Zapalenie oskrzeli – co warto wiedzieć o chorobie? Objawy, przyczyny, leczenie

Jeśli męczy Cię suchy kaszel, któremu towarzyszą objawy przeziębienia, być może masz zapalenie oskrzeli. U pacjentów, którzy trafiają do lekarza z męczącym kaszlem, najczęściej rozpoznaje się właśnie tę chorobę. Kiedy masz do czynienia z zapaleniem oskrzeli i jak je rozpoznać?

Co to jest zapalenie oskrzeli i jak można się zarazić?

Zapalenie oskrzeli to choroba zapalna dolnych dróg oddechowych. Zastanawiasz się, czy zapalenie oskrzeli jest zaraźliwe? Jest roznoszone drogą kropelkową, dlatego jeśli nie chcesz się zarazić, powinieneś unikać osób, które kichają i kaszlą. Zapalenie oskrzeli można podzielić na trzy rodzaje w zależności od czasu ich trwania:

• ostre – rozpoznaje się je po wykluczeniu zapalenia płuc, razem z kaszlem trwa około 3 tygodni,
• podostre – utrzymuje się od 3 do 8 tygodni,
• przewlekłe – trwa dłużej niż 8 tygodni.

Jakie są przyczyny zapalenia oskrzeli?

Bez względu na czas trwania zapalenie oskrzeli wywołują wirusy lub bakterie. W przypadku zapalenia ostrego to wirusy (rinowirusy i wirus grypy) odpowiadają za około 90% zakażeń. Natomiast tylko 10% przypadków to zakażenia bakteryjne. Czy zapalenie oskrzeli jest groźne? Choroba może prowadzić do niebezpiecznych komplikacji.

Farmaceutka Irmina Turek uzupełnia:

„Przyczyny zapalenia oskrzeli to również wirusy takie jak RSV, czy koronawirus. W przypadku podłoża bakteryjnego odpowiedzialne są najczęściej Bordetella pertussis, Mycoplasma pneumoniae i Chlamydophila pneumoniae”.

Na powikłania związane z zapaleniem oskrzeli szczególnie narażone są osoby starsze i dzieci. Dlatego w ich przypadku, warto zachować ostrożność. Głównymi czynnikami, które prowadzą do przewlekłego zapalenia oskrzeli, są częste infekcje wirusowe, zanieczyszczenie powietrza i palenie papierosów. To głównie palacze papierosów cierpią na obturacyjne zapalenie oskrzeli.

Sprawdź, czy da się wyleczyć kaszel palacza.

Irmina Turek kontynuuje:

„Czym jest obturacyjne zapalenie oskrzeli? To określenie stosowane zwykle na etapie ustalania diagnozy, kiedy to dokładne nazwanie rozpoznania nie jest jeszcze możliwe. Często jednak termin ten jest nadużywany i funkcjonuje niemal jak odrębna jednostka chorobowa. Co dokładnie oznacza fakt, że zapalenie oskrzeli ma charakter obturacyjny? W praktyce zwraca to uwagę na zaburzenia drożności dróg oddechowych i może sugerować dalszą diagnostykę w kierunku schorzeń takich jak: astma, zaburzenia pracy rzęsek, czy chociażby mukowiscydoza lub zapalenie oskrzelików”.

Zapalenie oskrzeli i objawy jego występowania

Zapalenie oskrzeli to dość popularna dolegliwość, którą bardzo łatwo pomylić z klasycznym przeziębieniem. 

Choroba może objawiać się charakterystycznym kaszlem. Początkowo suchym i męczącym, nasilonym szczególnie rano, zaraz po przebudzeniu. Po kilku dniach zaczynasz odkrztuszać niewielkie ilości wydzieliny o białożółtawym kolorze, czujesz ogólne rozbicie i masz podwyższoną temperaturę. 

Ostremu zapaleniu oskrzeli często towarzyszą także zmęczenie, ból głowy, mięśni i stawów oraz katar.

Sprawdź, co może Ci dolegać, gdy męczy Cię poranny kaszel.

Jakie badania wykonać, by zdiagnozować zapalenie oskrzeli?

