Woda z nosa, wodnisty katar − to przeziębienie czy alergia?

Nos chroni układ oddechowy przed szkodliwymi cząsteczkami, jakie mogą znaleźć się we wdychanym powietrzu. Wodnista wydzielina może mieć więc różne przyczyny. Kiedy wydzielina z nosa świadczy o alergii, a kiedy o zaczynającej się infekcji?

System śluzowo-rzęskowy w nosie pełni funkcję wstępnego filtra. Oznacza to, że chroni Cię przed zanieczyszczeniami i patogenami. Zapalenie błony śluzowej nosa może sprawić, że filtr ten nie będzie działał prawidłowo.

Kiedy w nosie produkowane jest zbyt dużo wydzieliny, wycieka ona (masz katar) lub spływa do części nosowej gardła. Wyciek z nosa jest najczęściej efektem produkcji wydzieliny przez gruczoły, które znajdują się w błonie śluzowej. Katar może również pochodzić ze wzrostu przepuszczalności naczyń krwionośnych, które znajdują się w błonie.

Lek. med. Aleksandra Malewska pisze:

„Jama nosowa i zatoki przynosowe to zespół przestrzeni powietrznych w twarzoczaszce, które wysłane są błoną śluzową, która zawiera liczne gruczoły. Ta sama błona wyściela nos, jak i zatoki. Ta łączność anatomiczna i funkcjonalna jamy nosowej i zatok powoduje, że stan zapalny zwykle dotyka te struktury jednocześnie."

Sprawdź też leki na alergię.

Gęsta a wodnista wydzielina z nosa − przyczyny

Wydzielina z nosa, czy też często nazywana przez pacjentów „woda z nosa”, może pojawiać się, jako efekt infekcji wirusowych i bakteryjnych, w wyniku alergii lub też w odpowiedzi na czynniki zewnętrzne, takie jak temperatura czy wilgotność powietrza. 

Wodnista wydzielina z nosa − infekcja wirusowa

Katar spowodowany infekcją wirusową towarzyszący sezonowym przeziębieniom to żółta wodnista wydzielina z nosa, która w trakcie przebiegu choroby może gęstnieć i mieć konsystencje śluzu. Dodatkowo oprócz kataru choremu może doskwierać osłabienie, bóle głowy lub mięśni i kaszel. Żółta rzadka wydzielina z nosa to duży dyskomfort, a objaw ten może towarzyszyć Ci nawet kilkanaście dni.

Lek. med. Aleksandra Malewska komentuje:

„Wirusowe zapalenie błony śluzowej nosa to zdecydowanie najczęstszy powód wodnistego kataru u dorosłych i u dzieci. Szczególnie w okresie jesienno-zimowym, gdy Twoja odporność spada, pojawia się to nieprzyjemne kapanie z nosa. Wtedy organizm człowieka jest wyjątkowo podatny na rozwój infekcji, zarówno tych wirusowych, jak i bakteryjnych”. 

Sprawdź też leki na katar sienny.

Gęsta wydzielina z nosa − infekcja bakteryjna

Jeśli wydzielina z nosa jest gęsta i ma żółte (czasem zielonkawe) zabarwienie, może sugerowaćto infekcję bakteryjną. Często taki katar łączy się z zapaleniem zatok lub uszu. Stan ten wymaga konsultacji z lekarzem i odpowiedniej antybiotykoterapii.

Nieżyt nosa: co to takiego?

Nieżyt nosa jest definiowany jako zapalenie błony śluzowej nosa, któremu towarzyszą objawy takie jak zatkany nos lub wodnisty katar oraz kichanie napadowe czy świąd. W zależności od przyczyny, która leży u podstawy wystąpienia powyższych symptomów, nieżyt nosa można podzielić na alergiczny i niealergiczny.

Katar wodnisty, czyli alergiczny nieżyt nosa

Alergiczny nieżyt nosa to odpowiedź organizmu na kontakt z określonymi czynnikami. To po prostu reakcja alergiczna. Katar związany z uczuleniem to właśnie alergiczny nieżyt nosa. Cząsteczka, która uczula, po dostaniu się do nosa i kontakcie z błoną śluzową, wywołuje reakcję zapalną. W efekcie tego może pojawić się uczucie zatkanego nosa lub wyciek wodnistej wydzieliny z nosa. Dodatkowymi objawami są kichanie i uczucie swędzenia, często opisywane przez chorych jako „kręcenie” w nosie. Dlatego też jeśli pojawi się wodnista wydzielina i kichanie (szczególnie wielokrotne), można zakładać, że katar ma podłoże alergiczne. Przy alergii często występuje także swędzenie oczu, na co warto zwrócić uwagę w procesie diagnostycznym.

