Pulsoksymetr – czym jest i co bada jedno z najbardziej pożądanych urządzeń ostatnich miesięcy?
4. 12. 2020
· 6 minut czytania
Pulsoksymetry obecnie zyskały dużą popularność ze względu na pandemię SARS-COV-2. Wyjaśniamy, czym są i co badają te małe, ale bardzo przydatne urządzenia!
Spis treści
Pulsoksymetry to urządzenia medyczne, które mają za zadanie w szybki, nieinwazyjny sposób wspomóc lekarzy w określaniu parametrów życiowych pacjenta. Ostatnimi czasy są wykorzystywane nie tylko w szpitalach, na SOR czy w karetkach ratunkowych. Stały się również powszechne w domach wielu Polaków i Polek. Ze względu na ich niewielkie rozmiary i łatwość obsługi doskonale wspierają lekarzy podczas leczenia pacjentów chorych na COVID-19.
Co to jest pulsoksymetr?
Pulsoksymetr to urządzenie, którego głównym zadaniem jest pomiar istotnych parametrów życiowych pacjenta. Dzięki niemu możemy zmierzyć saturację (SaO2), czyli wysycenie krwi tlenem oraz określić puls. Część pulsoksymetrów dostarcza lekarzowi również informacje o indeksie perfuzji, czyli przepływie krwi przez tkanki.
Pulsoksymetria jest znana od lat 70. ubiegłego wieku. Jednak dopiero w latach 80. na stałe wkroczyła na szpitalne sale, towarzysząc człowiekowi od jego narodzin aż po kres życia. Dzięki tym niewielkim urządzeniom lekarz, czy nawet sam pacjent, może wychwycić moment, gdy od niedotlenienia organizmu dzieli nas tylko chwila.
Sprawdź też, co to jest depresja oddechowa.
Kilka słów o zasadzie działania pulsoksymetru
Urządzenie, wykorzystując światło czerwone i podczerwone, emituje promieniowanie elektromagnetyczne o określonych długościach fal, które następnie przechodzą przez palec, by ostatecznie trafić na detektor (urządzenie do wykrywania światła, przechodzącego przez palec). Sczytany wynik, który wyświetla się na monitorze pulsoksymetru, to odsetek utlenowanej krwi. Jej pomiar jest możliwy dzięki temu, że hemoglobina utlenowana pochłania więcej promieniowania czerwonego, a nieutlenowana podczerwonego.
Pulsoksymetr - zastosowanie
Z pulsoksymetrami każdy z nas ma styczność po raz pierwszy na oddziale noworodkowym. Z użyciem tego urządzenia przeprowadza się nieinwazyjne badanie, podczas którego ocenia się 5 najważniejszych wskaźników prawidłowych parametrów życiowych noworodków. Pulsoksymetria towarzyszy pomiarowi ciśnienia, temperatury, liczby oddechów i czynności serca.
Pulsoksymetry znajdują swoje zastosowanie również na oddziałach szpitalnych dla dorosłych i dzieci począwszy od zwykłych oddziałów pediatrycznych, poprzez oddziały intensywnej terapii, czy SOR. Są obecne na salach operacyjnych oraz wybudzeniowych. Wspierają lekarzy w monitorowaniu stanu pacjenta.
W domowych warunkach najczęściej korzysta się zpulsoksymetrów napalcowych. To proste urządzenie jest nieodłączną częścią życia ludzi przewlekle chorych na choroby układu oddechowego (np. POChp, astma) czy cierpiących na bezdech. Coraz częściej pomiarami saturacji wspierają się również sportowcy, np. w treningu wysokogórskim, korzystając często z pulsoksymetrów nadgarstkowych w formie zegarka. Pomiar utlenowania krwi na wysokości, gdzie zawartość tlenu zmniejsza się, informuje użytkownika o tym, czy jego organizm prawidłowo aklimatyzuje się do coraz trudniejszych warunków.
