Zespół bolesnego barku – sprawdź, co to jest, i jak z nim walczyć

Staw barkowy jest najbardziej narażonym na kontuzje miejscem w Twoim układzie ruchu. Najczęściej problemy wynikają z urazów i przeciążeń. Przejawem choroby jest samoistny ból barku, który nasila się podczas ruchów w stawie. Dowiedz się, czym jest zespół bolesnego barku i jak mu zapobiec.

Czym jest zespół bolesnego barku?

Zespół bolesnego barku, obok dysfunkcji bólowej krzyża, jest jedną z najpowszechniejszych dolegliwości układu ruchu. Zwykle dotyka osoby w średnim wieku i starsze, ale często chorują także młodzi sportowcy. Dolegliwości bólowe mają związek z patologią struktur zaangażowanych w ruchy barku, a więc stawów, mięśni, ścięgien i torebek stawowych. Ból może pojawiać się nagle i bez konkretnej przyczyny. Może być związany z przeciążeniem lub urazem albo wynikać z obecności chorób ogólnoustrojowych.

Pod nazwą tej jednej choroby kryją się także inne zaburzenia. Wśród nich najczęściej występują:

• miejscowy stan zapalny, powstający w wyniku przeciążenia lub uszkodzenia ścięgien (np. przerwanie pierścienia rotatorów), zakażenia, zmian zwyrodnieniowych lub chorób autoimmunologicznych stawów (reumatoidalne zapalenie stawów, polimialgia reumatyczna);
• nadmierna ruchomośćprowadząca do niestabilności barku;
• ograniczenie ruchomości, np. w przebiegu reaktywnego stanu zapalnego stawu (zarostowe zapalenie torebki stawowej – PHS).

Zespół bolącego barku – przyczyny i diagnostyka

Istnieje wiele źródeł powstawania choroby. Wśród nich wyróżniamy:

• przeciążenie tkanek miękkich, 
• uszkodzenie ścięgien, 
• zapalenie tkanek miękkich okołostawowych,
• zmiany zwyrodnieniowe stawu barkowego. 

W leczeniu schorzenia kluczową sprawą jest właściwe ustalenie źródła dolegliwości oraz stopnia zaawansowania zmian chorobowych. Podstawą jest właściwie zebrany wywiad oraz badanie fizykalne. Niezbędne mogą okazać się też badania obrazowe jak RTG, USG lub MRI.

Jeżeli ból barku trwa dłużej niż 10 dni i jest niezależny od ustawienia ręki, koniecznie odwiedź lekarza. Zwróć się o pomoc także wtedy, kiedy masz objawy stanu zapalnego: obrzęk w stawie, który jest wyraźnie cieplejszy i bolesny przy każdym ruchu. Diagnostyka polega na dokładnym badaniu, a niekiedy wymaga dodatkowych badań obrazowych czy laboratoryjnych.

Zespół bolesnego barku – objawy 

Objawy zespołu bolesnego barku najczęściej narastają stopniowo, w ciągu paru tygodni. Głównym objawem jest ból barku, który nasila się przy poruszaniu ramieniem. Schorzenie to powoduje ograniczenie ruchomości w stawie barkowym. Najczęściej dochodzi do problemów z uniesieniem ręki powyżej linii ramion. Zespół bólowy barku odznacza się różnym nasileniem ucisku.

Możesz zauważyć, że problem sprawia Ci wykonywanie prac domowych, ubranie lub uczesanie się. Z uwagi na nasilone bóle nocne, możliwe, że odczujesz także problemy z zasypianiem. Bywają nieraz tak dotkliwe, że paraliżują całą rękę. Poruszanie nią staje się wtedy bardzo trudne, a niekiedy wręcz niemożliwe. 

Bywa, że towarzyszy temu obrzęk okolicy barku. Postęp choroby wzmacnia ból, a zakres ruchomości w stawie jest coraz bardziej ograniczony. W skrajnych, nieleczonych przypadkach może to doprowadzić do tzw. barku zamrożonego.

Jak leczyć zespół barku bolesnego?

Poznaj 6 metod terapeutycznych, które są najczęściej zalecane przy zespole bolesnego barku.

1. Zmiana stylu życia

Chodzi przede wszystkim o unikanie przeciążeń i odciążanie barku, dzięki stosowaniu zaopatrzenia ortopedycznego, takiego jak np. bandaże elastyczne bądź temblak. Wystrzegaj się leżenia i spania na chorym barku. Staraj się również nie wykonywać gwałtownych ruchów bolącym barkiem. 

2. Stosowanie środków farmakologicznych

Mowa tu o lekach przeciwbólowych i przeciwzapalnych (ibuprofen, diklofenak, meloksikam, naproksen, ketoprofen) lub rozluźniających napięcie mięśniowe.