Lek. med. Aleksandra Malewska pisze o katarze siennym:

„Inną, równie częstą przyczyną wodnistego kataru jest alergia. Przyczyna tego rodzaju kataru jest uczulenie na różne wziewne alergeny jak pyłki drzew, trwa, roztocza kurzu domowego, sierść kota czy zarodniki grzybów.

Wziewna alergia może być przyczyną przewlekłego wodnistego kataru, któremu towarzyszą objawy takie jak zatkany nos, chrapanie czy kichanie. Nieprzyjemne symptomy rozpoczynają się po kontakcie z alergenem, czyli w przypadku alergii na pyłki drzew czy traw, choroba ma początek wczesną wiosną i może trwać nawet kilka miesięcy. W przypadku podejrzenia alergii zawsze konieczna jest diagnostyka alergologiczna, czyli wykonanie odpowiednich testów. Zobacz, jak wyglądają testy alergiczne w artykule: Testy alergiczne skórne − na czym właściwie polegają?”

Przy alergii najlepiej zastosować preparaty przeciwalergiczne i wyeliminować alergen. Jeśli nie jest on znany, warto zwrócić uwagę, w jakich sytuacjach objawy się nasilają i przeprowadzić testy alergiczne. Symptomy mogą występować w pewnym przedziale czasu i być związane z pyleniem konkretnych drzew lub np. nasilać się przy zabawach z kotem czy po niektórych pokarmach. Wszystkie te informacje pomogą zawęzić grupę potencjalnie uczulających czynników. Sprawdź też artykuł o alergii na sierść zwierząt.

U niektórych chorych reakcja alergiczna może pojawiać się tylko w błonie śluzowej nosa. Oznacza to, że pomimo alergicznego nieżytu nosa w efekcie kontaktu np. z roztoczami kurzu do domowego test skórny może wyjść ujemnie. Żeby ostatecznie wykluczyć czy potwierdzić alergiczne podłoże kataru, można poddać się donosowej próbie prowokacyjnej. Polega ona na zaaplikowaniu do nosa rosnących stężeń alergenu i sprawdzaniu reakcji organizmu. Jednak w większości przypadków alergie można potwierdzić za pomocą testów skórnych lub badań swoistych przeciwciał IgE. Sprawdź także artykuł: Testy prowokacyjne przy alergii − kiedy je stosować?.

Alergiczny nieżyt nosa może mieć postać ostrą lub przewlekłą (sezonową czy całoroczną). Leczenie tego rodzaju problemów z błoną śluzową nosa wiąże się głównie z łagodzeniem objawów. Do tego stosuje się leki przeciwhistaminowe czy glikokortykosteroidy (stosowane najczęściej donosowo). W zależności od przypadku lekarz może zaproponować również leczenie przyczynowe, czyli immunoterapię swoistą.

Nieżyt nosa niealergiczny

Niealergiczny nieżyt nosa to tak naprawdę bardzo szeroka grupa objawów, w której zawierają się wymienione uprzednio zapalenia błony śluzowej o podłożu bakteryjnym, grzybiczym lub wirusowym oraz eozynofilowy nieżyt nosa. Ten ostatni do złudzenia przypomina katar związany z alergią, jednak w badaniach diagnostycznych się jej nie stwierdza. W wynikach badań widać natomiast wzmożoną aktywność eozynofilii, czyli jednego z rodzaj komórek układu immunologicznego.

Odrębną grupą są nieżyty nosa, w których nie występuje zapalenie błony śluzowej. Występują one stosunkowo rzadko i mogą wynikać ze stosowanych leków, zmian hormonalnych lub strukturalnych czy obrzęków naczynioruchowych. Wodnista wydzielina czy ciągłe uczucie zatkanego nosa mogą doskwierać, jeśli wcześniej przez zbyt długi czas były stosowane krople do nosa. Aerozole donosowe, które mają w składzie leki obkurczające naczynia krwionośne w błonie śluzowej, powinny być stosowane maksymalnie do 5 dni. Efektem przedłużonego stosowania i nadużywania takich kropli może być właśnie polekowy katar. Sprawdź też artykuł: Uzależnienie od kropli do nosa może być niebezpieczne!.

