Uczulenie na lateks — jak je rozpoznać?

W dzisiejszych czasach coraz większa liczba osób posiada uczulenie na lateks. Może ono objawiać się wysypką lub w groźniejszych przypadkach nawet wstrząsem anafilaktycznym. Poniższy artykuł odpowie na pytanie, jak radzić sobie z alergią na lateks.

Zastosowania i właściwości lateksu

Lateks jest materiałem wykorzystywanym w przemyśle medycznym, budowlanym i odzieżowym. Najczęściej mamy styczność z wyrobami takimi jak prezerwatywy, rękawiczki czy balony. Sam materiał można produkować syntetycznie lub pozyskiwać bezpośrednio z drzewa kauczukowego.

Problem występowania reakcji alergicznej zwiększył się znacznie po rozpowszechnieniu używania środków sanitarnych z lateksu. Charakteryzuje się on niską przepuszczalnością dla zanieczyszczeń i drobnoustrojów. W związku z tym znalazł szerokie zastosowanie w dzisiejszej medycynie. To właśnie lateksowi zawdzięczamy spory udział w zapewnieniu warunków aseptycznych podczas zabiegów medycznych.

Alergia na lateks przyczyny powstawania

Alergia to nic innego, jak nadmierna i nieprawidłowa odpowiedź organizmu na substancje, które znajdują się w otoczeniu. Twój organizm całe życie uczy się rozpoznawać wszystko, z czym ma styczność ze świata zewnętrznego. Niektóre substancje i mikroorganizmy określa jako szkodliwe, a następnie rozpoczyna z nimi walkę, co nazywamy reakcją alergiczną. Zazwyczaj alergeny nie są szkodliwe dla organizmu. Stąd uczulenie określamy nieprawidłową odpowiedzią immunologiczną.

Częsty kontakt z alergenem może skutkować powstawaniem nadwrażliwości. W związku z tym uczulenie na lateksowe prezerwatywy czy rękawiczki jest związana ze zwiększonym użytkowaniem tych produktów. Pomimo że na pierwszy rzut oka tego nie widać, cząsteczki obecne w lateksowych produktach mogą pozostawać na skórze i zanieczyszczać inne przedmioty. Dlatego Twoja styczność z alergenami z lateksu może być większa, niż przypuszczasz. O wariantach rękawiczek ochronnych przeczytasz więcej w artykule Rękawiczki ochronne - sprawdź ich rodzaje i przeznaczenie.

Materiał ten jest najczęstszą przyczyną reakcji anafilaktycznych podczas operacji. Po przebadaniu struktury lateksu oznaczono 15 związków chemicznych, będących silnymi alergenami. Badania dowiodły, że mogą one powodować nadwrażliwość mediatorów alergicznych, tak zwanych immunoglobulin E. Na domiar złego, w procesie technologicznym wytwarzania lateksu używa się silnych środków chemicznych, które potęgują odczyn alergiczny.

Kto jest najbardziej narażony na uczulenie na lateks?

Ze względu na specyfikę wykonywanej pracy, najbardziej narażeni są pracownicy służby zdrowia, czyli pielęgniarki, lekarze, pracownicy laboratorium, diagnostycy. Samo wyeliminowanie lateksowych rękawiczek nie spowoduje, że problem wśród tej grupy zawodowej zniknie. Powodem tego jest użycie lateksu w wielu innych przedmiotach na przykład: stetoskopach, elektrodach, respiratorach.

Osoby zdiagnozowane jako alergicy stanowią drugą co do wielkości grupę ryzyka. Nawet przy ograniczonym kontakcie bezpośrednim może wystąpić u nich nadwrażliwość. Jeśli masz uczulenie na awokado, banany, seler, kiwi, gruszki czy kasztany, musisz uważać, ponieważ może się okazać, że masz uczulenie na gumę lub lateksowe rękawiczki. Produkty te mogą wywołać silną reakcję alergiczną.

Kolejną grupą osób szczególnie narażonych na wystąpienie alergii, stanowią osoby chore na astmę, egzemę, katar sienny, czy zapalenia skóry. Z natury są oni najbardziej podatni na wszelkiego rodzaju alergeny. W związku z tym, wśród tych osób można spodziewać się wystąpienia uczulenia na lateks.

Jak rozpoznać uczulenie na lateks?

W łagodnych przypadkach, po kontakcie z wyrobem zawierającym lateks, możesz zauważyć objawy skórne, takie jak:

• zaczerwienienie,
• wysypka,
• swędzenie,
• silne podrażnienie skóry,
• pokrzywka,
• egzema: czyli stan zapalny skóry, charakteryzujący się czerwonymi piekącymi krostkami.

W łagodnej postaci nadwrażliwości objawy powinny ustąpić samoistnie. Jednak u osób podatnych na alergię, podczas każdej kolejnej styczności z materiałem, symptomy mogą się zaostrzać. Powinieneś rozważyć u siebie prawdopodobieństwo uczulenia na lateks, jeśli po kontakcie z nim zauważysz u siebie katar, duszności czy kaszel.