Farmaceutka Irmina Turek dodaje:

„Doustne preparaty przeciwbólowe dostępne są w formie tabletek lub postaci do rozpuszczenia w wodzie i wypicia. Nadają się do stosowania doraźnego i na własną rękę nie zaleca się zażywania ich przez dłuższy czas. Tabletki z substancjami rozluźniającymi mięśnie szkieletowe dostępne są wyłącznie z przypisu lekarza. Działają one spazmolitycznie poprzez tłumienie przekaźnictwa nerwowego na drodze od mięśni do ośrodkowego układu nerwowego. Substancje o takim działaniu to m.in. baklofen, tyzanidyna, metokarbamol, czy prydynol. 

Możesz także zaopatrzyć się w maść na stawy lub plastry ze składnikiem przeciwbólowym do naklejania na skórę. Zaletą produktów w formie maści i plastrów jest ograniczenie niekorzystnego wpływu zażywanych leków na Twój  układ pokarmowy. Dodatkowo składnik podawany jest blisko miejsca bólu i działa szybko. Plastry tworzone są w ten sposób, aby stopniowo, partiami uwalniać środek o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym, hamując objawy na wiele godzin. Ponadto możesz  nakleić je na skórę, ubrać się i od razu wrócić do wykonywanych czynności. W przypadku maści musisz zaczekać, aż preparat się wchłonie”. 

3. Stosowanie zabiegów fizykalnych

Zabiegi fizykalne mają przede wszystkim działać przeciwzapalnie i przynieść Ci ulgę w bólu. Pobudzają one regenerację tkanek miękkich, rozluźniają uszkodzone struktury lub poprawiają ich ukrwienie. Warto zainteresować się krioterapią, jonoforezą, prądami diadynamicznymi, terapią polami magnetycznymi, ultradźwiękami, laseroterapią czy elektrostymulacją.

4. Kinezyterapia

Są to dostosowane do Twoich potrzeb ćwiczenia na zespół bolesnego barku, które wykonujesz pod okiem fizjoterapeuty.  

5. Kinesiotaping 

To nic innego jak oklejenie stawu barkowego elastycznymi plastrami o specjalnej strukturze, potocznie nazywane jako tejpy. Plastrowanie dynamiczne jest często stosowaną przez sportowców techniką. Wyraźnie łagodzi ból i zwiększa ruchomość stawu. 

Farmaceutka Irmina Turek dodaje:

„Taśmy do kinesiotapingu powinien naklejać profesjonalista. Ich umiejscowienie musi być precyzyjne, aby przyniosły pożądany efekt. Odpowiednie umieszczenie taśm pomaga odciążyć poszczególne partie mięśniowe i daje im potrzebny na regenerację czas”. 

6. Metody inwazyjne

W imię zasady, że „każdy długotrwały ból jest szkodliwy”, lekarz może zaproponować Ci radykalne środki. Czasem, żeby zmniejszyć uporczywy ból i zatrzymać proces zapalny, konieczne jest zastosowanie tzw. blokady okołostawowej – wstrzyknięcia znieczulenia miejscowego w połączeniu ze steroidem. Wykonuje się też zabieg blokady splotu ramiennego lub termolezję nerwu nadłopatkowego.

W przypadku braku skuteczności leczenia zachowawczego bądź ciągłych nawrotów choroby ostateczną metodą czasem okazuje się zabieg chirurgiczny.

Jeśli ból będzie się nasilał, warto nie eksploatować dodatkowo stawu i dać mu chwilę na regenerację przy jednoczesnym stosowaniu np. okładów z lodu, działających przeciwzapalnie i kojąco. W razie silniejszych dolegliwości rozwiązaniem mogą się okazać zabiegi fizykalne oraz rozciągające ćwiczenia na bolesny bark, a także nagrzewanie. Natomiast w ostrym stanie lepsze efekty przyniesie Ci leczenie zimnem (krioterapia). Dodatkowo warto wspomóc się terapią laserem, elektroterapią i jonoforezą.

Jak powstrzymać zespół bolesnego barku? Profilaktyka to podstawa!

Aby uchronić się przez tym poważnym schorzeniem, zastosuj się do kilku zasad. Pamiętaj, że powinieneś unikać gwałtownych ruchów, które powodują ból. Staraj się również nie obciążać nadmiernie chorego stawu, a także utrzymuj ruchomość stawu przez wykonywanie niezbyt forsownych ćwiczeń. Gdy ruchy w stawie barkowym sprawiają Ci ból, oszczędzasz staw i nieświadomie go unieruchamiasz. Niestety, może to powodować utrwalenie się zmian chorobowych i pogłębienie problemu. 

Ćwicz także mięśnie posturalne grzbietu – w ten sposób dbasz nie tylko o prawidłową postawę ciała, ale też przywracasz równowagę w mięśniach otaczających staw barkowy. Nie zapomnij o rozciąganiu mięśni grzbietu i klatki piersiowej – Twoim barkom przyda się chwila odpoczynku, szczególnie jeśli prowadzisz siedzący tryb życia. Dlatego, żeby uniknąć stosowania tejpów, bandaży elastycznych, czy maści przeciwbólowych  na stawy, zadbaj o Twoją aktywność już dziś. 