Lekarz dokładnie sprawdzi, czy osłuchowo wszystko w porządku. W razie jakiekolwiek wątpliwości zleci wykonanie badania RTG klatki piersiowej – głównie w celu wykluczenia zapalenia płuc. W przypadku tej drugiej choroby na zdjęciu RTG pojawią się białe plamy, które są wynikiem zakażenia tkanki płucnej.

Dowiedz się, co może powiedzieć o Twoim zdrowiu RTG klatki piersiowej.

Oprócz RTG lekarz, jeśli uzna za stosowne, skieruje Cię na badanie spirometryczne oraz testy nadreaktywności oskrzeli, które wykonuje się w przypadku podejrzenia astmy, POPHC lub innych chorób układu oddechowego.

Irmina Turek dopowiada:

„Jak odróżnić zapalenie oskrzeli od COVID-19?  Najczęściej, jeśli nie występują objawy takie jak: obniżenie częstotliwości rytmu serca i oddechu oraz gorączka powyżej 38°C możesz mieć do czynienia z infekcją koronawirusem. Jednak są to tylko pewnego rodzaju drogowskazy. Ostatecznym potwierdzeniem będzie wykonanie testu na COVID-19”.

Jak wygląda leczenie zapalenia oskrzeli?

Wizyta u lekarza jest nieunikniona, szczególnie w przypadku pojawienia się duszności i bólu w klatce piersiowej podczas oddychania, przy utrzymującej się kilka dni temperaturze powyżej 38 stopni oraz tak jak w każdym innym przypadku – gdy objawy nie znikają po 7 dniach. Jeśli nie dojdzie do powikłań choroby, wszystkie objawy zapalenia oskrzeli powinny ustąpić po kilku dniach. Oczywiście tylko wtedy, kiedy o to zadbasz – nie przemęczasz się i dużo odpoczywasz.

Problem pojawia się wtedy, kiedy zapalenie oskrzeli dopada Cię częściej, trwa długo (powyżej 8 tygodni) i głównie towarzyszy mu męczący kaszel. Wówczas może to już być przewlekłe zapalenie oskrzeli i wymaga ono leczenia u pulmonologa. Przeczytaj, u jakiego lekarza szukać pomocy w przypadku duszności.

Jakie leki pomagają w przypadku zapalenia oskrzeli?

Jak w przypadku każdej choroby, cała energia organizmu powinna być skierowana na walkę z zarazkami. Do terapii możesz włączyć preparaty łagodzące objawy choroby, takie jak leki przeciwgorączkowe, stosować syrop na kaszel mokry, który pomoże Ci oczyścić drogi oddechowe, bądź taki działający przeciwkaszlowo, kiedy będzie męczył Cię uciążliwy, suchy kaszel. 

Farmaceutka Irmina Turek pogłębia:

„Leki przeciwgorączkowe, po które możesz sięgnąć w przypadku stwierdzenia podwyższonej temperatury ciała to np. paracetamol, ibuprofen, czy aspiryna. Z tego zestawu najbezpieczniejszy jest paracetamol, jednak nie posiada on działania przeciwzapalnego. W przypadku zastosowania ibuprofenu uzyskujesz zarówno działanie przeciwgorączkowe, przeciwbólowe, jak i przeciwzapalne. Natomiast nie jest on wskazany dla osób mających problemy z żołądkiem. Z kolei aspiryna będzie nieodpowiednia dla dzieci poniżej 12 r.ż. oraz osób z podejrzeniem astmy. 

Syropy na kaszel mokry mogą zawierać w składzie ambroksol, czy acetylocysteinę. Substancje te poprzez bezpośredni wypływ na wydzielinę, obniżają jej lepkość i ułatwiają odkrztuszenie. Stosując leki tego typu, pamiętaj o prawidłowym nawodnieniu organizmu, tak aby organizm nie miał problemu z upłynnianiem zalegającej wydzieliny. W przypadku suchego, nieproduktywnego i męczącego kaszlu można sięgnąć po leki zawierające substancje hamujące odruch kaszlowy. Są to m.in. lewodropropizyna, butamirat, czy dekstrometorfan.

