200 do 400 mg i maksymalnie dobowo nie więcej niż 1,2 g (czyli 3 tabletki po 400 mg).

Ibuprofen − przeciwwskazania

Leku tego nie bierz, jeżeli jesteś uczulony na ibuprofen czy inne preparaty z grupy NLPZ. Przeciwwskazaniami do stosowania tej substancji jest także choroba wrzodowa, niewydolność wątroby lub nerek czy ciąża (szczególnie 3 trymestr). Z ibuprofenem lepiej uważać u chorych na astmę i nadciśnienie tętnicze czy osób odwodnionych. Lepiej ostrożnie go stosować też przy chorobach związanych ze stanami zapalnymi układu pokarmowego, takie jak choroba Leśniewskiego-Crohna czy wrzodziejącym zapaleniu jelit.

Nie zaleca się równoległego podawania ibuprofenu z innymi lekami z grupy NLPZ, bo może to zwiększać ryzyko wystąpienia skutków niepożądanych. Ibuprofen może nasilać działanie doustnych leków przeciwzakrzepowych i obniżać skuteczność kwasu acetylosalicylowego, podawanego w niskich dawkach jako zapobieganie zakrzepów. Niekorzystne bywają również połączenia ibuprofenu z antybiotykami z grupy aminoglikozydów. Powodują one zwiększone ryzyko uszkodzenia nerek i słuchu. Pamiętaj, żeby nie podawać ibuprofenu dzieciom, które przechodzą ospę, bo może to utrudniać gojenie się ran i pogarszać efekty leczenia.

Co ważne! Łączenie ibuprofenu z alkoholem zwiększa ryzyko uszkodzeń błony śluzowej przewodu pokarmowego. Ale w przypadku doraźnego zażywania leków na bazie ibuprofenu prawdopodobieństwo działania niepożądanego jest niewielkie.

Sprawdź też leki na przeziębienie i grypę.

Paracetamol a ibuprofen − czy można je łączyć?

Często pojawia się pytanie, czy łączenie paracetamolu z ibuprofenem jest możliwe. Tak. Na rynku dostępne są preparaty, które zawierają obie te substancje w swoim składzie. Pamiętaj jednak, że lepiej nie przyjmować takich środków zbyt często czy wręcz rutynowo. Tak naprawdę, leki te powinny być łączone w sytuacjach, kiedy jest to konieczne, po zasięgnięciu opinii lekarza.

Paracetamol i ibuprofen można też podawać naprzemiennie. Szczególnie w przypadkach trudnej do zbicia gorączki u dzieci. W ten sposób można skutecznie opanować gorączkę bez ryzyka przekroczenia dawek dobowych u malucha. Jednak zawsze w przypadkach ciężkiej do zbicia gorączki u dziecka, lepiej skonsultować się z lekarzem.

Paracetamol czy ibuprofen?

Nie podam Ci recepty, co lepiej stosować: ibuprofen czy paracetamol. To zawsze kwestia bardzo indywidualna dla każdego pacjenta. Jeśli chodzi o dolegliwości bólowe, to jest to sprawa dość względna i subiektywna. Wiele osób ma swoje sprawdzone leki, na które reaguje skuteczniej i dla niektórych może być to ibuprofen, a dla innych paracetamol. W sytuacji kiedy w grę wchodzi stan zapalny, wybór jest prosty – ibuprofen. Wynika to z faktu, że paracetamol nie wykazuje działania przeciwzapalnego. W sytuacjach gorączki u osoby dorosłej lekiem pierwszego wyboru jest zwykle paracetamol, bo jest najbezpieczniejszy.

Jeśli chodzi o stosowanie zarówno paracetamolu, jak i ibuprofenu u dzieci, pamiętaj, żeby w doborze dawki kierować się zawsze przede wszystkim wagą dziecka. Na preparatach dla dzieci zamieszczone są zwykle tabele, które mają pomóc rodzicom w doborze dawki. Są w nich umieszczone zakresy wiekowo wagowe i odpowiadające im dawki. Bardzo często dzieci według wagi powinny przyjmować inną dawkę niż według wieku zaznaczonego na tabeli. W takich przypadkach lepiej dobierać dawkę w oparciu o wagę dziecka.

Źródła:

1. L.L. Brunton, J.S. Lazo, K.L. Parker: Farmakologia Goodmana i Gilmana
2. P. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika