Zapalenie mieszków włosowych − przyczyny, objawy, leczenie

Zapalenie mieszków włosowych to powszechny problem dermatologiczny. Schorzenie może rozwinąć się na skutek infekcji grzybiczej lub bakteryjnej. Wykwity zazwyczaj mają łagodny przebieg, jednak zdarza się, że towarzyszą im bolesne zmiany ropne. Jak nie przeoczyć pierwszych symptomów zapalenia mieszków włosowych i w jaki sposób sobie z nimi radzić? Poznaj podstawowe przyczyny, objawy i metody leczenia!

Co to jest zapalenie mieszków włosowych?

Zapalenie mieszków włosowych to choroba skóry, której przyczyną jest rozwijający się stan zapalny. Mieszki włosowe to niewielkie wgłębienia znajdujące się na powierzchniowej warstwie skóry w postaci płaszcza lipidowego, chroniącymi ją przed szkodliwymi patogenami i drobnoustrojami. Kiedy z różnych powodów dojdzie do ich uszkodzenia, bakterie dostają się do środka, mnożąc się i powodując rozwój stanu zapalnego. 

Schorzenie może dotknąć każdego, niezależnie od wieku, chociaż częściej jest problemem mężczyzn. Do gabinetów dermatologicznych zgłaszają się pacjenci, u których najczęściej występują zmiany zapalne na plecach, pod pachami, w obrębie kończyn oraz w okolicach pachwin. Powszechną dolegliwością jest również zapalenie mieszków włosowych na skórze głowy, które może być przyczyną nadmiernego wypadania włosów.

Zapalenie mieszków włosowych - przyczyny

Przyczyny zapalenia mieszków włosowych mogą mieć charakter infekcyjny, jak i nieinfekcyjny.

• Częstym podłożem stanu zapalnego jest zakażenie paciorkowcem ropnym lub gronkowcem złocistym. Bakterie te w wielu przypadkach utrzymują się na skórze bez widocznych objawów i dopiero w przypadku osłabienia atakują organizm. 
• Infekcję mogą również wywołać pałeczki ropy błękitnej, grzyby, drożdżaki, wirus opryszczki lub pasożyty. Do zakażenia często dochodzi w miejscach skażonych np. podczas kąpieli w zanieczyszczonej wodzie. 
• Dodatkowym czynnikiem ryzyka jest nadmierna potliwość oraz skłonność do podrażnień wywołanych goleniem, depilacją oraz drażnieniem skóry silnymi środkami kosmetycznymi. 
• Zapaleniu mieszków włosowych sprzyjają również:

• Choroby metaboliczne - cukrzyca,
• Choroby nowotworowe - szczególnie układu krwiotwórczego,
• Długotrwałe stosowanie sterydoterapii,
• Uzależnienia, które prowadzą do degeneracji narządów - alkoholizm, narkomania.

• Prawdopodobieństwo zakażeń może zwiększać także noszenie zbyt obcisłych ubrań i bielizny z nieoddychającego, sztucznego materiału.

Zapalenie mieszków włosowych - objawy

Zapalenie mieszków włosowych charakteryzuje się obecnością wykwitów w postaci małych, drobnych kostek.  

• Występują one zarówno pojedynczo, jak i w większych skupiskach. Niektóre z nich mogą być wypełnione treścią ropną lub surowicą.  
• Powodują dokuczliwe swędzenie, ból i pieczenie.  
• Zmiany zlokalizowane są najczęściej na kończynach (ramionach, udach), na twarzy, skórze głowy, okolicach bikini. Sprawdź również, czym są pryszcze na pośladkach oraz pryszcze w miejscach intymnych. 
• Zapalenie mieszków włosowych na skórze głowy objawia się nasilonym łupieżem, świądem skóry głowy, łuszczeniem, a także podrażnieniem skalpu. 
• U osób o słabszej odporności mogą pojawić się objawy ogólne w postaci: osłabienia, zmęczenia, a nawet gorączki. 

Jeśli zauważysz u siebie wrastające włoski i towarzyszący im stan zapalny, nie próbuj ich usuwać poprzez wyciskanie ani w żaden mechaniczny sposób, ponieważ możesz doprowadzić do łatwego rozprzestrzeniania się infekcji. W większości przypadków dzięki codziennej pielęgnacji objawy ustępują samoistnie w ciągu kilku dni. Jednak niektórzy pacjenci potrzebują specjalistycznej terapii. Nieleczone zapalenie mieszków włosowych może niestety przerodzić się w poważniejsze schorzenia, z których najczęściej występującym jest czyrak i figówka. 

Czyrak to ropne zapalenie okołomieszkowe. Przyjmuje postać twardego, bolesnego guzka w kolorze czerwono-fioletowym. Szczególnie niebezpieczne dla zdrowia jest umiejscowienie zmiany w okolicy twarzy. Istnieje wówczas zwiększone ryzyko rozwoju zapalenia zatok i opon mózgowych, co może stanowić bezpośrednie zagrożenie życia. Z kolei figówka przyjmuje postać przewlekłą, która widoczna jest pod postacią krostkowych lub grudkowych zmian. Często pozostawia po sobie blizny.