Leczenie zapalenia oskrzeli antybiotykiem, powinno podlegać ścisłej kontroli lekarskiej. Antybiotyki na zapalenie oskrzeli są pomocne wyłącznie w przypadku nadkażenia bakteryjnego i o ich włączeniu do terapii decyduje lekarz. Pomaga to ograniczyć stosowanie tego typu leków kiedy nie są konieczne. Dlaczego to takie ważne? Nie chodzi tylko o niepotrzebne osłabianie pacjenta. Na skutek nietrafionego przyjmowania antybiotyku przeżywają bakterie, które nabywają na niego odporność. Na dłuższą metę może to doprowadzić do sytuacji, w której kiedy zarazimy się takimi właśnie bakteriami, nie będzie skutecznego antybiotyku, aby je zwalczyć”. 

Co przyjmować w przypadku przewlekłego zapalenia oskrzeli?

W przypadku przewlekłego zapalenia oskrzeli lekarz może zalecić Ci przyjmowanie leków rozszerzających oskrzela, sterydów hamujących stan zapalny czy mukolityków ułatwiających oczyszczanie dróg oddechowych z zalegającej wydzieliny. 

Irmina Turek dodaje:

„Przewlekłe zapalenie oskrzeli może wymagać zastosowania długodziałających leków rozkurczających oskrzela, takich jak fenoterol czy salmeterol, które powodują ich rozszerzenie i ułatwiają oddychanie. Ma to sens szczególnie w przypadku przebiegu choroby wraz z obturacją, czyli zwężeniem oskrzeli. W niektórych przypadkach lekarz zaleci także stosowanie leków wziewnych przeznaczonych do użycia przez inhalator lub dodatkowe inhalacje solą fizjologiczną. 

Zwykle wśród objawów zapalenia oskrzeli nie wymienia się kataru, jednak jeśli wystąpi, możesz zastosować odpowiednie aerozole do nosa lub tabletki na katar”.

Domowe sposoby na zapalenie oskrzeli

Irmina Turek wymienia:

„Odpoczywaj w domowym zaciszu i staraj się pić dużo płynów. Najlepiej przyjmować je w formie niegazowanych napojów, aby dodatkowo nie drażnić gardła i nie prowokować napadów kaszlu. Bardzo dobrze sprawdzi się zwykła woda, woda z sokiem lub dodatkiem imbiru, czy też herbaty ziołowe. 

Jeżeli posiadasz w domu nawilżacz powietrza, możesz używać go w trakcie rekonwalescencji. Pamiętaj również o regularnym wietrzeniu mieszkania i nieprzegrzewaniu go nadmiernie.

Zobacz, jak nawilżyć powietrze w domu.

W sytuacji, gdy jesteś osobą palącą, kategorycznie zrezygnuj z palenia papierosów, chociażby na czas choroby i rekonwalescencji. Jeśli ktoś z domowników pali, poproś go o robienie tego poza domem, tak aby nie podrażniać płuc dodatkowymi zanieczyszczeniami”. 

Zapalenie oskrzeli już Cię nie zaskoczy!

Farmaceutka Irmina Turek podsumowuje:

„Zapalenie oskrzeli to choroba zapalna dolnych dróg oddechowych roznoszone drogą kropelkową, którą wywołują wirusy lub bakterię. Na związane z nią powikłania, do których należą problemy kardiologiczne, gościec (reumatoidalne zapalenie stawów), czy PChOP, najczęściej narażone są osoby starsze oraz dzieci.

Przeczytaj, na czym polega reumatoidalne zapalenie stawów. 

Już wiesz, że kiedy pojawią się gorączka i osłabienie oraz świszczący oddech, czy kaszel produktywny ze śluzową lub ropną wydzieliną, to może być zapalenie oskrzeli. Ile trwa? Objawy będą stopniowo ustępować, a Ty poczujesz się coraz lepiej – chociaż sam kaszel może utrzymać się nawet do 3 tygodni. Choroba zwykle mija samoistnie, należy jednak pamiętać o odpoczynku”. 

Źródła:

1. Mutschler, Farmakologia i toksykologia, Wyd. III polskie, red. Buczko W. Wrocław, MedPharm Polska, Wrocław 2013.
2. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika.