Bolesna owulacja - czy trzeba ją leczyć?

Część kobiet doświadcza bolesnych dolegliwości podczas owulacji. W większości przypadków nie jest to groźne i nie świadczy o żadnych nieprawidłowościach, a leczenie opiera się jedynie na łagodzeniu bólu. Jeśli jednak ból jest wyjątkowo dokuczliwy lub towarzyszą mu inne objawy, warto wybrać się do lekarza, żeby wykluczyć inne przyczyny boleści.  

Bolesna owulacja − objawy

Podczas owulacji, czyli jajeczkowania, pęka pęcherzyk Graffa (dojrzały pęcherzyk jajowy), a komórka jajowa zostaje uwolniona i kieruje się w stronę jajowodu. W prawidłowych warunkach owulacja odbywa się zazwyczaj około 14 dni przed następną miesiączką.

Farmaceutka Irmina Turek dodaje:

„Od początku cyklu (czyli od 1. dnia krwawienia menstruacyjnego) aż do wystąpienia owulacji pęcherzyk Graffa rośnie w jajniku. Jest to proces aktywowany i regulowany hormonalnie. Po osiągnięciu odpowiedniej wielkości, pęcherzyk pęka, co stanowi zwykle główną przyczynę bólu. Poprzez pękniętą ścianę uwalnia się gotowa komórka jajowa. Wypada ona do jamy otrzewnej i trafia prosto w strzępki jajowodu − tak nazywają się zakończenia jajowodu od strony jajników. Z tego miejsca rozpoczyna dalszą podróż jajowodem w stronę macicy.

Proces ten powtarza się w każdym cyklu. Jajniki naprzemiennie, każdy co drugi cykl, wyrzucają dojrzałe komórki jajowe. Dlatego też ból owulacyjny może być odczuwalny raz po jednej, a raz po drugiej stronie podbrzusza”.

Niektóre kobiety skarżą się wtedy na ból w dolnej części brzucha. Jego intensywność bólu, charakter i czas trwania są zazwyczaj sprawą indywidualną. Panie opisują go czasem jako początkowo ostry i kłujący, przechodzący stopniowo w tępy ból, ale nie stanowi to reguły.

Czas jego trwania waha się od kilkuminutowych dolegliwości, poprzez parogodzinne bóle, a rzadziej aż po 2-dniowe boleści. Najczęściej dolegliwość odczuwana jest po jednej stronie brzucha − w zależności od tego, który jajnik wypuszcza komórkę jajową w danym cyklu miesiączkowym.

Irmina Turek wspomina także:

„Często ból ten może promieniować do pleców i na okolicę miednicy”.

Czasami towarzyszy mu niewielkie plamienie z dróg rodnych, nudności i ogólnie kiepskie samopoczucie.

Bolesna owulacja − przyczyny

Nie ma pewności co do przyczyny bólu. Możliwe, że samo powiększanie się pęcherzyka Graafa i rozciąganie torebki jajnika daje dolegliwości.

Źródłem bólu może być też niewielkie krwawienie z naczynka w okolicy pękającego pęcherzyka − krew, która wydostaje się do jamy otrzewnej, drażni jej ściany i powoduje dolegliwości bólowe.

Innym mechanizmem odpowiedzialnym za dolegliwości mogą być skurcze jajowodu, który przepycha uwolnioną komórkę jajową w stronę jamy macicy.

Bolesna owulacja − co robić?

Niestety, nie istnieje żadne specyficzne leczenie likwidujące bolesne owulacje. Pomocne mogą okazać się ciepłe kąpiele bądź rozgrzewające okłady na dolne części brzucha. Postaraj się odprężyć i zrelaksować. Dłuższy i uporczywy ból spróbuj złagodzić środkami przeciwbólowymi,  np. ibuprofenem.

Jeśli natomiast bardzo bolesna owulacja spędza Ci sen z powiek i znacząco wpływa na Twój komfort życia, koniecznie skonsultuj się ze swoim ginekologiem, żeby wykluczyć inne potencjalne przyczyny tak silnych dolegliwości.

Jedyną metodą zapobiegania bólom jest po prostu niedopuszczanie do owulacji, a więc stosowanie hormonalnej antykoncepcji (co nie jest oczywiście wyjściem, jeśli chcesz starać się o dziecko lub masz przeciwwskazania do tej formy antykoncepcji).

Bolesne owulacje czy inny ból − rozróżnienie

Nie ma sposobu, żeby mieć pewność, że dolegliwości spowodowane są owulacją. Kobiety, które regularnie cierpią z powodu bolesnych owulacji, najczęściej są w stanie rozpoznać ten rodzaj bólu.