Zapalenie mieszków włosowych - leczenie

Leczeniem zapalenia mieszków włosowych zajmuje się dermatolog. Specjalista na podstawie wywiadu, obserwacji zmienionego obszaru oraz badań dodatkowych dokonuje rozpoznania. Wyklucza przy tym inne schorzenia, które mogą łudząco przypominać zapalenie mieszków włosowych np. rogowacenie okołomieszkowe. U niektórych pacjentów ze wciąż nawracającą dermatozą lub podejrzeniem infekcji grzybiczej konieczne może być wykonanie badań laboratoryjnych, mikrobiologiczny wymaz skóry oraz wymaz z nosa w celu identyfikacji nosicielstwa gronkowców. Pacjenci zgłaszający się z ze schorzeniem zlokalizowanym na skórze głowy w pierwszej kolejności poddawani są badaniu, jakim jest trichoskopia.

Jak przebiega leczenie mieszków włosowych? 

• Sposób terapii uzależniony jest od pierwotnej przyczyny wystąpienia dermatozy. 
• Jeśli stan zapalny wywołany został przez bakterie, lekarz zaleca antybiotykoterapię miejscową najczęściej w formie maści. W cięższych przypadkach, kiedy rozwinęło się ropne zapalenie mieszków włosowych, konieczne jest wdrożenie antybiotyków doustnych. 
• W terapii stosuje się także leki na choroby skóry w postaci kremów przeciwgrzybiczych. Pomocne w łagodzeniu stanu zapalnego są również leki na owrzodzenia. Wiele z preparatów dostępnych jest bez recepty. Działają przede wszystkim łagodząco, przeciwzapalnie, ściągająco i antyseptycznie, co przyspiesza gojenie zmian.

Zapalenie mieszków włosowych - domowe sposoby

Jak walczyć z zapaleniem mieszków włosowych domowymi sposobami?

• Aby zminimalizować ryzyko zakażenia, w pierwszej kolejności powinniśmy przestrzegać zasad higieny osobistej. 
• Należy bezwzględnie używać wyłącznie własnych przyborów toaletowych oraz ręczników. 
• Maszynki do golenia powinny być jednorazowe lub posiadać wymienne ostrza i być za każdym razem właściwie dezynfekowane. 
• Warto też postawić na wygodną, przewiewną odzież i bieliznę wykonaną z naturalnych i oddychających materiałów. 
• Profilaktycznie, dla ochrony przed zapaleniem, nie zapominaj o regularnym wykonywaniu peelingów skóry (szczególnie w obrębie głowy). Zapobiegają one zablokowywaniu ujść mieszków przez martwy i zrogowaciały naskórek. W walce z zapaleniem mieszków mogą pomóc odpowiednio dobrane szampony do włosów i odżywki do włosów o naturalnym pH. Zdecydowanie odradza się używanie kosmetyków drogeryjnych, ponieważ mają one działanie wyłącznie pielęgnacyjne i nie przyniosą oczekiwanych rezultatów w terapii zapalenia mieszków włosowych.
• Dobre rezultaty przyniosą też kosmetyki do skóry i cery wrażliwej. W ich składzie zazwyczaj nie znajdziemy drażniących substancji. 
• W łagodzeniu podrażnień pomocne bywają także preparaty na atopowe zapalenie skóry, zawierające naturalne emolienty, mocznik oraz kwas mlekowy - składniki przywracające właściwe pH skórze. 

Dla wzmocnienia odporności warto wspomagać się odpowiednimi probiotykami dla dorosłych. Pomagają organizmowi zwalczać infekcję, korzystnie wpływają również na trawienie pokarmów i wchłanianie składników odżywczych.

Czy zapalenie mieszków włosowych jest zaraźliwe?

Wiele osób borykających się ze schorzeniem zastanawia się, czy zapalenie mieszków włosowych jest zaraźliwe. Dermatoza nie jest z zaliczana do chorób zakaźnych, w związku z tym nie można zarazić się nią od innej osoby. Mimo że jest to schorzenie bakteryjne, to ryzyko jego wystąpienia zależy w głównej mierze od czynników indywidualnych - głównie nawyków higienicznych.

Podsumowanie

Zapalenie mieszków włosowych często bywa bagatelizowane. Jednak nawet drobne krostki, jeżeli nie są właściwie leczone, mogą przekształcić się w poważne dolegliwości, których leczenie bywa bardzo czasochłonne i kłopotliwe. Dlatego wszelkie zmiany pojawiające się na ciele warto jak najszybciej skonsultować z lekarzem, aby łatwiej uporać się z problemem.

Źródła:

1. J. Narbutt, Najczęstsze dermatozy w praktyce lekarza rodzinnego, Edra Urban & Partner
2. L. Rudnicka, M. Olszewska, A. Rakowska, Współczesna Dermatologia, Tom 1, Wyd. PZWL, Warszawa 2022
3. M. Bednarek, C. Musiał, Najczęstsze problemy pacjenta trychologicznego - choroby skóry głowy, Trychologia, http://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/06/ke2019.3-7.pdf, [dostęp: 17.03.2023 r.]