Zwyrodnienie stawu biodrowego: profilaktyka to ruch i dieta!
Koksartroza doprowadza do stopniowej destrukcji stawu biodrowego. Chorobę można spowolnić za pomocą środków farmakologicznych oraz różnego rodzaju metod rehabilitacyjnych.
Spis treści
- Co to jest koksartroza?
- Zwyrodnienie stawu biodrowego – przyczyny
- Zwyrodnienie stawu biodrowego – objawy
- Zwyrodnienie stawu biodrowego – leczenie
- Zwyrodnienie stawu biodrowego – domowe sposoby
- Zwyrodnienie stawu biodrowego – ćwiczenia
- Dieta przy zwyrodnieniu stawu biodrowego
- Czego unikać przy zwyrodnieniu stawów biodrowych?
- Podsumowanie
Stawy biodrowe należą do najbardziej eksploatowanych struktur w naszym ciele, dlatego są szczególnie narażone na rozwój choroby zwyrodnieniowej – koksartrozy. Schorzenie w głównej mierze dotyczy seniorów, jednak coraz częściej obserwuje się je również u ludzi młodych. Choroba powoduje niekorzystne zmiany anatomiczne wielu elementów wewnątrz stawu. Dowiedz się, jakie są objawy i przyczyny koksartrozy oraz jak przebiega leczenie.
Co to jest koksartroza?
Zwyrodnienie stawów może dotyczyć wszystkich stawów w organizmie człowieka. Jedną z najczęstszych odmian choroby jest koksartroza, czyli zwyrodnienie stawu biodrowego. Schorzenie powoduje postępujące i nieodwracalne zniszczenie chrząstki stawowej biodra, która ulega stopniowemu ścieraniu i traci właściwości amortyzujące. Torebka stawowa, której główne zadanie polega na ochronie i stabilizacja stawu, ulega przeciążeniu. Na granicy kostno-chrzęstnej pojawiają się również osteofity, czyli tzw. wyrośla kostne. Stopniowy postęp patologiczny zmian prowadzi do uszkodzenia błony maziowej stawu, co generuje pierwsze objawy choroby: ból, tkliwość i ograniczenie ruchomości.
Zwyrodnienie stawu biodrowego – przyczyny
Zwyrodnienie stawów biodrowych jest związane z niszczeniem chrząstki stawowej. Do degeneracji może dochodzić na skutek zmian wtórnych i pierwotnych.Pierwotne przyczyny nie zostały do końca poznane. Mogą wynikać z nieprawidłowego metabolizmu chrząstki, co powoduje jej niedożywienie, a w konsekwencji zwiększoną podatność na uszkodzenia. Na zmiany wtórne narażone są głównie osoby z nieprawidłową budową anatomiczną stawu biodrowego, schorzeniami zapalnymi układu ruchu oraz osoby prowadzące tryb życia przeciążający stawy (pracownicy fizyczni, sportowcy). Wśród zmian wtórnych możemy wymienić:
- Urazy stawu – złamania, zwichnięcia prowadzące do zaburzeń równowagi anatomicznej biodra,
- Zaburzenia rozwojowe – wrodzona dysplazja stawu biodrowego,
- Konflikt panewkowo-udowy – niewłaściwe dopasowanie kształtu głowy i panewki stawu,
- Choroby zapalne – reumatoidalne zapalenie stawów,
- Choroby zakaźne – gruźlicze zapalenie stawów,
- Przeciążenia – dźwiganie ciężarów, długotrwała praca stojąca, sport wyczynowy,
- Nadwagę i otyłość.