Pulsoksymetry w dobie pandemii SARS-COV-2
Od listopada bieżącego roku zgodnie z rekomendacją Ministra Zdrowia pulsoksymetry zostały włączone do walki z pandemią koronawirusa. Mowa o Programie Domowej Opieki Medycznej, w skrócie DOM. Samobadanie saturacji jest potrzebne w przypadku osób poddanych domowej kwarantannie, wśród pacjentów skąpoobjawowych lub pełnoobjawowych niewymagających hospitalizacji. Po uzyskaniu pozytywnego wyniku w kierunku zakażenia wirusem SARS-COV-2 pacjent może zostać objęty tym programem, a pulsoksymetr otrzyma pocztą. W porozumieniu z lekarzem, który będzie miał wgląd w wyniki, pulsoksymetr pomoże nam wychwycić moment, kiedy koniecznie musimy udać się do szpitala.
Sprawdź też, jak odróżnić grypę od koronawirusa.
Jak poprawnie używać pulsoksymetrów napalcowych?
Urządzenia te mają wiele zalet. Począwszy od niskich cen (szczególnie do użytku domowego), po zupełnie nieinwazyjne, bezbolesne i szybkie działanie. Niejednokrotnie są w stanie uratować życie. Niestety mają też swoje ograniczenia.
Przed dokonaniem pomiaru pamiętaj o poniższych kwestiach.
- Palec wybrany do pomiaru powinien być nieuszkodzony i dobrze osuszony. Nie może być owinięty bandażem czy plastrem.
- Paznokcie nie mogą być pomalowane.
- Nie dokonuje się również pomiarów, gdy dłonie są zmarznięte.
To wszystko może znacząco wpłynąć na prawidłowość wyniku.
Pulsoksymetr - jak czytać wyniki?
Poza wartością saturacji wyrażonej w procentach za pomocą pulsoksymetru możemy również odczytać aktualny puls pacjenta, określony w ilościach uderzeń serca na minutę (BPM). Niektóre najnowocześniejsze urządzenia pokazują również indeks perfuzji (PI- wyrażany również w procentach), czyli przepływ krwi przez tkanki. Na ekranie domowego pulsoksymetru zobaczymy więc kilka wartości w zależności od aparatu, którym dysponujemy. Warto poznać normy pomiaru saturacji na palcu oraz wartości normatywne pozostałych parametrów.
Sprawdź też, skąd biorą się duszności.
Saturacja
Poziom wysycenia krwi tlenem dla większości osób jest taki sam. Waha się on między 95-99% na poziomie morza, by w wyższych rejonach świata nieco się obniżyć. Podobnie sytuacja wygląda wśród osób starszych (norma od 94%) i osób palących. Przy wartościach między 92% a 94% warto pomiar powtórzyć. Gdy wartość ta spadnie lub będzie taka sama, należy zasięgnąć porady lekarskiej. Szczególnie niebezpieczny jest spadek saturacji poniżej 90%. W takim przypadku trzeba pilnie skontaktować się z lekarzem lub jechać do szpitala, ponieważ może to świadczyć o niedotlenieniu organizmu.
Pomiar saturacji na palcu - normy:
- Dorośli i dzieci: 95-99%,
- Osoby starsze (> 70 lat): powyżej 94%.
Puls
Prawidłowy puls dorosłego człowieka waha się między 60-100 uderzeń na minutę. Może być nieznacznie niższy u osób, które uprawiają sporty wydolnościowe. Inaczej sprawa wygląda u dzieci. Im młodsze dziecko, tym szybszy puls. Wartości mogą wskazywać nawet około 180 uderzeń na minutę u niemowląt.
Indeks perfuzji
Nie ma normy dla ogółu społeczeństwa. Wartość prawidłowa ustalana jest indywidualnie dla danej osoby. Wyniki indeksu perfuzji często korelują z innymi parametrami, dając ogólny zarys stanu pacjenta. Parametr ma znaczenie szczególnie dla ratowników medycznych. W domowym zaciszu przydatny jest do doboru odpowiedniego miejsca pomiaru na naszym ciele, szczególnie gdy musimy pomiar powtórzyć ze względu na niskie wartości saturacji. Indeks perfuzji wskazuje nam siłę pulsu, czyli ilości krwi w tętnicach. Im wyższa wartość, tym lepsze miejsce dokonania pomiaru.
Jaki pulsoksymetr kupić do domowego użytku?