Bardzo pomocne w rozpoznaniu będzie prowadzenie kalendarzyka cykli miesiączkowych i notowanie momentu, kiedy występują dolegliwości. Pamiętaj jednak, że czasem bolesna owulacja może świadczyć o innych schorzeniach ginekologicznych.

Sprawdź także tekst: Zaburzenia miesiączkowania - przyczyny. Jak rozpoznać problem?

Ból w dole brzucha, który można pomylić z bólem przy owulacji może dawać:

• endometrioza  − czyli występowanie błony śluzowej macicy poza jamą macicy,
• torbiele jajników,
• zrosty pozabiegowe w tej okolicy (np. po cesarskim cięciu),
• zapalenie przydatków (to stan zapalny jajników i jajowodów zazwyczaj spowodowane przez infekcje bakteryjne),
• stany zapalne narządów miednicy mniejszej.

Irmina Turek dodaje:

„Często występująca endometrioza wiąże się z rozrostem błony śluzowej macicy poza nią. Skupiska błony śluzowej macicy występują w przebiegu choroby najczęściej w jamie otrzewnej. Proces często rozpoczyna się od przypadkowego przedostania się złuszczających się komórek błony śluzowej podczas menstruacji „w górę, a nie w dół”. Oznacza to, że zamiast wydostać się z organizmu pochwą wraz z krwią menstruacyjną, trafiają do jajowodów i jamy brzusznej. Oprócz tego, że sama endometrioza może powodować silne bóle i mocniejsze krwawienie menstruacyjne, to u kobiet, które na nią chorują, może powodować też silniejsze bóle owulacyjne”.Zaburzenia miesiączkowania - przyczyny. Jak rozpoznać problem?

Co więcej, dolegliwości wcale nie muszą oznaczać bólu owulacyjnego, a jedynie „zbiegać się w czasie” z Twoją owulacją. Przyczyną mogą być przykładowo: problemy żołądkowo-jelitowe, choroby układu moczowego czy nawet zapalenie wyrostka robaczkowego lub ciąża ektopowa (sytuacja, gdy zapłodniona komórka jajowa zagnieździ się poza błoną śluzową jamy macicy, czyli w nieprawidłowym miejscu).

W związku z tym nie zwlekaj z wizytą u lekarza jeśli:

• ból nasila się lub przedłuża się,
• ból nie łagodnieje po przyjęciu środków przeciwbólowych,
• towarzyszą mu inne niepokojące objawy (np. gorączka, krwawienie z dróg rodnych lub przewodu pokarmowego, wymioty),
• ból zmienił swój charakter,
• ból pojawił się nagle, a nigdy wcześniej nie występował,
• ból uniemożliwia współżycie,
• ból ma znaczący wpływ na Twoje codzienne funkcjonowanie i komfort życia.

Bolesna owulacja a zapłodnienie

Ciężko w to uwierzyć, ale niektóre kobiety uważają, że ich bolesna owulacja jest całkiem przydatna. Współżycie w czasie okołoowulacyjnym daje największe szanse na zapłodnienie, a więc kobieta, która rozpoznaje swoje bolesne owulacje, dostaje niejako sygnał, że prawdopodobnie właśnie ma dni płodne.

Nie jest to jednak sprawdzona metoda planowania poczęcia dziecka (za najskuteczniejsze uważa się regularne współżycie co 2 − 3 dni podczas całego cyklu). Jeśli natomiast Twoim celem jest uniknięcie ciąży, to tym lepiej nie polegać jedynie na tym objawie.

Ból owulacyjny a zajście w ciąże

Irmina Turek pisze:

„Kobiety, u których występuje ból owulacyjny oraz regularne cykle, są w stanie dokładnie wiedzieć, co dzieje się w ich organizmie. Zarówno w przypadku osób, które chcą starać się o dziecko, jak i u tych, które chcą tego uniknąć, ból owulacyjny przypomina o potrzebie powzięcia odpowiednich działań. Jest to też pomocne dla wielu kobiet, których cykle nie są idealnie regularne lub owulacja nie występuje dokładnie w książkowym terminie. Sprawdź też artykuł: Jak działa test owulacyjny? Czyli skąd wiedzieć, że to dzisiaj?

Jeśli chodzi o sam związek między bolesną owulacją a ciążą, to jeżeli nie występują żadne inne choroby czy dolegliwości i kobieta regularnie bada się u ginekologa, nie powinno mieć to wpływu zarówno na prawdopodobieństwo zapłodnienia, jak i na przebieg ciąży. Bolesna owulacja a zajście w ciążę to 2 odrębne kwestie. Ważne, żeby być pewnym, że odczuwany ból wynika z pękania pęcherzyka Graafa i owulacji, a nie z innych chorób układu rodnego, które mogłyby mieć wpływ na starania o dziecko czy przebieg ciąży. Jeśli owulacja wyczuwana jest jako umiarkowany ból, który nie trwa długo, to tylko naturalny znak, że cały mechanizm znowu zadziałał. Zdrowa komórka jajowa zaczyna przemierzać drogę i nic nie stoi na przeszkodzie, aby proces ten zakończył się ciążą”.