Zwyrodnienie stawu biodrowego – objawy
Pierwszym objawem choroby zwyrodnieniowej jest ból, który zazwyczaj pojawia się w okolicach pachwiny i promieniuje do przedniej lub przyśrodkowej strony uda. Początkowo ma charakter wysiłkowy, co oznacza, że pojawia się wyłącznie w trakcie czynności dnia codziennego związanych z obciążeniem stawu (np. podczas chodzenia czy biegania). W miarę postępu choroby dolegliwości odczuwane są także podczas odpoczynku. Równie częstym symptomem jest sztywność biodra po nocy. Dyskomfort ten najczęściej mija po rozruszaniu stawu. Do innych objawów koksartrozy należą:
- Trzeszczenie i przeskakiwanie stawu,
- Ograniczenia zakresu ruchu – zwłaszcza rotacji wewnętrznej, odwiedzenia i wyprostu w biodrze,
- Niewydolny wzorzec chodu – skrócona faza podporu, widoczne utykanie, ciągnięcie chorej kończyny,
- Osłabienie mięśni obręczy biodrowej, trudności w utrzymaniu pozycji na jednej nodze.
W zaawansowanej koksartrozie dochodzi do zapadnięcia się głowy w panewce i zniekształcenia szyjki kości udowej. Wskutek tego długość nogi ulega skróceniu, co może spowodować skrzywienie kręgosłupa i wywołać ból odcinka lędźwiowego i kolana. Wynika to z faktu, że utracony zakres ruchu w biodrze przeciąża okoliczne stawy.
Objawy zwyrodnienia biodra mają charakter postępujący i mogą w znaczący sposób wpływać na obniżenie standardu życia zarówno pod kątem fizycznym, jak i psychicznym. Koksartroza dotyczy zwykle jednego biodra, jednak procesem zwyrodnieniowym mogą być objęte obydwa stawy biodrowe. Wówczas chory stawia stopy na zewnętrznych krawędziach, a jego chód staje się coraz bardziej niepewny. Rośnie także ryzyko upadku.
Zwyrodnienie stawu biodrowego – leczenie
Ból w stawie biodrowym powinien skłonić Cię do jak najszybszej wizyty u ortopedy lub fizjoterapeuty. Specjalista w pierwszej kolejności przeprowadzi wywiad i badanie fizykalne. Oceni wówczas siłę mięśniową, zakres ruchomości oraz wzorzec chodu. Kolejnym elementem procesu diagnostycznego przy podejrzeniu koksartrozy jest wykonanie RTG stawu biodrowego. Warto mieć na uwadze, że ból w okolicy bioder nie zawsze wskazuje na zwyrodnienie stawu biodrowego. Szczególnie ból w pachwinie u mężczyzn może także wiązać się ze schorzeniami jamy brzusznej i miednicy. Dlatego aby mieć stuprocentową pewność, należy zgłosić się do specjalisty w celu dokładnej diagnostyki.
Leczenie koksartrozy zależy przede wszystkim od stopnia zaawansowania zmian zwyrodnieniowych, a także od wieku oraz ogólnego stanu chorego. Terapia koksartrozy obejmuje farmakologię oraz rehabilitację. Leki przeciwbólowe pomagają złagodzić przykre objawy, natomiast leki na bóle stawów wykazują działanie przeciwzapalne. Skutecznym sposobem uśmierzenia bólu są także iniekcje dostawowe z użyciem kwasu hialuronowego, osocza bogatopłytkowego PRP i białek przeciwzapalnych. We wczesnym stadium rozwoju koksartrozy pacjenci często zgłaszają ból kolana, dlatego w terapii bardzo dobrze sprawdzą się leki na odbudowę chrząstki stawowej w kolanie.Zwyrodnienie stawu biodrowego – domowe sposoby
Znajomość domowych sposobów na zwyrodnienie stawu biodrowego jest szczególnie ważna, kiedy odczuwamy ból.
- Jedną ze skutecznych metod jest zimny kompres przyłożony w okolicę stawu, który łagodzi objawy stanu zapalnego.
- Czasową ulgę przyniesie także ciepła kąpiel z dodatkiem soli mineralnych.
- Warto również wybrać odpowiednią aktywność fizyczną. Najlepszymi sportami ruchowymi w przypadku koksartrozy jest jazda na rowerze oraz pływanie. Ruchy w odciążeniu i wyporność wody korzystnie wpływają na produkcję mazi stawowej, co prowadzi do poprawy kondycji stawu.