Przede wszystkim taki zawierający odpowiednie certyfikaty. Obowiązkowo musi mieć status wyrobu medycznego. Najlepiej z zaufanego sklepu medycznego czy apteki. Następnie zwracamy uwagę na intuicyjność w obsłudze, dostępne alarmy odchyleń od normy czy prezencję wyników. Do wyboru mamy również pulsoksymetry napalcowe (np. Accurate FS20C pulsoksymetr napalcowy) czy nadgarstkowe (wyglądające jak zegarek). Podejmując decyzję, należy nie tylko kierować się ceną urządzenia, ale i wygodą jego użytkowania.
Jaki pulsoksymetr wybrać dla dziecka?
Na rynku dostępne są pulsoksymetry pediatryczne, w formie opasek dla najmniejszych pacjentów. Dla nieco starszych dzieci i młodzieży poleca się stosować urządzenia do pomiaru saturacji na palcu w formie klipsa. Ważne, by były przystosowane do trudnych warunków pomiaru, a sam pomiar następował szybko, a przy tym był bardzo dokładny. Dodatkowe udogodnienie stanowi również jednoczesny pomiar temperatury.
Pulsoksymetr - gra warta świeczki?
Pulsoksymetry napalcowe nie należą do bardzo drogich sprzętów medycznych. Koszt takiego urządzenia waha się między 100 a 2000 zł. Do użytku domowego zupełnie wystarczającym będzie sprzęt w okolicach 300 zł (np. iHealth AIR Smart PO3M). Biorąc pod uwagę trwającą pandemię koronawirusa, pulsoksymetr może okazać się bardzo przydatny do przeprowadzania samobadania saturacji i jednoczesnego ostrzegania przed pogorszeniem stanu zdrowia, dlatego warto zastanowić się nad jego zakupem.
Źródła:
- Błaż W.; Turska-Kmieć A.: Pulsoksymetria jako metoda wykrywania wad wrodzonych serca u bezobjawowych noworodków. W: Pediatria po Dyplomie. 2010. Vol. 14 Nr 4.
- Jubran A.: Pulse oximetry. W: Critical Care. 2015. Nr 19:272.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470348/. [dostęp: 22.11.2020].
- Bieganowska K.: Bradykardia w wieku dziecięcym. W: Pediatria po dyplomie. 2017. Nr 1.
- https://www.who.int/patientsafety/safesurgery/pulse_oximetry/who_ps_pulse_oxymetry_training_manual_en.pdf?ua=1. [dostęp: 22.11.2020].
- https://www.gov.pl/web/koronawirus/wdrazamy-program-domowej-opieki-medycznej-pulsoksymetr-bedzie-monitorowal-stan-zdrowia-pacjentow-w-domu. [dostęp: 26.11.2020].
Najnowsze artykuły
Problemy skórne
Najczęściej spotykane zmiany skórne w cukrzycy. Dowiedz się, jak sobie z nimi radzić
Problemy skórne są jednym z częstszych objawów cukrzycy, dlatego ważna jest jej codzienna i dobrze dobrana pielęgnacja. Sprawdź, w jaki sposób dbać o kondycję skóry, jeśli masz cukrzycę.
Układ pokarmowy
Słodki posmak w ustach – jakie są możliwe przyczyny tego objawu i co może oznaczać dla zdrowia?
Na nieprawidłową percepcję smaku słodkiego wpływa nie tylko zła higiena jamy ustnej, ale także niektóre choroby zapalne i przewlekłe. Co może oznaczać słodki smak w ustach? Sprawdź!
Układ pokarmowy
Żółty stolec − jakie są jego przyczyny?
Żółty stolec może stanowić wskazanie do odwiedzenia lekarza. O czym świadczy zabarwienie kału? Jakie badania wykonuje się w celu prawidłowej diagnostyki? Sprawdź!
Serce i krążenie
Wysoki puls – czy jest niebezpieczny? Co może oznaczać?
Czy wysoki puls to objaw groźnej choroby? Kiedy należy się nim martwić i udać się do lekarza? Wyjaśniamy dogłębnie temat!
Zdrowie
Katar z krwią – co oznacza? Przyczyny i leczenie
Krew w katarze może być oznaką różnych chorób i dolegliwości. Poznaj opinię farmaceuty i dowiedz się, kiedy należy udać się do lekarza!
Oczy, uszy i nos
Wyciek z ucha − kolor wydzieliny wskaże chorobę
Wydzielina w przewodzie słuchowym może wskazywać na poważną chorobę. Co oznacza? Czy kolor i konsystencja wycieku mają znaczenie w procesie diagnostyki? Sprawdź!
