Plamienie zamiast okresu − jak je rozróżnić i jakie są jego przyczyny?

Plamienie zamiast okresu, czyli skąpe krwawienie z dróg rodnych, pojawiające się w terminie spodziewanej miesiączki może wynikać z bardzo wielu przyczyn. W pierwszej kolejności zawsze należy jednak wykluczyć krwawienie implantacyjne, które jest wczesnym objawem ciąży. Dowiedz się, jakie mogą być przyczyny plamienia pojawiającego się zamiast okresu i jak odróżnić je od miesiączki. 

Czy plamienie zalicza się do okresu?

Długość prawidłowego cyklu miesiączkowego wynosi od 21 do 35 dni. Regularnie pojawiające się miesiączki, trwające od 3 do 7 dni z utratą krwi w ilości od 20 do 100 ml są klinicznym objawem prawidłowego cyklu miesiączkowego, któremu towarzyszy owulacja. Plamienie może pojawić się w różnym czasie trwania cyklu miesiączkowego, również w terminie spodziewanego okresu. 

Pojęciem plamienia określamy niewielkie, skąpe krwawienie z narządów rodnych. Treść wydostająca się z pochwy może mieć zróżnicowaną barwę − od jasnoczerwonej aż do brązowej. Skąpe krwawienie zamiast typowej miesiączki jest nierzadko powodem wizyt pacjentek w gabinecie ginekologicznym. Bez podjęcia odpowiedniej diagnostyki nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, czy pojawiające się w terminie miesiączki plamienie jest skąpym okresem, czy świadczy o patologii.

Co oznacza plamienie zamiast okresu?

Pojawienie się niewielkiego plamienia w terminie spodziewanej miesiączki zamiast typowego okresu to objaw, który może mieć wiele przyczyn. 

• Skąpe krwawienie miesiączkowe należy do zaburzeń miesiączkowania i najczęściej ma podłoże endokrynologiczne. Jego przyczyną są stany doprowadzające do hipoestrogenizmu, czyli zbyt niskiego stężenia estrogenów w pierwszej fazie cyklu miesiączkowego − fazie folikularnej. To w czasie jej trwania pod wpływem estrogenów wydzielanych przez jajniki dochodzi do rozrostu i pogrubienia błony śluzowej macicy, która później ulegnie złuszczeniu, dając w efekcie comiesięczne krwawienie. Zbyt niski poziom estrogenów jest efektem zaburzeń osi podwzgórzowo-przysadkowo-jajnikowej, które mogą wynikać z:

• Przewlekle trwającego stresu oraz nadmiernej utraty masy ciała, co zakłóca prawidłowe, pulsacyjne wydzielanie gonadoliberyny (GnRH) przez podwzgórze,
• Hiperprolaktynemii – zbyt wysokiego poziomu prolaktyny, która hamuje działanie osi podwzgórzowo-przysadkowo-jajnikowej,
• Zaburzeń pracy tarczycy – najczęściej niedoczynności, rzadziej nadczynności tego gruczołu,
• Przedwczesnego wygasania czynności jajników,
• Zbliżającej się menopauzy.

• Plamienia w terminie spodziewanej miesiączki mogą również wystąpić w zespole policystycznych jajników, ale nie są dla niego charakterystyczne.  
• Poza zaburzeniami endokrynologicznymi musimy wziąć pod uwagę patologie strukturalne narządu rodnego, takie jak polipy szyjki macicy, polipy endometrium, nowotwory złośliwe czy mięśniaki macicy. Najczęściej schorzenia te objawiają się plamieniami międzymiesiączkowymi oraz obfitymi okresami. Jednak może także dojść do sytuacji, gdy cykl miesiączkowy ulegnie wydłużeniu, a pojawiające się plamienie zostanie błędnie uznane za niezwykle skąpą miesiączkę.

Musisz wiedzieć, że plamienie zamiast okresu może mieć też zupełnie fizjologiczną przyczynę, czyli ciążę. Pojawiające się wówczas skąpe krwawienie może wynikać z implantacji zarodka w błonie śluzowej macicy, ale należy podkreślić, że ten objaw nie występuje u wszystkich kobiet. Natomiast jeśli dojdzie do krwawienia implantacyjnego, najczęściej ma ono miejsce przed terminem lub w czasie spodziewanej miesiączki.

Jak odróżnić plamienie od okresu? 