Zwyrodnienie stawu biodrowego – ćwiczenia
Metody fizjoterapii, które wykorzystuje się w leczeniu choroby zwyrodnieniowej biodra, obejmują specjalistyczne ćwiczenia wzmacniające, stabilizujące oraz zwiększające zakres ruchu w stawie. Dobre efekty daje również fizykoterapia, m.in. – laser, ultradźwięki, pole magnetyczne, krioterapia, które mają za zadanie ograniczyć objawy miejscowego stanu zapalnego. Regularna rehabilitacja i stosowanie się do zaleceń fizjoterapeuty ogranicza objawy choroby zwyrodnieniowej, na długi czas może także zapobiec interwencji chirurgicznej. Jeśli jednak choroba postępuje i osiągnęła zaawansowane stadium, konieczne może okazać się leczenie operacyjne, jaką jest endoprotezoplastyka stawu biodrowego.
Dieta przy zwyrodnieniu stawu biodrowego
Zwyrodnienie stawu biodrowego uchwycone w początkowej fazie można znacznie spowolnić poprzez modyfikację stylu życia.
- Jeśli cierpimy na nadwagę lub otyłość, warto z pomocą dietetyka pozbyć się dodatkowych kilogramów.
- Do poprawy kondycji stawów, w tym stawu biodrowego i złagodzenia dolegliwości w znaczny sposób może przyczynić się dieta na stawy. Kluczowym składnikiem w codziennym menu powinno być pełnowartościowe białko zwierzęce, które odbudowuje chrząstkę i maź stawową. Komponując dietę na stawy, nie można pominąć również produktów bogatych w wapń i kwasy tłuszczowe omega-3. Wzmacniają one układ immunologiczny oraz zabezpieczają organizm przed rozwojem wielu schorzeń.
- Istotna jest także suplementacja witaminami – na mocne kości i stawy pozytywny wpływ wykazuje witamina D. Jej niedobór doprowadza do rozwoju osteoporozy oraz chorób reumatoidalnych stawów. Do syntezy witaminy w organizmie potrzebne jest słońce. Dlatego w okresie jesienno-zimowym należy obowiązkowo ją suplementować.
Czego unikać przy zwyrodnieniu stawów biodrowych?
Przy zwyrodnieniu stawu biodrowego należy przede wszystkim unikać zakładania nogi na nogę, ponieważ powoduje to niekorzystny przywiedzenie w stawach biodrowych oraz gwałtownych ruchów kończyną, które mogą prowokować jeszcze większy ból. Osoby starsze powinny zachować szczególną uwagę na śliskich powierzchniach, gdyż może to zwiększać ryzyko upadku na staw, powodując naciągnięcie pachwiny i stłuczenie biodra. Wychodząc z domu i pokonując określony dystans, szczególnie zimą warto wspomóc się laską lub kulą ortopedyczną.
Kolejnym aspektem jest dźwiganie ciężarów i podnoszenie różnych rzeczy z podłoża. Nie wolno przeciążać odcinka lędźwiowego kręgosłupa, ponieważ jego dolegliwości ściśle wiążą się z problemami stawów biodrowych. Podnoszenie należy wykonywać zgodnie z zasadami ergonomii (plecy proste, ugięte kolana i podnoszenie obiema rękami). Równie ważny jest dobór odpowiedniego obuwia, które zapewni stabilność stóp. Zdecydowanie egzaminu nie zdadzą buty na szpilce, koturnie czy zupełnie płaskie obuwie.
Podsumowanie
Jeśli doskwiera Ci ból biodra i ograniczenie ruchomości stawu, warto udać się ortopedy lub fizjoterapeuty. Wcześnie rozpoznana i leczona koksartroza może być znacząco wyhamowana i na wiele lat odsunąć konieczność endoprotezoplastyki.
- Stanisławska-Biernat, A. Filipowicz-Sosnowska, Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów, Przewodnik Lekarza, 2004, nr 11
- Kumorek, Rehabilitacja po endoprotezoplastyce stawu biodrowego, Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja, 2011
- P. Klimiuk, A. Kuryliszyn-Moskal, Choroba zwyrodnieniowa stawów, Po dyplomie, Reumatologia wyd.2