Przeziębienie i grypa
Jak zbić gorączkę? Domowe sposoby na temperaturę
Zastanawiasz się, czy domowymi sposobami można skutecznie zbić gorączkę? Oczywiście! Przedstawiamy 10 sposobów oraz radzimy, kiedy sięgnąć po leki przeciwgorączkowe.
Przeziębienie i grypa
Inhalacje z soli fizjologicznej – jak je robić, by oczyścić nos i zatoki?
Inhalacja solą fizjologiczną to nadal jedna z najpopularniejszych metod walki z przeziębieniem czy alergią. Jak długo powinna trwać? Kto nie powinien jej stosować?
Przeczytaj także
Serce i krążenie
Żylaki w młodym wieku – przyczyny, leczenie i zapobieganie
Żylaki należą do klinicznych objawów przewlekłej choroby żylnej. Można je skutecznie leczyć za pomocą metod farmakologicznych i chirurgicznych. W początkowej fazie schorzenia korzystne rezultaty przyniesie zmiana nawyków.
Serce i krążenie
Miażdżyca – objawy, przyczyny, leczenie. Jak ją rozpoznać?
Miażdżyca dotyka wielu osób. Tymczasem zbilansowana dieta, regularny wysiłek fizyczny, unikanie tłuszczów zwierzęcych i cukrów prostych stanowi sposób na ograniczenie ryzyka rozwoju choroby.
Serce i krążenie
Zakrzepica - skąd się bierze i jak ją leczyć?
Czym jest zakrzepica i kto jest na nią szczególnie narażony? Na czym polega diagnostyka schorzenia i jak ochronić się przed powstawaniem zakrzepów? Dowiedz się więcej!
Serce i krążenie
Niewydolność serca – objawy, które powinny zaalarmować!
Niewydolność serca to poważne schorzenie, na które w ciągu roku umiera aż 60 tys. Polaków. Jak zdiagnozować i leczyć chorobę? Kiedy udać się do lekarza? Jak wygląda profilaktyka? Sprawdź!
Serce i krążenie
Alkohol a serce – wrogowie czy przyjaciele?
Czy lampka wina zaszkodzi osobom chorym na serce? Czy piwo podnosi ciśnienie? Czy istnieje bezpieczna ilość alkoholu dla kobiet i mężczyzn? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w naszym artykule!
Serce i krążenie
Anemia – przyczyny, objawy i leczenie. Jakie są skutki nieleczonej anemii?
Osłabienie, bladość skóry, przyspieszone bicie serca, to tylko niektóre objawy świadczące o anemii. Poznaj najczęściej występujące przyczyny niedokrwistości i dowiedz się, w jaki sposób są one leczone.
Serce i krążenie
Choroba niedokrwienna serca. Objawy, przyczyny, profilaktyka
Choroby serca stanowią poważne zagrożenie zdrowotne. Jak ochronić się przed chorobami układu krwionośnego? O czym pamiętać, przygotowując codzienne menu? Ile razy w tygodniu należy ćwiczyć? Sprawdź!
Serce i krążenie
Rzadkie i niebezpieczne pogrypowe zapalenie mięśnia sercowego – leczenie
Czym jest pogrypowe zapalenie mięśnia sercowego? Jak rozpoznawać i leczyć to schorzenie? Co powinno niepokoić i kiedy natychmiast zgłosić się do lekarza? Poznaj szczegóły!
Więcej artykułów na ten temat
Jak zdezynfekować telefon i pozbyć się wirusów?
Wirusy czają się wszędzie, również na powierzchni telefonu komórkowego, z którego często korzystasz. Co zrobić, by szybko zdezynfekować przedmioty codziennego użytku? Sprawdź!
Grypa a koronawirus - jak rozróżnić objawy?
Źle się czujesz i zastanawiasz się, czy to przeziębienie, grypa, czy koronawirus? Przedstawiamy charakterystyczne objawy zarażenia wirusem grupy oraz koronawirusem.
Czy szczepionka przeciwko grypie chroni przed koronawirusem? Opinia lekarza
Czy szczepionka przeciw grypie może ochronić nas przed zachorowaniem na COVID-19, chorobą wywołaną przez koronawirusa SARS-CoV-2? Sprawdź, jaka jest opinia lekarza!