Zespół bolesnego barku: ćwiczenia

Farmaceutka Irmina Turek pisze:

„Pamiętaj, że aktywność to dobry sposób na bolesny bark. W zależności od tego, jakie są dokładne przyczyny bólu, niektóre ćwiczenia okażą się dla ciebie odpowiednie, a innych nie powinieneś wykonywać wcale. Dlatego tak ważna jest dokładna diagnoza i nadzór specjalisty nad fizjoterapią. Poniżej opisałam ćwiczenia na bolesny bark, które należy powtarzać kilkakrotnie. Tempo i zakres ruchów dostosuj do swoich możliwości. 

1. Jednym z ćwiczeń jest tzw. imitowanie mycia szyby. Stojąc na wprost ściany, w jednej ręce (tej, którą chcesz ćwiczyć) chwyć materiał, czy szmatkę. Następnie poruszaj ręką, używając stawu barkowego tak, aby imitować ruch mycia czy przecierania powierzchni. W ten sposób wykonujesz ruchy w stawie barkowym na wielu różnych płaszczyznach. 

2. Ustaw ciało w pozycji klęku podpartego. Następnie przenieś ciężar ciała tak, abyś w miarę możliwości usiadł na piętach i wyciągnij maksymalnie ręce do przodu. Ruch wykonaj w optymalnym dla ciebie zakresie.

3. Aby wykonać kolejne ćwiczenie, stań z boku stołu lub blatu i oprzyj o niego jedną rękę, aby odcinek od palców do łokcia przylegał do blatu. Do drugiej ręki weź małą butelkę z wodą lub lekki hantel. Rękę zajętą pozostaw zwisającą w dół, wraz z trzymanym obciążeniem. Następnie delikatnie ugnij kolana i wykonuj nimi okrężne ruchy. W ten sposób wprawisz w ruch również staw barkowy ręki zajętej.

4. Połóż się na plecach, z jedną ręką zgiętą w stawie barkowym, ułożoną na poduszce. Rękę skieruj nad głowę, a następnie przesuń ją tak, by była ułożona w stosunku do głowy pod kątem 45 stopni, leżąc płasko na poduszce. Stopy oprzyj o podłogę, kolana ugnij. Ruch polega na skręcie kolan w przeciwnym kierunku do ręki na poduszce”. 

Zespół bolesnego barku: objawy i ich łagodzenie

Farmaceutka Irmina Turek kontynuuje:

„Ćwiczenia na zespół bolesnego barku to nie wszystko. Aby przynieść sobie ulgę w dolegliwościach, pomocny okaże się też odpowiedni masaż. Prawidłowo wykonany rozluźni napięcia w strukturach mięśniowo-powięziowych. Co ciekawe, często pomocne jest też masowanie struktur odległych od stawu barkowego, dlatego że pozostają one w połączeniu z mięśniami i podwięziami barku. Bardzo często napięcia generowane są w dalszych obszarach i aby skutecznie rozluźnić bark. Profesjonalny masaż pomoże też przywrócić prawidłowe krążenie i unerwienie okolicy barkowej. 

Mięśnie, na które możesz zadziałać poprzez masaż to m.in. mięśnie zębate, mięsień naramienny, czworoboczny grzbietu, czy mięśnie piersiowe oraz dźwigacze żeber i łopatki”. 

Zespół bolesnego barku – nie ignoruj objawów!

Istnieje prawdopodobieństwo, że powrót do zdrowia zajmie Ci miesiące, a niekiedy nawet lata. Skuteczne leczenie zespołu bolesnego barku nie jest łatwym zadaniem. Jeśli zauważysz u siebie opisane w artykule objawy, kluczowe będzie rozpoczęcie rehabilitacji i postępowanie zapobiegawcze, które polega na wyeliminowaniu przyczyny bólu (np. ograniczenie dźwigania przedmiotów czy unikanie szarpnięć). 

Leczenie dolegliwości zależy przede wszystkim od przyczyny bolesnego barku. Ważna jest szybka i trafna diagnoza, dzięki której poznasz przyczyny schorzenia i wprowadzisz plan naprawczy.

Źródła: 

1. Gajewski P., Szczeklik A., Interna Szczeklika, MP, Kraków 2013.
2. Mutschler E., Farmakologia i toksykologia, red. Buczko W., Wyd. III polskie, MedPharm Polska, Wrocław 2013.
3. Brunton L.L., Lazo J.S., Parker K.L., Farmakologia Goodmana i Gilmana, Czelej, 2007.
4. Luo X., Pietrobon R., Curtis L.H., Hey L.A. Prescription of nonsteroidal anti-inflammatory drugs and muscle relaxants for back pain in the United States, Spine, 2004.