Sprawdź także: Woda z nosa, wodnisty katar to przeziębienie czy alergia?

W skrajnych przypadkach może wystąpić reakcja anafilaktyczna. Jest to najgroźniejsze z możliwych następstw uczulenia. Wczesnymi objawami są zawroty głowy, uczucie osłabienia, nudności. U niektórych pacjentów dochodzi do znacznego obniżenia ciśnienia i obrzęku gardła. Jeśli w porę nie poda się leków odczulających, wstrząs anafilaktyczny może doprowadzić do śmierci.

Jak potwierdzić uczulenie na lateks?

Po kontakcie skóry z lateksem, u osób uczulonych może wystąpić wysypka. Jednak nie można być pewnym alergii na ten materiał po zauważeniu objawów, ponieważ reakcję mogły spowodować inne substancje chemiczne, znajdujące się w danym produkcie. Pamiętaj więc, że podrażnienie i wysypka na dłoniach wcale nie muszą znaczyć, że to uczulenie na rękawiczki lateksowe.

Do diagnozy używamy testów. Obecnie istnieją 3 rodzaje testów diagnostycznych:

• testy płatkowe: na skórę pleców nakleja się plastry zawierające 12 płatków z antygenami. Plaster trzyma się na skórze 48 godzin. Po tym czasie lekarz ogląda skórę pacjenta. Obecność pokrzywki oznacza alergię na czynnik;
• testy punktowe: najczęściej wykonywane. Lekarz nakłuwa skórę pleców igłą zawierającą alergen. Wyniki można odczytać po 20 minutach;
• testy immunologiczne in vitro: są najbezpieczniejsze i najdokładniejsze, ale też najdroższe. Do badania zostaje pobrana próbka krwi, gdzie sprawdzana jest reakcja na alergeny.

Leczenie uczulenia na lateks

Najważniejsze w kuracji uczulenia jest izolacja od alergenu. Musisz wiedzieć, czy rękawiczki, których używasz, są lateksowe, oraz jakie produkty powodują u Ciebie nadwrażliwość. Niezwykle istotne jest to, że ten typ alergii oznacza również uczulenie na prezerwatywy. Na szczęście dzisiejszy rynek zapewnia też takie, które nie są wykonane z lateksu.

Jeśli zauważyłeś u siebie objawy, konieczne będą leki. W przypadku objawów skórnych, w celu szybkiego złagodzenia reakcji alergicznej powinieneś zastosować maść sterydową. Bez recepty w aptece dostępna jest maść z hydrokortyzonem. Aby całkowicie wyleczyć zaczerwienioną skórę, sięgnij po krem na egzemę, lub maść na atopowe zapalenie skóry.

W sytuacji wystąpienia kataru zastosuj steryd donosowy bez recepty znajdziesz go np. w postaci mometazonu. Osoby, u których reakcje alergiczne występują w nasilonej formie, powinny zaopatrzyć się w adrenalinę, która zostaje przepisana przez lekarza. Występuje w postaci strzykawki i powinieneś mieć zawsze przy sobie. 

W przypadku wystąpienia początkowych objawów wstrząsu, takich jak zawroty głowy czy kołatanie serca, pierwsze co musisz zrobić, to przerwać kontakt z alergenem i oczyścić skórę. Następnie jak najszybciej zaaplikuj adrenalinę domięśniowo, najlepiej w udo. Jeśli objawy alergiczne występują u Ciebie często, lekarz alergolog może zalecić Ci stałe leki na alergię.

Przeczytaj także: Domowe sposoby na alergię. Lekarz weryfikuje.

Co warto zapamiętać na temat uczulenia na lateks? Podsumowanie

Najważniejsza w przypadku uczulenia na lateks jest świadomość, że znajdujesz się w grupie ryzyka. Dlatego nie ignoruj objawów oraz znaków, jakie wysyła ci Twoje ciało. Jest to bardzo istotne, ponieważ każda, nawet mała wysypka, może przy następnym kontakcie z alergenem przerodzić się w silniejszą reakcję.

Źródła:

1. Wu M., McIntosh J., Liu J., Current prevalence rate of latex allergy: Why it remains a problem?, J Occup Health 2016.
2. Nguyen K., Kohli A., Latex Allergy, StatPearls Publishing 2021.
3. Kumar R.P., Latex allergy in clinical practice. Indian J Dermatol 2012.
4. Anto J.M. i in., Mechanisms of the Development of Allergy (MeDALL): Introducing novel concepts in allergy phenotypes., J Allergy Clin Immunol 2017.
5. Ring J., Beyer K., Biedermann T., Bircher A., Duda D., Fischer J., Friedrichs F., Fuchs T., Gieler U., Jakob T., Klimek L., Lange L., Merk HF., Niggemann B., Pfaar O., Przybilla B., Ruëff F., Rietschel E., Schnadt S., Seifert R., Sitter H., Varga E.M., Worm M., Brockow K., Guideline for acute therapy and management of anaphylaxis, Allergo J Int 2014.