Wyciek z nosa może doskwierać również w trakcie niektórych zmian hormonalnych, takich jak okres menopauzy, ciąża czy problemy z tarczycą. Katar pojawia się też w np. przy skrzywieniu komory nosowej. Co ciekawe w tej postaci nieżytu nosa jego drożność poprawia pionowa pozycja ciała i wysiłek fizyczny, a osłabia pozioma pozycja, alkohol czy przyspieszony oddech. Stąd też, kiedy pojawia się woda z nosa przy schylaniu, warto sprawdzić stan swojej przegrody nosowej.

Wodnista wydzielina z nosa a naczynioruchowy nieżyt błony śluzowej

Inną przyczyną wodnistego wycieku z nosa może być naczynioruchowy nieżyt błony śluzowej nosa. W tym przypadku katar pojawia się w efekcie np. dużej zmiany temperatury otoczenia. W praktyce następuje to zimą, po wyjściu na zewnątrz z ciepłego mieszkania, czy też po jedzeniu gorących i pikantnych posiłków lub piciu ciepłych napojów. W efekcie gwałtownej zmiany temperatury dochodzi do reakcji w obrębie naczyń krwionośnych błony śluzowej nosa i pojawia się wodnisty katar. Zastanawiając się nad przyczyną kataru, warto wiedzieć, że różnego rodzaju reakcje w błonie śluzowej nosa mogą przebiegać równocześnie (np. nieżyt o podłożu alergicznym i naczynioruchowym).

Wodnista wydzielina z nosa − objawy

Obserwowanie objawów i zwrócenie uwagi na sytuacje, w których się nasilają, ma bardzo duży wpływ na prawidłową diagnozę podłoża kataru. Jeśli np. objawy są mocniejsze zimą na otwartej przestrzeni, kiedy to w powietrzu nie ma dużo alergenów i pylących roślin, podłoże alergiczne jest mniej prawdopodobne. Jeśli katar nasila się np. podczas odwiedzin u rodziny, która ma zwierzęta domowe, z którymi nie masz kontaktu, na co dzień może to sugerować katar alergiczny wynikający z uczulenia na sierść. Wodnista wydzielina z nosa przy schylaniu może być efektem nieżytu naczynioruchowego lub alergii.

Sprawdź też objawy i leczenie przeziębienia.

Lek. med. Aleksandra Malewska podpowiada:

„Oto najczęstsze objawy wodnistego kataru, który powodują wirusy:

• nagły początek choroby,
• wodnisty katar i kichanie,
• uczucie niedrożnego nosa,
• kaszel,
• ból, drapanie w gardle,
• stan podgorączkowy, gorączka,
• złe samopoczucie.

Warto pamiętać, że charakter wydzieliny z nosa zmienia się z czasem. Początkowo ciągły i wodnisty katar, staje się żółty, gęsty i lepki. Pamiętaj jednak, że barwa wydzieliny nie różnicuje przyczyn kataru!

Infekcja wirusowa to choroba, której objawy mijają samoistnie w ciągu 7 − 10 dni. Wystarczy więc leczenie objawowe i dużo odpoczynku, a po tygodniu po chorobie nie ma śladu. Niestety, spadek odporności związany z infekcją wirusową może sprzyjać rozwojowi infekcji bakteryjnej, co objawia się utrzymywaniem się objawów chorobowych mimo leczenia, czy też pojawieniem się takich dolegliwości jak gorączką powyżej 39 stopni C, ropny, gęsty katar lub ból zatok”.

Dodatkowo wspomnij lekarzowi o reakcjach na różnego rodzaju preparaty przyjmowane na katar. Na rynku istnieje wiele leków przeciwalergicznych. Jeśli objawy ustają lub słabną po zastosowaniu tego typu leków, bardzo prawdopodobne, że katar wywołuje alergia. Jeśli nie, przyczyna może być inna. Natomiast preparaty doustne zawierające pseudoefedrynę i większość aerozoli na katar będzie działać objawowo, a więc niezależnie od przyczyny zahamują katar. Poprawa po ich użyciu jest normalna i nie wskaże na potencjalną przyczynę wystąpienia kataru.

Źródła:

1. Samoliński B.; Śliwińska- Kowalska M.: Alergiczne i niealergiczne nieżyty nosa. W: Alergologia w Praktyce. Tom III. 2003.
2. Zawisza E.; Samolińska U.: Nieżyt naczynioruchowy nosa. Alergia. 2003.
3. Standardy w alergologii. Stanowisko Panelów Eksperckich Polskiego Towarzystwa Alergologicznego. Pod red.: Kruszewski J., Kowalski M.L. Drukarnia Skleniarz. 2010.