Główną cechą odróżniającą plamienie od okresu jest jego obfitość. Skąpe krwawienie pojawiające się w terminie spodziewanej miesiączki najczęściej jest okresem. Jednak aby to potwierdzić, a także ustalić przyczynę, warto udać się do ginekologa. W celu określenia, czy plamienie jest okresem, lekarz dokładnie przeanalizuje długość trwania Twojego cyklu miesiączkowego oraz określi fazę, w jakiej aktualnie się znajdujesz. Niezwykle pomocne jest również zebranie dodatkowego wywiadu dotyczącego:

• Regularności poprzednich miesiączek. Występowania podobnego plamienia w przeszłości, nie tylko zamiast miesiączki, ale również plamienia po okresie, czy plamienia po stosunku,
• Objawów towarzyszących, takich jak występowanie bólów menstruacyjnych w czasie plamienia lub tuż przed jego pojawieniem się oraz bolesnej owulacji w połowie cyklu,
• Konieczności przyjmowania tabletek na bóle menstruacyjne,
• Chorób towarzyszących, zwłaszcza tych o podłożu endokrynologicznym np.: niedoczynności lub nadczynności tarczycy, hiperprolaktynemii, zespołu policystycznych jajników,
• Nadmiernej utraty masy ciała w ostatnim czasie,
• Narażenia na przewlekły stres,
• Możliwości zajścia w ciążę.

Kolejnym krokiem jest przeprowadzenie badania ginekologicznego, polegającego na ocenie tarczy szyjki macicy we wzierniku w celu poszukiwania cech stanu zapalnego lub procesu nowotworowego, które mogą dawać objawy plamienia. Jego częścią jest również badanie dwuręczne, które u większości pacjentek pozwala określić położenie oraz wielkość macicy i jajników. 

W przypadku nieprawidłowego krwawienia z macicy, do którego należy również zbyt skąpa miesiączka, wskazane jest wykonanie USG transwaginalnego. Dzięki temu badaniu lekarz ginekolog może jeszcze dokładniej określić fazę cyklu miesiączkowego, a także ocenić strukturę macicy oraz jajników. Nierzadko konieczne okazuje się dodatkowe wykonanie badań hormonalnych. Po postawieniu ostatecznego rozpoznania lekarz będzie mógł zalecić odpowiednie leki na problemy z miesiączką. 

Pamiętaj, że w przypadku krwawienia po menopauzie, nawet jeśli jest ono skąpe i bardziej przypomina plamienie, potrzebna jest niezwłoczna wizyta u ginekologa. Wszelkie krwawienia z macicy po okresie przekwitania są patologią i wymagają jak najszybszego podjęcia diagnostyki ich przyczyny, a następnie wprowadzenia odpowiedniego leczenia.

Plamienie zamiast okresu − kiedy zrobić test? 

W przypadku plamienia, które pojawiło się zamiast okresu, każda aktywna seksualnie kobieta powinna w pierwszej kolejności wykonać test ciążowy. Skąpe krwawienie może stanowić objaw dokonującej się implantacji zarodka w błonie śluzowej macicy. Test ciążowy najlepiej zrobić w terminie spodziewanej miesiączki lub kilka dni po niej. Wynik można dodatkowo potwierdzić oznaczając stężenie beta hCG w próbce krwi pobranej w laboratorium. Dopiero po wykluczeniu możliwości ciąży można rozpocząć diagnostykę możliwych patologicznych przyczyn plamień.

Podsumowanie

Plamienie to skąpe krwawienie z pochwy, które może pojawić się w dowolnym momencie cyklu miesiączkowego. Niekiedy może naśladować miesiączkę lub faktycznie być okresem o małym nasileniu. Przyczyn plamienia z narządu rodnego u kobiety jest wiele. W pierwszej kolejności zawsze należy wykluczyć ciążę, której objawem u części kobiet jest krwawienie implantacyjne.

Źródła:

1. A. Mierzwicka, J. Kuliczkowska-Płaksej, M. Bolanowski, Algorytm postępowania w nieregularnych cyklach miesiączkowych, https://podyplomie.pl/ginekologia/31877,algorytm-postepowania-w-nieregularnych-cyklach-miesiaczkowych, [dostęp 06.04.2023 r.]
2. E. Stefanowicz, Krwawienia między miesiączkami, https://www.mp.pl/pacjent/objawy/257794,krwawienia-miedzy-miesiaczkami, [dostęp 06.04.2023 r.]
3. E. Sowińska-Przepiera, E. Andrysiak-Mamos, G. Jarząbek-Bielecka i wsp., Czynnościowy podwzgórzowy brak miesiączki – trudności diagnostyczne, monitorowanie i leczenie, Endokrynol Pol 2015;66(3):252-68