Ból owulacyjny w ciąży?

Irmina Turek pisze:

„Ból owulacyjny nie występuje u kobiet w ciąży. Wynika to z faktu, że wydzielany w ciąży hormon (progesteron) powinien skutecznie blokować zarówno menstruację, jak i owulację. Dlatego też dzięki jego działaniu zahamowany jest proces dojrzewania kolejnych pęcherzyków Graafa, a tym samym i owulacja oraz towarzyszący jej ból.

To, co może być obserwowane w ciąży to ból jajnika. Natomiast nie będzie on wynikał z owulacji. W przypadku zajścia w ciąże może pojawić się ból jajnika nawet parę dni po owulacji, która poprzedzała to zdarzenie. Wiąże się to z faktem, że dochodzi do wielu zmian hormonalnych (m.in. wzrost poziomu progesteronu), które mają zapewnić jak najlepsze przygotowanie organizmu kobiety do odpowiedniego zagnieżdżenia zapłodnionej komórki jajowej. Na tym etapie przygotowań dochodzi do rozpulchniania się ścian macicy tak, aby stworzyć idealne warunki do donoszenia ciąży. Cały ten proces może powodować odczucia bólowe w podbrzuszu.

Należy jednak pamiętać, że zarówno w przypadku, kiedy zakładamy możliwość zajścia w ciąże, jak i nie, taką informację trzeba potwierdzić, przeprowadzając specjalistyczne testy diagnostyczne. Jeśli ból pojawia się po owulacji i przybiera na sile lub po prostu jest mocny, należy udać się do ginekologa. Może on mieć wiele przyczyn. Być zwiastunem rozwijającej się infekcji czy powstających torbieli.

Jeśli coś, co znasz jako ból jajnika, pojawia się w trakcie potwierdzonej ciąży na dalszych jej etapach niż pierwsze dni, może być to efektem zwiększania wielkości (rozciągania) macicy. Wraz ze wzrostem dziecka pod wpływem hormonów powiększa i rozciąga się macica. Zwiększona macica może uciskać na inne narządy i powodować wiele nietypowych odczuć, m.in. takie przypominające ból jajnika. Pomimo tego, że takie sytuacje są normalne i wynikają z fizjologii ciąży, dobrze jest je każdorazowo konsultować to z prowadzącym ginekologiem. Bardzo ważnym jest, czy nie pojawiają się inne, towarzyszące bólowi objawy, oraz sama intensywność i ulokowanie bólu. W każdym przypadku dobrze jest wykluczyć ewentualne powikłania i od razu zastosować odpowiednie środki w razie potrzeby”.

Co na ból narządów rodnych?

Irmina Turek pisze:

„Leki stosowane w trakcie silnych bóli menstruacyjnych możemy podzielić na 2 zasadnicze grupy: o działaniu przeciwbólowym i o działaniu rozkurczającym na mięśnie gładkie. Na rynku istnieją też preparaty 2-składnikowe, które są połączeniem substancji z obu grup.

Większość kobiet ma swoje preferencje co do tego, jaki lek jest u nich najskuteczniejszy podczas bólu menstruacyjnego. Najczęściej stosowane są preparaty z paracetamolem czy ibuprofenem. Rzadziej, w przypadkach, kiedy podstawowe leki nie wystarczają, mogą być stosowane preparaty z ketoprofenem, deksketoprofenem czy naproksenem oraz metamizolem. Ważne jest, aby lek przyjmować tylko, kiedy występuje ból i dobierać jego moc do objawu. Leki przeciwbólowe mają dużo działań niepożądanych i nie powinno się ich nadużywać, a ból menstruacyjny występuje stosunkowo często, regularnie i przez większość życia. Dlatego lepiej uważaj na leki na bóle menstruacyjne i postępuj z nimi rozsądnie. Bardzo często objawy bólowe skutecznie łagodzą ciepłe okłady podbrzusza, które pomagają rozkurczyć mięśnie”.

Bolesna owulacja − podsumowanie

Ból jajnika przy owulacji może być zwykłym objawem fizjologicznym, który informuje o zachodzeniu prawidłowego procesu uwalniania jajeczka. Czasem jednak zwiastuje poważniejsze problemy zdrowotne. Warto skonsultować tę dolegliwość z ginekologiem, aby sprawdził, czy wszystko w Twoim organizmie działa jak należy.

Źródła:

1. National Institute for Care and Exellence. Fertility problems: as-sessment and treatment . Clincal guidelines 156. London: NICE; 2013
2. Konturek S., Fizjologia człowieka, 2019